Ο γιατρός Γιώργος Γρηγοριάδης μιλά για τις ημέρες του Πολυτεχνείου και για άλλα πολλά.
Πολυκύμαντος, αγωνιστικός, δημιουργικός ήταν ο βίος του Γιώργου Γρηγοριάδη. Φίλοι του ιστολογίου «50 χρόνια Πολυτεχνείο» τον συνάντησαν στο ιατρείο του στο Νέο Ηράκλειο, στις 20 Οκτωβρίου 2023, για να μας δώσει τη μαρτυρία του από τις μέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου όταν, ως χειρουργός, περιέθαλψε πολλούς τραυματίες, κυρίως στην κλινική Παντάνασσα, που βρισκόταν στην πλατεία Βικτωρίας, στην οδό Γκυϊλφόρδου, έναν στενό δρόμο που ενώνει την Πατησίων με την 3η Σεπτεμβρίου.
Η μαρτυρία του Γιώργου Γρηγοριάδη, που πέθανε σήμερα, φιλοξενείται, μαζί με πολλές άλλες, στην ιστοσελίδα «Αντιδικτατορικός Αγώνας 1967-1974» του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Από την αρχική σελίδα πηγαίνετε στην ενότητα «ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ» και κάνετε κλικ στην ενότητα «ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ».
«Αρχικά κατέβηκα στο Πολυτεχνείο, όταν είχαν αρχίσει να φτάνουν πολλοί τραυματίες, αφαίρεσα κι εκεί μερικές σφαίρες από σώματα τραυματισμένων, όμως αργά τη νύχτα της Παρασκευής έφυγα και πήγα στην κλινική Παντάνασσα, όπου εργαζόμουν, καθώς κι εκεί έφταναν δεκάδες τραυματίες και η παρουσία μου ήταν απαραίτητη. Είχαμε κι έναν νεκρό.
Ένας από τους τραυματίες που έφεραν στην Παντάνασσα, είχε δεχτεί τρεις σφαίρες. Του έβγαλα τις δύο, την τρίτη, που είχε σφηνωθεί στο γόνατο, δεν μπορούσα να την αφαιρέσω, την άφησα. Γίναμε φίλοι και, χρόνια αργότερα, ερχόταν και μου ’λεγε:
“Τι θα γίνει, πότε θα μου τη βγάλεις”;
“Σ’ ενοχλεί;”
“Όχι”.
“Αφού δε σ’ ενοχλεί, άσ’ την εκεί που είναι”.
Η κλινική Παντάνασσα ήταν ζωσμένη από αστυνομικούς. Θυμάμαι ότι φορούσαν κράνη, προφανώς για να μην τους έρθει καμιά σφαίρα απ’ τους δικούς τους, κι ήταν ταραγμένοι, χεσμένοι.
Μου είχαν φέρει μια κοπέλα, μαθήτρια 16 χρονών τότε, την Ειρήνη Μουστάκα, που αιμορραγούσε από το στόμα. Και να πώς έζησε: έβαλα το δάχτυλό μου στο στόμα της, πιέζοντας τη γλωσσική αρτηρία, και το άφησα εκεί για πολλή ώρα. Ένας εκπαιδευόμενος με ρώτησε:
“Το δάχτυλό σας; Εκεί θα το αφήσετε;”
“Εδώ θα μείνει, δεν θα το βγάλω μέχρι να πεθάνει”, του απάντησα.
Η κοπέλα έζησε, έγινε δικηγόρος. Χρόνια αργότερα, σε συνέντευξή της, είπε ότι θυμόταν το χαμόγελο του γιατρού όταν σταμάτησε η αιμορραγία: “Γρηγοριάδη, νομίζω, τον λέγανε”».
[Όλη τη νύχτα της Παρασκευής προς Σάββατο και μέχρι το πρωί της επόμενης μέρας, ο Γιώργος Γρηγοριάδης, χειρουργούσε πυρετωδώς στην Παντάνασσας, αφαιρώντας βλήματα.]
«Το πρωί του Σαββάτου ξεκίνησαν από την Παντάνασσα ένα ασθενοφόρο –δεν θυμάμαι, μπορεί να ήταν και δύο ή τρία– με τους πιο βαριά τραυματισμένους για να τους μεταφέρουν στο Ιπποκράτειο. Μπαρκάρανε κι εμένα αλλά μόλις έφτασα στο νοσοκομείο, έφυγα, επέστρεψα στην Γκυϊλφόρδου, στην Παντάνασσα, όπου συνέχισα ν’ αφαιρώ βλήματα. Πολλοί οι τραυματίες, δεν γινόταν να φύγω. Έμεινα εκεί, έβγαλα όσα βλήματα ήταν να βγάλω.
Λίγο μετά το Πολυτεχνείο μού τηλεφώνησε ο ιατροδικαστής Καψάσκης. Ζητούσε πληροφορίες για τον νεκρό που είχαν μεταφέρει στην Παντάνασσα, τον Καραμάνη.
“Αιτία θανάτου τι θα λέγατε;”
“Πλατυποδία και φαλάκρα”, του απάντησα.
“Με κοροϊδεύετε, κύριε συνάδελφε;”
“Η πλατυποδία τον εμπόδιζε να τρέξει. Κι επιπλέον, δεν είχε μαλλιά που να εμποδίσουν τη σφαίρα να τον βρει στο κεφάλι”. Σοβαρεύτηκα. “Τι με ρωτάτε; Δεν βλέπετε τις σφαίρες;”
Ο Καψάσκης είχε κάνει νεκροψία-νεκροτομή γι’ αρκετούς νεκρούς και παρέδωσε ελλιπέστατες εκθέσεις. Απέκρυψε πολλά, ο άνθρωπος υπάκουε στα κελεύσματα της χούντας.
