Δημοσιεύουμε στη συνέχεια το τέταρτο και τελευταίο μέρος της ανάλυσης για τον χαρακτήρα της εποχής μας και τα καθήκοντα των επαναστατών. Πατώντας εδώ, εδώ κι εδώ μπορείτε να ανατρέξετε στις προηγούμενες αναρτήσεις.
15 Ένα κοινωνικό σύστημα στα ακραία όριά του, σε αδιέξοδο και προσωρινή αμηχανία.
Ιστορικά στην εξέλιξη του Καπιταλισμού και στην πορεία της σύγκρουσης ταξικά αντίθετων συμφερόντων θα δούμε ότι:
· Σε κρίσιμες καμπές και φάσεις της, μετά τον 1ο Παγκόσμιο και το 2ο Παγκόσμιο αλλά και στην 1η Βιομηχανική επανάσταση (Μηχανοποίηση της μεταποίησης και της γεωργίας/ατμομηχανές και μηχανές εσωτερικής καύσης/ανάπτυξη μεταφορών κλπ. ) και στη 2η (εξηλεκτρισμός/μαζικοποίηση τις βιομηχανικής παραγωγής/Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Τηλεπικοινωνίες/αντιβιοτικά και εμβόλια κλπ.), οι εργαζόμενοι κατάφερναν να διευρύνουν τα πρόσκαιρα οφέλη και τις καταχτήσεις τους (αύξηση μισθών, αύξηση ελεύθερου χρόνου, μείωση ανεργίας, βελτίωση ζωής, κοινωνική πρόνοια και συντάξεις, διεύρυνση των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, κατάργηση της δουλείας και της αποικιοκρατίας μέχρι και απόπειρες κατάληψης της εξουσίας και «σοσιαλιστικά πειράματα»…)
· Αντίθετα τα τελευταία 30 χρόνια, με τη λήξη του 3ου Παγκόσμιου (Ψυχρού) και την πλήρη ανάπτυξη της 3ης Βιομηχανικής επανάστασης απ’ το 1980 και μετά (Ψηφιακή τεχνολογία, Κυβερνητική/πληροφορική, Ίντερνετ, ασύλληπτοι όγκοι δεδομένων και πληροφοριών on line, κλπ.) η θέση των εργαζομένων χειροτέρεψε δραματικά στις παραγωγικές σχέσεις (μείωση μισθών και συντάξεων + αύξηση τις ανεργίας + αφαίρεση συγκεντρωμένου εισοδήματος), οι όποιες καταχτήσεις αφαιρούνται ή συρρικνώνονται (αύξηση ωρών εργασίας και ορίων συνταξιοδότησης, εργασιακά δικαιώματα, κατάρρευση του «κράτους πρόνοιας» κλπ.), τα ατομικά δικαιώματα ανατρέπονται, η δυνατότητα πολιτικής πάλης ευνουχίζεται ή αποπροσανατολίζεται (νεοφασιστικά φαινόμενα, μεταναστοφοβία κλπ.) Για πρώτη φορά απ’ την εμφάνιση του Καπιταλισμού η σημερινή γενιά και η επόμενη ζούν και θα ζήσουν χειρότερα απ’ ότι οι προηγούμενες.
· Από την άλλη πλευρά, την ίδια περίοδο των τελευταίων 30 χρόνων η συγκέντρωση του κεφαλαίου, στο πλαίσιο της τάσης της συγκεντροποίησής του, έφτασε σε απίθανα ύψη και η «ψαλίδα» της ανισότητας σε πρωτοφανή επίπεδα.
Με τα στοιχεία των ίδιων των Δυτικών θεσμών το 2018:
-Μόλις το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν ιδιοκτήτες πλούτου (=συγκεντρωμένο Κεφάλαιο) όσου κατείχε το 92% των 7,4 δισ. ανθρώπων!
– Μόνο 62 (ναι, εξηνταδύο) μεμονωμένα πρόσωπα είναι κάτοχοι πλούτου ίσου με το συνολικό πλούτο του 50% του παγκόσμιου πληθυσμού!
· Στις ίδιες Δυτικές αναφορές αν δει κανείς τον υπολογισμό, τις μορφές και την κατανομή του συγκεντρωμένου πλούτου τα πράγματα γίνονται πιο καθαρά:
-Το 2018 ο «παγκόσμιος πλούτος» (Global Wealth, δηλαδή το συγκεντρωμένο κεφάλαιο απ’ την εκμετάλλευση της υπεραξίας στην παραγωγή) έφτανε τα 357 τρισ. δολάρια.
