Ένα βιβλίο σαν θησαυρός: Πολυτεχνείο 1973, Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει, από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Συγγραφέας του ο Ιερώνυμος Λύκαρης.
Το βιβλίο που την Παρασκευή 10/11 θα παρουσιάσουμε σε ειδική εκδήλωση στην αίθουσα της οδού Βερανζέρου, είναι μια πολύτιμη συμβολή στην ιστορία.
Μερικές σκέψεις-παρατηρήσεις: Πρώτη, σχετικά με τον τίτλο για το αδικαίωτο αίμα που ποτέ δεν ησυχάζει. Μας παραπέμπει στο βάθος των αισθημάτων του αίματος που εγγράφονται σαν ένα διαχρονικό DNA, το οποίο συντηρείται αιώνες σε αυτόν τον τόπο, η αίσθηση, το στίγμα, ένα μικρό ανεπαίσθητο κάτι, που μας συνδέει με την ελληνική τραγωδία.
Δεύτερη, σχετικά με το περιεχόμενο του βιβλίου: Εδώ δεν μιλούν πρωταγωνιστές, ούτε θα εξηγηθούμε με ιδιοτέλειες, εκ των υστέρων δικαιώσεις, με επανακαθορισμό των γεγονότων, με ερμηνείες από το παρόν που επιδιώκουν να προσαρμόσουν το παρελθόν.
Εδώ υπάρχουν τα ίδια τα συμβάντα. Μιλούν γεγονότα, αριθμοί, άνθρωποι που δεν καταγράφηκαν στα ιστορικά κιτάπια.
Τρίτη, σχετικά με τη σοβαρότητα και τον κόπο: Πρόκειται για μια έρευνα 5 χρόνων, σε δυσεύρετα αρχεία, στα πρακτικά των δυο δικών για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, σε εφημερίδες της εποχής, σε αρχεία νοσοκομείων και κλινικών.
Τέταρτη, ο σαφής πολιτικός ορισμός των πραγμάτων και η ακριβής διατύπωση των στόχων του βιβλίου. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή: «Η κριτική, ορθολογική και αναστοχαστική (και όχι απλώς νοσταλγική ή τιμητική) επιστροφή απαντά στην προσπάθεια να αποστεωθούν ο πολιτικός προσανατολισμός, το αξιακό περιεχόμενο και τα συνθήματα της εξέγερσης, που διεκδικούσαν τη ριζοσπαστική ανατροπή για τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία και όχι απλώς την επαναφορά της «προδομένης» προδικτατορικής αυταρχικής «δημοκρατίας».
Μέσω του υλικού που έχει μελετήσει ο συγγραφέας, κυρίως από τις καταθέσεις μαρτύρων και τραυματιών, συνάγεται όλο το περιεχόμενο και ο χαρακτήρας των γεγονότων που χαρακτηρίστηκαν Πολυτεχνείο 1973, καθώς πενήντα χρόνια μετά η ιστορική έρευνα δεν έχει μελετήσει σε βάθος τα στοιχεία της εξέγερσης τα οποία προσέδωσαν σε μια φοιτητική κατάληψη την διάσταση γνήσιας λαϊκής εξέγερσης.
Το πλήθος, η ηλικία, η ταξική σύνθεση όσων κατέβηκαν στους δρόμους της Αθήνας και από νωρίς το απόγευμα της Παρασκευής 16 μέχρι και τη Δευτέρα 19 Νοέμβρη, διαδήλωσαν και συγκρούστηκαν κατά μέτωπο με τις αστυνομικές δυνάμεις, παραμένει άγνωστο στο σύνολό του.
