Η Ιερά Σύνοδος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας συνεδρίασε και αποφάσισε πως θα παρακάμψει τα μέτρα υγείας για την πανδημία του COVID-19 και θα ανοίξει τις εκκλησίες για την μέρα των Θεοφανίων. Ο εκπρόσωπος της Ιεράς Συνόδου έκανε κατά την εμφάνιση του σε τηλεοπτική εκπομπή, δύο κυνικές παραδοχές: α) Η απόφαση είναι αποτέλεσμα πίεσης από τους λεγόμενους ζηλωτές(βλ. 5’40” στον παραπάνω σύνδεσμο), β) Η Εκκλησία αντιδρά καθότι θεώρησε πως η κυβέρνηση όφειλε να την ενημερώσει για την απόφασή της να μην ανοίξουν οι ναοί(15’35”).
Το παραπάνω κάνει σαφές πως η αντίδραση της Ιεράς Συνόδου δεν έχει να κάνει με την δήθεν καταστολή του θρησκευτικού συναισθήματος, αλλά με την εμπέδωση των προνομίων της Εκκλησίας ως φορέα της εξουσίας. Η Εκκλησία γνωρίζει την δύναμη που έχει σε μεγάλη μερίδα των πιστών, η οποία μεταφράζεται σε αντίστοιχη μερίδα του εκλογικού σώματος για την κυβέρνηση. Όπως άλλωστε ο ίδιος ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, παραδέχτηκε: Η κυβέρνηση είχε συστάσεις λοιμωξιολόγων που πρότειναν λοκντάουν τον Οκτώβρη πριν από την γιορτή του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη και επέλεξε να τις αγνοήσει.
Μια ανασκόπηση σε παγκόσμια κλίμακα, αποκαλύπτει ότι οι διαφορετικές πολιτικές υγείας σε σχέση με την θρησκευτική λατρεία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πάλη κατά του COVID-19 την χρονιά που μας πέρασε.
“Η διατήρηση της ανθρώπινης ζωής είναι το ύψιστο θρησκευτικό καθήκον”
Τα ισλαμοφοβικά αφηγήματα της δύσης ταυτίζουν συνήθως τον ισλαμικό κόσμο στο σύνολό του με μια φανατική καρικατούρα στην καλύτερη των περιπτώσεων ή με επίδοξο τρομοκράτη στην χειρότερη. Έχει ωστόσο αξία να συγκρίνουμε την στάση της Ιεράς Συνόδου με την παρέμβαση του Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, Sayed Hassan Nasrallah, στις 13 Μαρτίου 2020, η οποία ήταν αφιερωμένη σχεδόν αποκλειστικά στην παγκόσμια κρίση υγείας που προκλήθηκε από τον Covid-19 και στα μέτρα που πρέπει να λάβει κάθε άτομο για να προστατεύσει τον εαυτό του και τους άλλους:
“Πρώτον, πρέπει να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας στο επίκεντρο μιας μάχης, είτε πρόκειται για τον Λίβανο είτε για ολόκληρη την περιοχή. Σήμερα, δεν είναι πλέον μια μάχη που περιορίζεται σε μία ή περισσότερες χώρες, αλλά ένας παγκόσμιος πόλεμος. Μια παγκόσμια μάχη που διεξήχθη σε όλες τις χώρες και τους λαούς του κόσμου. Αυτή είναι η προτεραιότητα κάθε κυβέρνησης, να δράσει και να κινητοποιήσει τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας στην καρδιά μιας μάχης και να δώσουμε αυτή τη μάχη. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για να κατανοήσουμε το θέμα και να το προσεγγίσουμε όπως πρέπει, και να βρούμε την κατάλληλη λύση. Σε αυτή τη μάχη, υπάρχει ένας εχθρός και υπάρχουν (δυνητικοί) στόχοι. Και όλοι όσοι απειλούνται (δηλαδή όλος ο παγκόσμιος πληθυσμός) πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτόν τον εχθρό”.
Σε σχέση με την ακύρωση των θρησκευτικών τελετών ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης της Λιβανέζικης Αντίστασης προσέθεσε:
“Όταν οι μεγαλύτερες θρησκευτικές αρχές σας ζητούν να ακυρώσετε την προσευχή της Παρασκευής (συνήθως υποχρεωτική), ακόμα και όλες τις συλλογικές προσευχές, είναι επειδή υπάρχουν πράγματα που μετράνε περισσότερο από άλλα (η επιβίωση και η υγεία μετράνε περισσότερο από τις θρησκευτικές τελετές), και οτιδήποτε δεν αποτελεί προτεραιότητα, πρέπει να παραμεριστεί χωρίς καμία ντροπή ή δισταγμό. Και πάνω απ’ όλα, μην επιτρέψετε στον εαυτό σας να συρθεί σε υπερβολικό ζήλο (θρησκευτικό ή σε μια συμπεριφορά ψευτοπαλικαριάς) από κανέναν. Όταν οι χριστιανικές αρχές ακυρώνουν προσευχές σε εκκλησίες, το κάνουν με την ίδια σειρά προτεραιότητας. Διότι πρόκειται για μια ανθρωπιστική πράξη στην οποία προωθείται η νομολογία και οι ουράνιες θρησκείες, οι οποίες έχουν ως καθήκον να διατηρήσουν τη ζωή”.