– απ’ αυτά μόνο τα 15 τρισ. ήταν στον έλεγχο κρατών (Sovereign Wealth)
– τα υπόλοιπα 342 τρισ. είναι σε «ιδιωτικά χέρια»!
Αν «σκαλίσουμε» τα νούμερα πιο βαθιά, τα πράγματα γίνονται πιο αποκαλυπτικά:
Από τα 357 τρισ. του συγκεντρωμένου κεφαλαίου ΜΟΝΟ τα περίπου 93 τρισ. είναι αυτό που λέμε «χειροπιαστές αξίες» (Global Money Supply) από τα οποία:
-τα 84 τρισ. είναι αυτό που λέμε «χρήμα»,
-8 τρισ. είναι αποθέματα σε Χρυσό κι άλλα πολύτιμα μέταλλα και λίθους και
-περίπου 300 δισ. υπολογίζονται σε cryptocurrency.
Τέλος από τα 93 τρισ. αυτά, ΜΟΝΟ τα 34 τρισ. είναι αυτό πού λέμε «χρήμα σε κυκλοφορία» με μορφή χαρτονομισμάτων, μεταλλικών νομισμάτων και τσεκ! Τα υπόλοιπα ~60 τρισ. είναι απλοί αριθμοί σε Τράπεζες και Πιστωτικούς Οργανισμούς, άυλο χρήμα δηλαδή για το οποίο χρεώνουν είτε «αρνητικά επιτόκια» (=φύλακτρα) είτε τα προσφέρουν για δανεισμό σε κράτη (πιστώνουν άυλο χρήμα σε νούμερα πραχτικά) με ομόλογα «αρνητικών αποδόσεων» ως ασφαλές καταφύγιο (με χασούρα πάει να πει)!
Ολόκληρη η ανάλυση της Credit Suisse με τις λεπτομέρειες βρίσκεται εδώ.
Για να μην πολυλογούμε, το σημερινό κοινωνικό σύστημα έφτασε στα όριά του – έφαγε τα …ψωμιά του κι αναζητά μια βίαιη παράταση ζωής και νέες φόρμες. Ακόμα αναζητούνται μέθοδοι, σενάρια εφαρμογής και οριστικές «πλατφόρμες».
Το πρόβλημά μας βρίσκεται στο ότι αυτό πού συνηθίσαμε να λέμε Επιστημονικό Σοσιαλισμό (δηλαδή η επιστήμη του ΠΩΣ αλλάζουμε την Κοινωνία) είναι βασισμένος σε μοντέλα άλλου είδους κοινωνιών, εντελώς παρωχημένα σήμερα. Η βαθμιαία μετάλλαξη μετά το ’20 κι η αποτυχία του Σοβιετικού μοντέλου στα ’90 καθώς και οι ήττες των εργαζομένων τα τελευταία 30 χρόνια, μαζί με τις αλλαγές της 3ης και πολύ περισσότερο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, επιτάσσουν ανοιχτό μυαλό και νέες συλλήψεις κι επεξεργασίες -θεωρητικές κατ’ αρχήν που θα δοκιμάζονται στις καθημερινές συγκρούσεις- για το ΤΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΡΟΒΑΛΛΟΥΜΕ ΣΑΝ ΑΜΕΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ.
16. Πως να ξεκινήσουμε και από ποια σκοπιά; Πως συνεχίζουμε στην πορεία;
Όταν αργά ή γρήγορα, η κατάσταση δήθεν «ομαλοποιηθεί», οι εργαζόμενοι γυρίσουν τις δουλειές τους κι οι νέοι στους χώρους μάθησης, τίποτα δεν θα είναι όπως τον Γενάρη του 2020.
Σε περιόδους βίαιου και μαζικού σοκ, μπορεί να αναθεωρηθούν και να παγιωθούν μαζικά νέες αντιλήψεις και τρόποι ζωής. Μην πάμε μακριά, να θυμηθούμε τον Οκτώβρη/Νοέμβρη του 1940 και τον Ιούλη/Αύγουστο του 1973 με τα «σοκ» τότε του πολέμου και τις Κυπριακής κρίσης/πτώσης τις χούντας αντίστοιχα. Τίποτα δεν ήταν όπως μόλις λίγες μέρες πριν.