Σε αυτή την μελέτη γίνεται μια βαθύτερη προσέγγιση. Μέχρι την εισβολή του τανκ οι «έξω από τα κάγκελα» ήταν αυτοί και αυτές που έστησαν τα οδοφράγματα, που δεν έκαναν πίσω στα κύματα των δακρυγόνων, που υπέστησαν τον άγριο ξυλοδαρμό (σε αρκετές περιπτώσεις τον ανταπέδωσαν στα ίσα) και στη συνέχεια δέχτηκαν μαζικά τα πυρά των αστυνομικών δυνάμεων και των παρακρατικών. Τις ημέρες εκείνες μόνο η αστυνομία κατανάλωσε 24.000 σφαίρες τα δε στρατιωτικά τμήματα από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής 16/11 μέχρι και το απόγευμα της Κυριακής, σε λιγότερο από 40 ώρες, έριξαν 324.000 σφαίρες.
Δεν έχουμε ακριβή εικόνα ούτε για τους διαδηλωτές Σαββάτου, Κυριακής, αλλά και Δευτέρας, που, παρά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, κατέβηκαν στους δρόμους και αντιμετώπισαν τη δολοφονική δράση του στρατού, συνεπικουρούμενου από τις καταπονημένες, στα όρια της αποδιοργάνωσης, αστυνομικές δυνάμεις.
Στο βιβλίο παρατίθενται τα αδιάψευστα τεκμήρια που καταγράφουν δολοφονίες και απόπειρες δολοφονιών, επιβεβαιώνοντας το εύρος της εξέγερσης και τη βαρβαρότητα της καταστολής της Αναδεικνύουν, επίσης, τον μοναδικό στη νεότερη ιστορία της χώρας χαρακτήρα της εξέγερσης, που από φοιτητική κατάληψη εξελίχθηκε μέσα σε λίγες ώρες σε λαϊκό ξεσηκωμό, κατά τον οποίο χιλιάδες μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές και εργαζόμενοι νέοι κατέβηκαν μαχητικά στους δρόμους και ενώθηκαν με τμήματα της εργατικής τάξης, αυτοαπασχολούμενους, μεσαία στρώματα, επιστήμονες και καλλιτέχνες. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται ακόμη περισσότερα από τα ανεπεξέργαστα ακόμη στοιχεία των συλλήψεων που πραγματοποιήθηκαν το τριήμερο της καταστολής.
Αποδεικνύουν τον μαζικό, συνειδητά ανθρωποκτόνο, χαρακτήρα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν για την καταστολή της εξέγερσης από την αστυνομία, τον στρατό και τον κάθε είδους χουντικό παρακρατικό εσμό που πήρε μέρος στη σφαγή. Η δράση τους συνιστά έγκλημα πολέμου και μάλιστα ατιμώρητο. Στόχος της πολεμικής επιχείρησης δεν ήταν μόνο οι έγκλει- στοι του Πολυτεχνείου –κάτι που παραστατικά εκφράστηκε και με την εισβολή του τανκ– αλλά και η τρομοκράτηση του λαού, όχι μόνο των διαδηλωτών αλλά και των ανύποπτων πολιτών.
Στις δίκες παραπέμφθηκαν μόνο ελάχιστοι, ενώ κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία δεν εμφανίστηκαν ποτέ και άλλα εξαφανίστηκαν. Η Πέπη Ρηγοπούλου στο βιβλίο της «Θάλαμος ανανήψεως», περιγράφει πως ο χειρουργός Πάνος Σακελλαριάδης διαπίστωσε ότι κάποιοι τραυματίες ήσαν χτυπημένοι με σφαίρες ντουμ-ντουμ, οι οποίες απαγορεύονται. Κατάφερε να κρύψει τις αποδεικτικές ακτινογραφίες τις οποίες μετά την πτώση της χούντας κατέθεσε στον ανακριτή. Στη δίκη είχαν χαθεί.
Το Πολυτεχνείο 73 ήταν μια γνήσια λαϊκή εξέγερση η οποία χρειάζεται να μελετηθεί, ερευνηθεί και αξιολογηθεί, με ακρίβεια και νηφαλιότητα. Είναι η πρώτη εξέγερση μιας νέας εποχής, που όσο κι αν «πάλιωσε», έγινε 50 χρόνων, διατηρεί την νεανικότητα, τη φρεσκάδα και την σημασία ενός επίκαιρου συμβάντος.