Αλήθεια, ποια στάση είναι περισσότερο κοντά σε αυτό που οι εκπρόσωποι εκάστοτε θρησκείας ευαγγελίζονται; Η στάση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος ή η παραπάνω;
Κίνα: COVID-19 και η γιορτή του Σεληνιακού Νέου Έτους
Η εμφάνιση του νέου κορονοϊού στην πόλη Γιουχάν της Κίνας, συνέπιπτε με την γιορτή της Σεληνιακής Πρωτοχρονιάς. O δεκαπενθήμερος εορτασμός ξεκινά με μια οικογενειακή γιορτή που ονομάζεται δείπνο επανένωσης και κορυφώνεται με το Φεστιβάλ των Φαναριών. H γιορτή που παραπέμπει στον Ταοϊσμό, γιορτάζει την νίκη επί του κακού πνεύματος Nian. Ωστόσο, στην σύγχρονη Κίνα η γιορτή έχει αποκτήσει παλλαϊκά χαρακτηριστικά ξεπερνώντας την παραπάνω θρησκευτική ομάδα. Πρόκειται για την μεγαλύτερη οικειοθελή μετακίνηση πληθυσμών κάθε χρόνο, όπου υπολογίζεται πως 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι συγκεντρώνονται σε σπίτια συγγενών τους.
Οι αρχές, ωστόσο, αναγκάστηκαν να επιβάλλουν αποκλεισμό της πόλης Γιουχάν και περιορισμό στην εσωτερική κυκλοφορία. Μελέτη του Lancet από τέσσερις επιδημιολόγους του Χονγκ Κονγκ έδειξε ότι ο αποκλεισμός στο Γιοχάν κατά την περίοδο αυτή απέτρεψε την εξάπλωση της μόλυνσης εκτός της επαρχίας Hubei.(Αναλυτικά στο βιβλίο μας “COVID-19: Ο ιός των αντιθέσεων – Εκδόσεις Bookstars).
Νέο Έτος του Λάος
Αντίστοιχη πολιτική ακολούθησε η Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος κατά το Pi Mai Lao (Νέο Έτος του Λάος), στις 13 Απριλίου 2020. Εκατομμύρια βουδιστές έπρεπε να γιορτάσουν στο σπίτι, ακολουθώντας τα υγειονομικά μέτρα, περιορίζοντας τις δημόσιες εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των εορτασμών. Σε μια κανονική χρονιά, οι άνθρωποι επιστρέφουν στα χωριά τους για να κάνουν οικογενειακές συγκεντρώσεις, διοργανώνουν μεγάλα πάρτι με πολύ τραγούδι και χορό και πηγαίνουν σε ναούς για να πλύνουν τις εικόνες του Βούδα. Για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας οι επισκέψεις σε ναούς απαγορεύτηκαν, όπως και η έξοδος από το σπίτι, εκτός από βασικούς λόγους, ενώ οι οικογένειες δεν μπορούσαν να βγουν έξω για να γιορτάσουν το μεγαλύτερο φεστιβάλ της χώρας.
Στις 30 Μαρτίου, ο Πρωθυπουργός του Λάος Thongloun Sisoulith εξέδωσε Εκτελεστικό Διάταγμα για εντατικοποίηση των μέτρων δημόσιας υγείας ώστε να σταματήσει η εξάπλωση του COVID-19. Από την 1η έως τις 19 Απριλίου, όλοι, εκτός από τους ουσιώδεις εργαζόμενους, πρέπει να μένουν στο σπίτι. Απαγορεύονταν οι συγκεντρώσεις περισσότερων από 10 ατόμων. Και μια επίσημη επιστολή από την Κεντρική Βουδιστική Αδελφότητα του Λάος PDR που εκδόθηκε στις 7 Απριλίου καθιστά σαφές ότι όλοι οι ναοί θα είναι κλειστοί στο κοινό. Εκτός από τις μικρές συγκεντρώσεις μελών της οικογένειας που ζουν στο ίδιο νοικοκυριό, καμία από τις συνήθεις δραστηριότητες του Pi Mai δεν είναι δυνατή.
Φυσικά δεν πρόκειται για “θρησκευτική δίωξη” από τους “θεομάχους” της σοσιαλιστικής κυβέρνησης, καθώς το Pi Mai Lao αποτελεί παλλαϊκή γιορτή και επίσημη κρατική αργία. Ο Δρ. Howard Sobel, αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΠΟΥ στο Λάος είπε “Η ακύρωση των συνήθων εορτασμών και τελετών γύρω από το Pi Mai ήταν μια δύσκολη απόφαση που έπρεπε να λάβει η κυβέρνηση του Λάος. Πιστεύω, ωστόσο, ότι ήταν η σωστή απόφαση. Σημαίνει ότι έχουμε την ευκαιρία να ξεκινήσουμε το νέο έτος του Λάος με την ευκαιρία να ελέγξουμε την εξάπλωση του COVID-19”.
