Σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι διατυπώσει άλλο ένα κατηγορώ στον καπιταλισμό και τους πολιτικούς του εκπροσώπους για το πασιφανές γεγονός ότι ξεχαρβάλωσε το κρατικό σύστημα υγείας και άφησε τους γιατρούς και τους νοσηλευτές του χωρίς εφόδια. Σκοπός του είναι να αναδείξει μια ενοχή πολύ σοβαρότερη που είναι αδύνατον να επιλυθεί στο πλαίσιο του.
Στο τομέα της Βιολογίας που ασχολείται με την ποικιλότητα των οργανισμών υπάρχει ένα μαθηματικό μοντέλο που συσχετίζει τον πληθυσμό ενός είδους Ν(t) σε κάποια χρονική στιγμή t, με την φέρουσα ικανότητα Κ του είδους. Η φέρουσα ικανότητα του είδους Κ υποδηλώνει το όριο μέχρι το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί ένας πληθυσμός με δεδομένες τις συνθήκες που επικρατούν στο περιβάλλον καθώς και την ύπαρξη πόρων. [1] Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό για κάθε είδος υπάρχει ένας μέγιστος πληθυσμός που μπορεί να υπάρξει σε ένα συγκεκριμένο ζωτικό χώρο. Στο βαθμό που ο μέγιστος αυτός πληθυσμός αρχίζει να προσεγγίζεται, προφανώς θα εμφανίζεται μια έντονη τάση αναζήτησης νέου ζωτικού χώρου κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών και ύπαρξης πόρων (τροφική αλυσίδα κλπ). Αναπόφευκτα εμφανίζεται και ένας ανταγωνισμός των ειδών που οδηγεί σε δυναμικές ισορροπίες των πληθυσμών ανάλογα με τις δυνατότητες και ιδιότητες που έχει το κάθε είδος. Στις ισορροπίες αυτές ο άνθρωπος λειτουργεί με ισχυρότερο και πολλαπλότερο τρόπο από τα άλλα είδη. Οι λόγοι είναι οι εξής:
Α) Ο πολλαπλασιασμός του πληθυσμού του σαν είδος. Σύμφωνα με το παραπάνω μοντέλο ο ζωτικός χώρος της υδρογείου αντιστοιχεί σε ένα μέγιστο πληθυσμό 10,5 περίπου δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Ο σημερινός παγκόσμιος πληθυσμός αγγίζει τα 7,5 δισεκατομμύρια. (USA Census Bureau). Στο διάγραμμα φαίνεται η εξέλιξη του παγκόσμιου πληθυσμού από το 1950 ως τις μέρες μας και μπορούμε να δούμε και το ρυθμό αύξησης από την κλίση της γραφικής παράστασης. Φυσικά σύμφωνα με μαθηματικό μοντέλο ο ρυθμός αύξησης αναμένεται να ελαττωθεί. Με ποιο τρόπο θα συμβεί όμως αυτή η μείωση; Με σταδιακή μείωση του ρυθμού γεννήσεων; Με σταδιακή αύξηση του ρυθμού θανάτων; Η με συνδυασμό και των δύο παραγόντων; Και από ποιους παράγοντες – παραμέτρους καθορίζεται αυτό; Όπως και να έχει η αναζήτηση ζωτικού χώρου υπάρχει και στον άνθρωπο και αυτό δημιουργεί μικρότερες ή μεγαλύτερες πιέσεις στο ζωτικό χώρο άλλων ειδών.