Το ερώτημα είναι ΤΩΡΑ σε ποια κατεύθυνση και τι θα κυριαρχήσει απ’ την πρώτη κιόλας στιγμή:
· Η αντίληψη της «ατομικής ευθύνης», της μόνιμης φοβίας και του «Δεν Υπάρχει Εναλλακτική Λύση» (ΤΙΝΑ), της «αποτελεσματικότερης διαχείρισης» τελικά (έστω και με υποσχέσεις/προσδοκίες περισσότερου κοινωνικού κράτους κι επιδόματα/ελαφρύνσεις που αντικειμενικά είναι ΑΔΥΝΑΤΟ να υπάρξουν), η μοιρολατρία ότι «μείναμε κλεισμένοι στα σπίτια μας που θα τα πάρουν οι Τράπεζες», -η ενίσχυση τις νεοαποικιοποίησης και η «επαναρύθμιση τις κάλπικης παγκοσμιοποίησης», -ο περιορισμός ή η υποθήκευση (υποτίθεται προσωρινά και εξ ανάγκης) των ατομικών ελευθεριών και δημοκρατικών δικαιωμάτων;
Ή
· η απομυθοποίηση και εν τέλει χρεωκοπία ΟΧΙ μόνο του Νεοφιλευθερισμού ή «των ανίκανων πολιτικών ηγεσιών», όπως πλασάρεται, αλλά του ίδιου του κοινωνικού συστήματος που αποτελεί πια θανάσιμο κίνδυνο για το ανθρώπινο γένος -η ανάγκη διάλυσης μηχανισμών ολοκλήρωσης όπως η ΕΕ κι η αντικατάστασή τους από πολιτικές πολύπλευρων συνεργασιών που μπορούν να εκφράζουν τη διεθνική/διακρατική αλληλεγγύη -η μετατροπή του φόβου για τη ζωή σε πραγματικό ανθρωπισμό και αλτρουισμό;
Υπάρχει μια έρπουσα, υπόκωφη αλλά ευδιάκριτη ήδη δυσαρέσκεια κι απόρριψη που αντικατέστησε την αρχική έκπληξη. Διανέμεται κάθε λεπτό, φτάνει σε κάθε σπίτι, συσκευή με μορφή αστείων, ειρωνικών ή θυμωμένων σχολίων μέχρι ανατρεπτικών μηνυμάτων. Ήδη αν σκαλίσει κανείς έχουν αρχίσει και μορφοποιούνται και κυκλοφορούν απόψεις που σ΄ άλλες περιόδους δεν θα τολμούσαν να ψελλισθούν.
Έτυχε να παρακολουθώ -λόγω γλώσσας – εκπομπές και πάνελ σε Βρετανικά κανάλια μ’ απίστευτα ανατρεπτικό σχεδόν αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο.
Στην Ιταλία -πάντα ιστορικά διαιρεμένη κοινωνία- έβλεπα video που μαζικά χιλιάδες στα μπαλκόνια τους τραγουδούσαν το Bella Ciao, επαναστατικά τραγούδια για το χτυπημένο Μπέργκαμο όπως το Adio Lugano bella ή ακόμα και τη Διεθνή σαν ανταπόκριση στη βοήθεια που κατέφθανε απ’ την Κούβα, τη Ρωσία, την Κίνα και μόνο.
Άλλα δίκτυα όπως το Russia Today (και μην υποτιμάμε τη διείσδυσή του σε κοινό που «το ψάχνει» στην ενημέρωση) βγήκαν πιο καθαρά μιλώντας για την υπεροχή του … Κομμουνισμού σαν εναλλακτική στο νόμο της ζούγκλας: εδώ κι εδώ.
Δεν χρειάζεται να υποτιμάμε ούτε να υπερεκτιμάμε τέτοια σκιρτήματα. Από μόνα τους το πολύ να μείνουν στο αυθόρμητο, να ξεφουσκώσουν και να χαθούν. Το σημαντικό είναι:
Μέσα απ’ τους μαζικούς αγώνες και τις συγκρούσεις θα χρειαστεί να κωδικοποιηθούν και να γίνουν «συλλογική συνείδηση» η κατάλληλη για το σήμερα ΜΕΘΟΔΟΣ και ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ για το οριστικό γύρισμα σελίδας τις ανθρωπότητας*. Αυτά μας λείπουν προσώρας -ή ο καθένας μπορεί να έχει τη δική του άποψη- αλλά η ιστορική εξέλιξη δείχνει ότι όλα αυτά τα λύνει η ίδια η ζωή. Και δεν αναφέρομαι μόνο σ΄ αυτό που λέμε πολιτική.
