Η Ιστορία του ΚΚΕ γράφτηκε και βιβλιοδετήθηκε μέσα σε σκληρά εξώφυλλα από το εκδοτικό του κόμματος. Οι ιστορίες όμως που συνθέτουν με την πολυπλοκότητα και την αντιφατικότητά τους το πολιτικό ρεύμα που συγκλόνισε και τη χώρα μας, με τον ανεπανάληπτο βαθμό στράτευσης των ανθρώπων σε μια ευγενή ιδέα για την αλλαγή του κόσμου, δεν πήραν ποτέ μέχρι σήμερα την ανάδειξη που τους άξιζε. Ο Κωστής Καρπόζηλος, με το βιβλίο του Ελληνικός Κομμουνισμός, μια διεθνική ιστορία (1912-1974) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες, ανέλαβε το έργο αυτό, ανασυνθέτοντας από τα ανύποπτα αρχεία, τις αδιάβαστες επιστολές και τα λιγότερα λαμπερά απομνημονεύματα μια χαμένη αφήγηση.
Το βιβλίο αυτό προτείνει μια διαφορετική ιστοριογραφία σε δύο τουλάχιστον επίπεδα. Αρχικά ως προς το σημείο της εστίασης. Η αφήγηση μας καλεί να «χαμηλώσουμε την κάμερα εκεί που δύσκολα μπορεί να εισχωρήσει το ιστιοριογραφικό μάτι» και συγκεκριμένα «στις ταβέρνες και τις αίθουσες σύνταξης των εφημερίδων, στις σοσιαλιστικές συναντήσεις και όχι απλώς στα κείμενα που παράγονται από αυτές». Διότι από την ιστορία που έχει γραφτεί μέχρι στιγμής πλεονάζουν τα ντοκουμέντα και οι αποφάσεις συνεδρίων, όμως οι ίδιοι οι κομμουνιστές παραμένουν σιωπηλοί κομπάρσοι, το δε κίνημά τους το επισκιάζει «ένα υπερβατικό Κόμμα από το οποίο απουσιάζει η ανθρώπινη διάσταση». Είναι μια επιλογή που αναδεικνύει έναν υποκειμενισμό που ίσως ξενίζει όσους αναζητούν στέρεες και αποστασιοποιημένες εξιστορήσεις. Ενδεικτικές λέξεις που επανέρχονται συχνά στις σελίδες του βιβλίου είναι «νήματα», «εμπειρίες» και «ίχνη».
Επιπλέον, η επισήμανση του υπότιτλου για τη «διεθνική ιστορία» υποδεικνύει έναν νέο δρόμο έρευνας της ιστορίας που δεν περιορίζεται από τα εθνικά σύνορα. Ο Κωστής Καρπόζηλος στην προκειμένη περίπτωση εντόπισε τα σκόρπια στίγματα στον χάρτη και αντιλήφθηκε πρώτος αυτό που μετά την αποκάλυψη, φαίνεται προφανές:
- Ο λόγος γίνεται για έναν οργανισμό που ιδρύθηκε από μέλη που ήταν ως επί το πλείστον πρόσφυγες και μετανάστες σε μια εποχή ρευστών συνόρων και αναδιάταξης του χάρτη.
- Περιγράφεται ένα πολιτικό ρεύμα που είχε ως πηγή έμπνευσης τη σοβιετική επανάσταση και ως εστία επιμόρφωσης των στελεχών του τη Μόσχα.
- Μιλάμε για ένα κόμμα που είχε για ένα κρίσιμο διάστημα της ιστορίας του έδρα το Βουκουρέστι και διασπάστηκε σε κομμάτια που έλαβαν τον προσδιορισμό «εσωτερικού» και κατ’ αντιπαράσταση εξωτερικού.
- Όπως αναφέρεται εμφατικά στις εισαγωγικές σελίδες του βιβλίου, η δεσπόζουσα μορφή του ελληνικού κομμουνισμού, ο Νίκος Ζαχαριάδης, από τα 70 χρόνια της ζωής του, πέρασε τα 51 εκτός συνόρων.
- Ζήτημα άλλωστε καθοριστικό για τον αντικομμουνιστικό λόγο μέχρι και πριν τη μεταπολίτευση ήταν ο βαθμός ελληνικότητας των κομμουνιστών, οι οποίοι ως απάντηση, ακόμα και στους μετεμφυλιακούς τόπους εξορίας τους προσπαθούσαν να αποδείξουν την προσήλωσή τους στην πατρίδα.
Η ένταση της αντίφασης μεταξύ εθνικού και διεθνικού αναδεικνύεται για πρώτη φορά στο βιβλίο του Κωστή Καρπόζηλου με τόση ενάργεια και υλικό, που το καθιστούν έργο αναφοράς.
Οι συμβάσεις του επιστημονικού λόγου με τις εκτενείς βιβλιογραφικές αναφορές δεν κρύβουν την αγάπη του συγγραφέα για το αντικείμενο της έρευνάς του. Αυτή πάντως δεν εκδηλώνεται με βολικές αποσιωπήσεις ή με την κομματική μεροληψία που συσκοτίζει. Αντίθετα, ο συγγραφέας αγκαλιάζει και αναδεικνύει τις αντιφάσεις, στην προσπάθειά του να κατανοήσει και να ανασυστήσει ανθρώπους που έζησαν μυθιστορηματικούς με τα σημερινά δεδομένα βίους. Περιγράφεται άλλωστε μια εποχή «που η πολιτική δράση ήταν συνώνυμη της ολοκληρωτικής υπαγωγής του υποκειμένου σε έναν ανώτερο σκοπό». Σε ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο αναλύεται πως η ήττα στον Εμφύλιο και η εγκατάσταση των πρώην μαχητών στις νέες σοσιαλιστικές πατρίδες σηματοδότησε και τη χειραφέτησή τους από την επιβεβλημένη τα προηγούμενα χρόνια ερωτική εγκράτεια, καθώς το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων και η σεξουαλικότητα ήταν «ο ελέφαντας στο σοσιαλιστικό δωμάτιο».
Περισσότερο σαν μια πραγματική ιστορία πραγματικών ανθρώπων και καθόλου σαν μια ηρωική εποποιία εστιασμένη στη δεκαετία του 1940, ο Ελληνικός Κομμουνισμός του Καρπόζηλου ρίχνει φως τόσο στην αυγή του ρεύματος, όταν όλοι οι κομμουνιστές της Αθήνας χωρούσαν σε ένα καφενείο, όσο και στα χρόνια της μετεμφυλιακής παρανομίας τη δεκαετία του 1960, τα οποία σφράγισε η διάσπαση της 12ης Ολομέλειας. Και εκεί, ο συγγραφέας αναζητά πίσω από την «κρυπτική γλώσσα» των ντοκουμέντων, την ουσία της αντιπαράθεσης που κρύβεται όχι σε συνωμοσίες και προδοσίες, αλλά σε στάσεις ζωής που καθόρισαν οι μεταβαλλόμενες συνθήκες.