Β) Η ιδιότητα του ανθρώπου να μετασχηματίζει τη φύση συνειδητά με τη βοήθεια επιστήμης και τεχνολογίας, πράγμα που δεν συμβαίνει στα άλλα είδη. Η παρέμβαση αυτή του ανθρώπου δεν είναι αφύσικη. Όλα τα είδη παρεμβαίνουν στη φύση με το ένστικτο της επιβίωσης. Άλλα είδη περισσότερο άλλα λιγότερο ανάλογα με το πόσο μεγάλες είναι οι ανάγκες αυτές και τι δυνατότητες έχει το κάθε είδος. Η παρέμβαση του ανθρώπου είναι ισχυρότερη αφ’ ενός γιατί οι ανάγκες του δεν καθορίζονται μόνο από το ένστικτο της επιβίωσης άλλα και από πολιτισμικούς παράγοντες και αφ’ ετέρου γιατί γίνονται με τη συνεχώς πολλαπλασιαζόμενη γνώση της επιστήμης. Προστίθεται επομένως μια ακόμη πίεση προς το ζωτικό χώρο άλλων ειδών δυνατότερη ή ασθενέστερη σε κάθε είδος, ανάλογα με την ένταση των αναγκών του ανθρώπου. Τι επιπτώσεις μπορεί λοιπόν να προκύψουν αν η παρέμβαση του ανθρώπου στους ζωτικούς χώρους οργανισμών γίνεται αλόγιστα, άναρχα και χωρίς προηγούμενη σοβαρή επιστημονική μελέτη για την αλληλεπίδραση και ισορροπία με τα άλλα είδη της υδρογείου;
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος οργανώνει την παραγωγή του και την κοινωνία του είναι καθοριστικός παράγοντας τόσο για την ποιότητα όσο και για την ισχύ της παρέμβασης του στους πληθυσμούς των άλλων ειδών.
Αλλά ας έρθουμε στους ιούς. Οι ιοί είναι ένα πακεταρισμένο γενετικό υλικό, που σύμφωνα με την επιστήμη της βιολογίας ενυπάρχουν σαν υποχρεωτικά παράσιτα στα κύτταρα όλων σχεδόν των ειδών και σε κάθε οικοσύστημα. Αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται στους οργανισμούς – ξενιστές τους στο βαθμό που συντηρούνται από τα κύτταρα τους και βοηθιούνται να πολλαπλασιαστούν. Αποκτούν μια ισορροπία και με τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού του κάθε ξενιστή. Επομένως και ο πληθυσμός των ιών αυτών καθορίζεται από τον πληθυσμό του είδους στον οργανισμό του οποίου «φιλοξενούνται». Σε μια τέτοια ισορροπία ο ιός δεν αναζητά διέξοδο δεν αναπτύσσει και δεν έχει ανάγκη ανάπτυξης μηχανισμών μετάδοσης σε άλλα είδη. Στην περίπτωση όμως που ο πληθυσμός του είδους που τον «φιλοξενεί» δέχεται εντατική πίεση η πίεση αυτή θα μεταφέρεται και στον πληθυσμό αυτών των ιών. Τότε ο ιός αναζητώντας διέξοδο «επιβίωσης» μπορεί να αναπτύσσει στελέχη τέτοια που να ξεκλειδώνουν την είσοδο του στα κύτταρα άλλων οργανισμών τα οποία μέχρι τότε δεν είχε «επισκεφτεί». Έτσι λοιπόν η πιθανότητα, κάποιοι ιοί που «κατοικούν» σε άλλα ζώα να αναγκαστούν να αναπτύξουν στελέχη που θα ξεκλειδώνουν το ανθρώπινο κύτταρο, θα αυξάνεται όσο η ένταση της πίεσης του ανθρώπου στους ζωτικούς χώρους αυτών των πληθυσμών αυξάνεται. Όσο η επιστήμη δεν έχει την δυνατότητα να μελετά και να σχεδιάζει το τρόπο της ανθρώπινης παρέμβασης στους ζωτικούς χώρους των άλλων πληθυσμών.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από την άποψη αυτή είναι μια εργασία που δημοσιεύτηκε το 2015 στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό nature MEDICINE (a SARS– like cluster of circulating bat corona viruses shows potential of human emergence) στο οποίο περιγράφεται η δυνατότητα ενός κορονοιού που φιλοξενείται στις νυχτερίδες να αναπτύξει μηχανισμό περάσματος στο ανθρώπινο κύτταρο [1].