Σήμερα το Λάος έχει μόλις 41 κρούσματα και μηδέν θανάτους.
Livestreaming τελετές στην Σιγκαπούρη
Κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού μεταξύ 24 Απριλίου και 23 Μαΐου 2020 στην Σιγκαπούρη, εκτός από το κλείσιμο τζαμιών και την ακύρωση παζαριών, οι οικογένειες δεν επιτρεπόνταν να αλληλεπιδρούν εκτός του άμεσου νοικοκυριού τους. Για να στηρίξει το θρησκευτικό συναίσθημα των μουσουλμάνων της χώρας, το Εθνικό Συμβούλιο Κληρονομιάς (NHB) παρουσίασε μια εκστρατεία διάρκειας ενός μηνός με τίτλο #Ramadan με διαδικτυακές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσω πλατφορμών βίντεο ή ζωντανής ροής στην ιστοσελίδα https://www.roots.sg/ramadan.
Ο Επιτάφιος της Μ. Παρασκευής και οι χριστιανικές λειτουργίες του Πάσχα μεταδόθηκαν επίσης ζωντανά μέσω των επίσημων ιστότοπων των διαφόρων εκκλησιών. Ένα παράδειγμα διαδικτυακής ροής καθολικών υπηρεσιών μπορεί να βρεθεί στον ιστότοπο: https://www.catholic.sg.
Το Qing Ming Festival (清明节) είναι ένα φεστιβάλ που παρακολουθείται από μέλη της κινεζικής κοινότητας στη Σιγκαπούρη. Το πιο σημαντικό μέρος του φεστιβάλ είναι η πράξη του sao mu （扫墓 ή «σκούπισμα των τάφων», όπου οι οικογένειες επισκέπτονται τους τάφους σε νεκροταφεία των προγόνων τους για να καθαρίσουν τους τάφους τους. Για να επιτρέψουν στις οικογένειες να συνεχίσουν τις πρακτικές που σχετίζονται με το Φεστιβάλ Qing Ming, ορισμένοι οργανισμοί όπως το Kong Men San Phor Kak See Monastery εισήγαγαν διαδικτυακές υπηρεσίες όπου οι πιστοί μπορούν να παραγγείλουν προσφορές για τα μνήματα των συγγενών τους και να κλείσουν προσευχές που διεξήγαγαν οι μοναχοί, χωρίς να χρειάζεται να είναι σωματικά παρόντες στο ναό.
Αντίστοιχα, την Ημέρα Vesak γιορτάζεται από τους Βουδιστές για να τιμήσει τον εορτασμό της γέννησης, του Διαφωτισμού και του θανάτου του Βούδα και επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 7 Μαΐου 2020. Εκείνη την ημέρα, οι οπαδοί συχνά συγκεντρώνονταν σε βουδιστικούς ναούς για τελετές προσευχής μεγάλης κλίμακας και διεξάγουν πρακτικές όπως το μπάνιο του αγάλματος του Βούδα και ο φωτισμός λαμπτήρων λαδιού. Λόγω των μέτρων COVID-19, οι βουδιστικοί ναοί και οι θρησκευτικές ομάδες προχώρησαν στη διοργάνωση συνεδρίας Zoom για τη διεξαγωγή της τελετής “Three Step One Bow” στο σπίτι και τη δημιουργία διαδικτυακών πυλών για τους πιστούς για την αγορά θυμιάματος και προσφορών φαγητού για την κοινότητα των ναών.
Θρησκευτικό συναίσθημα και εγκλεισμός
Σε συνθήκες αναγκαστικού εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, το θρησκευτικό συναίσθημα πρέπει να αντιμετωπίζει και αυτό ως συνιστώσα της ψυχικής υγείας μεγάλης μερίδας συνανθρώπων μας, η ψυχική ανάγκη των οποίων για τέλεση των θρησκευτικών τους δραστηριοτήτων δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά από τις ανάγκες των υπολοίπων από εμάς για έναν περίπατο ή άλλες πνευματικές δραστηριότητες. Το πρόβλημα ξεκινά όταν οι παραπάνω ανάγκες γίνονται με τρόπο που έρχονται σε ρήξη με τις επιδημιολογικές πολιτικές υγείας. Πόσο μάλλον όταν αντιδραστικοί φορείς εργαλειοποιούν την υλική και πνευματική εξουσία που τους παρέχεται, για να κάνουν επίδειξη ισχύος.
Η στάση ή όχι του εκάστοτε θρησκευτικού φορέα στα παραπάνω ζητήματα αποδεικνύει αν τελικά αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η ζωή και η υγεία του “ποιμνίου” του ή τα ιδιοτελή του συμφέροντα. Η δε στάση των κυβερνήσεων, δείχνει με την σειρά της αν η υγεία του λαού μπαίνει ή όχι, πάνω από τα μικροπολιτικά αλισβερίσια της “δεξιάς του Κυρίου”.