*«Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες» (Λένιν)
17. Ορισμένες σκόρπιες τελικές σκέψεις και μια κατακλείδα
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΠΟΡΕΙΑ, ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΑΣΗ Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ: Είναι μια μακρόχρονη και τιτάνια μάχη και κυρίως βαδίζοντας σε ανεξερεύνητα πεδία και με προβλήματα που δεν έχουμε λύσεις ή συνταγές με ανάγκη απαντήσεων που δεν έχουμε ακόμα:
· Πως θα αξιοποιούμε σ’ όφελος του κόσμου της εργασίας την αντίθεση που κυριαρχεί σήμερα στον καπιταλιστικό κόσμο, αυτόν τον 4ο Παγκόσμιο; Το να κλείνουμε ή να αποστρέφουμε τα μάτια είναι στρουθοκαμηλισμός. Άλλο πράγμα να μην παρασυρόμαστε σ΄ αυταπάτες -άλλο το να αγνοείς ΠΟΙΟΣ είναι ο άμεσος αντίπαλος.
· Υπάρχουν καινούριοι μηχανισμοί καταστολής κι επιβολής στην πολιτική πάλη που ΔΕΝ έχουμε γνωρίσει κι αντιμετωπίσει μέχρι τώρα: Ναι, ξέρουμε κι έχουμε μια πείρα απ’ την ασφάλεια, την αστυνομία τον στρατό, τις μυστικές υπηρεσίες, το παρακράτος… Όμως ο έλεγχος των μαζικών κινητοποιήσεων και διαδηλώσεων που κάποτε θεωρούνταν προνομιακό πεδίο μας, όπως δείχνουν οι περιπτώσεις της Ουκρανίας, των λεγόμενων «πορτοκαλί εξεγέρσεων» ή αυτών της «Αραβικής άνοιξης» ή και πιο πρόσφατα στο Χογκ Κόγκ κ.ά. δείχνει ότι θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με μηχανισμούς/δίκτυα/κέντρα καθοδήγησης πού έχουν πια το know how και μεθόδους που δεν γνωρίζουμε για τη χειραγώγηση μαζών…
· Το ίδιο και τα δίκτυα/βιομηχανία πια/ εκατομμύριων σ’ όλο τον κόσμο «διασπορέων» ειδήσεων, fake news, απόψεων που φτάνουν στον καθένα 24/7.
· Ο αυταρχισμός και η βία στα social media -ο αποκλεισμός και η λογοκρισία απόψεων, η δημοκρατία κι η ελευθερία στην εποχή της 3ης και 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
· Ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα είναι το γεγονός ότι οι πολιτικοί σχηματισμοί του σήμερα (κόμματα, κινήσεις, συνασπισμοί) θα αποδειχτούν στη πράξη ξεπερασμένοι, απομεινάρια της προηγούμενης εποχής. Χωρίς προκαταλήψεις κι εμμονές είναι ανάγκη αργά ή γρήγορα, και κυρίως ΜΕΣΑ και παράλληλα με τις συγκρούσεις μπροστά μας, να δούμε ΠΩΣ ΘΑ ΕΚΦΡΑΣΤΕΙ Η ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ – ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ο πολιτικός φορέας της κοινωνικής αλλαγής- ή όπως λένε και προσπαθούν ορισμένοι αυτό που στην προηγούμενη φάση λέγαμε «ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΝΕΟΥ ΤΥΠΟΥ». Ναι αλλά τέτοιο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες κι απαιτήσεις της εποχής μας χωρίς φορμαλισμούς, ιερατεία κι εκκλησιαστικά πρότυπα. Απόψεις και σκέψεις υπάρχουν πολλές αρκεί να μην αποτελέσουν κανόνες και όρους ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ.
Σαν κατακλείδα και με απλά λόγια: Δεν χρειάζεται ΜΟΝΟ να επεξεργαστούμε και να φτιάξουμε το «Τι να κάνουμε» της εποχής μας, αλλά – κατ’ αναλογία – το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» του σήμερα, που θα κωδικοποιήσει και στη συνέχεια θα εμπνεύσει ως γενικό πλαίσιο αναφοράς την ιστορική αναγκαιότητα του τώρα. Ή έστω -για να μην ερεθιστούν «αντι-εικονοκλαστικά ανακλαστικά» – να ερμηνεύσουμε το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» με τις σχέσεις παραγωγής και τις αντιθέσεις (βασικές και κύριες, κυρίαρχες και δευτερεύουσες) του 21ου αιώνα και των αναδιαρθρώσεων που θα επιχειρηθούν.
Απρίλης, 2020