Τίθεται λοιπόν το απόλυτα βάσιμο ερώτημα. Μήπως η ολοένα και εντατικότερη παρέμβαση του ανθρώπου στα άλλα είδη θα αρχίσει να συνοδεύεται από όλο και συχνότερη εμφάνιση τέτοιων ιών; Μήπως οι ιοί αυτοί θα έπρεπε εκτός από την καθαρά ιατρική τους αντιμετώπιση να ερευνηθούν από την επιστήμη και σαν κωδικοποιημένα μηνύματα της φύσης;
Αβίαστα ο συλλογισμός μας επανέρχεται λοιπόν στον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται η παραγωγή και η κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Μια παραγωγή που οργανώνεται πάνω στην αναζήτηση μέγιστου κέρδους, με την αγορά να αναζητά την παραγωγή προϊόντων – εμπορευμάτων που να αποδίδουν κέρδος, και με τον ανταγωνισμό των οικονομικών συγκροτημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο να γίνεται όλο και σκληρότερος. Ο καπιταλισμός γίνεται ολοένα και πιο καταστροφικός για την φύση στην άναρχη και χωρίς μελέτη προσπάθεια του να αντλήσει από τη φύση πρώτες ύλες με το λιγότερο κόστος. Υποτάσσει την επιστήμη στις ανάγκες παραγωγής κερδοφόρων εμπορευμάτων και δεν την αφήνει να αναζητήσει τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων του. Πιέζει τα επιστημονικά εργαστήρια να του παράγουν νέα εμπορεύματα, νέες τεχνολογίες, γρήγορα και με μικρό κόστος αδιαφορώντας για την παραβίαση πρωτοκόλλων ελέγχου και προστασίας.
Δεν χρειάζεται κανείς να καταφύγει σε σενάρια συνωμοσίας για να φανερωθεί το αποκρουστικό πρόσωπο του καπιταλισμού. Για να δει ότι αυτός ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας φτάνει στα ιστορικά του όρια. Ότι αν συνεχίσει η ανθρωπότητα να οργανώνεται με καπιταλιστικό τρόπο θα στρέφεται ολοένα και περισσότερο ενάντια στον εαυτό της.
Οι οικονομικές κρίσεις που σταδιακά παύουν να γίνονται περιοδικές και γίνονται πλέον πυκνότερες στο χρόνο, προοιωνίζονται ότι πλησιάζει το ιστορικό όριο του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης. Είναι ενδείξεις που προέρχονται από το εσωτερικό του, από την οικονομία.
Το ερώτημα είναι, μήπως ο SARS-CoV-2 αποτελεί κι αυτός άλλη μια ένδειξη ότι η καπιταλιστική οργάνωση φτάνει στο όριο της; Ότι αρχίζει πια να βάζει σε κίνδυνο όλα τα επιτεύγματα της ανθρωπότητας σε όλους τους τομείς και στον τομέα της υγείας; Μήπως πρέπει να δοθεί ένα άλλο περιεχόμενο στις έννοιες της προόδου και του εκσυγχρονισμού, αφήνοντας πίσω μας το περιεχόμενο που δίνει η ανάγκη της αγοράς για την παραγωγή νέων κερδοφόρων εμπορευμάτων; Μια άλλη κατεύθυνση στην επιστημονική έρευνα που θα γίνεται με επίκεντρο την ολόπλευρη ικανοποίηση των υλικών και πνευματικών αναγκών του ανθρώπου και επομένως να γίνεται με μια πιο σφαιρική και πιο αναλυτική διερεύνηση των δυνατοτήτων; Μήπως πρέπει η ανθρωπότητα να κάνει το επόμενο ιστορικό βήμα για να μπορέσει να δει την παραγωγή της επιστημονικά σε ισορροπία με τα άλλα είδη οργανισμών και όχι καταστρέφοντας τους ζωτικούς τους χώρους;
Τελικά μήπως η φύση μας στέλνει ένα δικό της μήνυμα με κώδικα SARS-CoV-2; Ένα μήνυμα τόσο απλό όσο «αλλάξτε τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης»;
Το σίγουρο είναι ότι την δυνατότητα αποκωδικοποίησης τέτοιων μηνυμάτων την έχει μόνο η εργατική τάξη που ένα κομμάτι της (γιατροί, νοσηλευτές, τραυματιοφορείς κλπ) φροντίζει τώρα να διαφυλάξει αυτό που ο καπιταλισμός της αρνείται. Την υγεία.
[1] Είναι αναγκαίο να αναφέρουμε εδώ ότι το άρθρο αυτό κακώς χρησιμοποιήθηκε από κάποιους σαν απόδειξη η ένδειξη ότι ο ιός SARS-CoV-2 κατασκευάστηκε εργαστηριακά σαν όπλο ανταγωνισμού. Η επιστημονική έρευνα αυτή κατέδειξε την δυνατότητα ιών που «κατοικούν» στα κύτταρα ενός οργανισμού, να αναπτύξουν κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις «κλειδί» ανοίγματος της εισόδου σε άλλο οργανισμό ακόμα και στον άνθρωπο.