Το 1975, ο αντεισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς με βρήκε και μου ζήτησε να καταθέσω για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
“Δεν ξέρω τίποτα”, του είπα, “εγώ σφαίρες έβγαζα”.
“Εγώ εδώ έχω ένα σωρό ανθρώπους που μου είπαν για σένα”, μου απάντησε. Κατέθεσα στον Τσεβά, αλλά δεν κλήθηκα να καταθέσω ως μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη για το Πολυτεχνείο που έγινε το φθινόπωρο του 1975.
Ο Σβορώνος, μεγάλος ιστορικός, χαριτωμένος άνθρωπος, ήταν φίλος μου. Αυτόν απεικονίζει το κεφάλι στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, έργο του Μέμου Μακρή. Όταν ήμουν δήμαρχος, τον είχα φέρει εδώ στο Νέο Ηράκλειο, να κάνει ομιλία, “το κομμένο κεφάλι έρχεται να σας μιλήσει!” έλεγα στους φίλους μου. [Ο Γ. Γρηγοριάδης εκλεγόταν για δύο δεκαετίες δήμαρχος του Νέου Ηρακλείου.]
[Η συζήτησή μας ξεστρατίζει και, από τις μέρες του Πολυτεχνείου, ο γιατρός αρχίζει να μας λέει για τα όσα συμβαίνουν σήμερα στη Γάζα, για την Παλαιστίνη, τον Αραφάτ, τον Πικάσο, τη Λυρική Σκηνή (ήταν για πέντε χρόνια αντιπρόεδρός της, «μου βγήκε ο κώλος τότε»), την προτομή της Μαρίας Κάλλας, την τεχνητή νοημοσύνη. Είναι φυσικό να γίνονται αυτές οι παρεκβάσεις καθώς απέναντί μας έχουμε έναν άνθρωπο ανήσυχο και ζωντανό που δεν αναπολεί απλώς το ένδοξο παρελθόν, δεν επαναπαύεται στις δάφνες του, αλλά νοιάζεται για ό,τι συμβαίνει σήμερα.
Στη βιβλιοθήκη, που καλύπτει έναν τοίχο της αίθουσας αναμονής του ιατρείου του, βλέπουμε μια φωτογραφία του Γ. Γρηγοριάδη, μια παλαιστινιακή μαντίλα και μια επιγραφή (κόκκινα γράμματα από μαρκαδόρο σε ένα μικρό λευκό χαρτόνι) που λέει: «Είμαστε με την Παλαιστίνη χωρίς να ξεχνάμε το Ολοκαύτωμα». Τον ρωτάμε σχετικά.]
«Συνάντησα τον Αραφάτ στη Γενεύη, εκεί μου χάρισε τη μαντίλα. Τη φορούσε και την έβγαλε και μου την έδωσε. Φάγαμε μαζί, εκεί μάλιστα μας είπε κι ένα ανέκδοτο. Να σας το πω;
Ο Μπρέζνιεφ, ο Αϊζενχάουερ και ο Αραφάτ πεθαίνουν την ίδια μέρα και πάνε στον Ουρανό. Εκεί ο καθένας έχει δικαίωμα να κάνει από μία ερώτηση στο Θεό.
“Πότε θα γίνει ο παγκόσμιος καπιταλισμός;” ρωτά ο Αϊζενχάουερ.
“Σε 30-40 χρόνια”, απαντά ο Θεός.
«Πότε θα γίνει ο παγκόσμιος σοσιαλισμός;» ρωτά ο Μπρέζνιεφ.
«Θέλει 50-60 χρόνια ακόμα».
Έρχεται η σειρά του Αραφάτ: “Πότε θα ελευθερωθεί η Παλαιστίνη;”
“Σε 150 χρόνια”.
“Νίκη, νίκη!” αρχίζει να φωνάζει χαρούμενος ο Αραφάτ.
Είχα πάει και στην Παλαιστίνη, ήμουν αντιπρόεδρος μιας ελληνικής κίνησης που υποστήριζε τον αγώνα για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, πρόεδρος ήταν ο Ντεγιάννης, αυτός δεν είχε έρθει τότε, του είχαμε πάει του Αραφάτ χρήματα που είχαμε συγκεντρώσει εδώ για την Ιντιφάντα.
Κάποτε ήμουνα και Πατούλης στη θέση του Πατούλη: με εκλέξανε πρόεδρο στον Ιατρικό Σύλλογο της Αθήνας μόλις βγήκα από τη φυλακή».
[Επιστρέφουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου]
«Ήταν μια εποχή όπου τίποτα δεν κινούνταν – και ξαφνικά ήρθε μια έκρηξη, το Πολυτεχνείο, που μας συνεπήρε όλους. Γι’ αυτό ποτέ να μη λέμε ποτέ».
[Λίγο πριν αναχωρήσουμε, η κουβέντα στρέφεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει η χρήση της ή μάλλον στον κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν οι επιχειρηματικές και οι άλλες εξουσίες που ελέγχουν τη χρήση της.]
«Ο φίλος μου ο Πουλαντζάς έλεγε ότι “κάθε εξουσία διαφθείρει τον φορέα της”.
“Ακόμα και τους αριστερούς;” τον ρωτήσαμε.
“Ναι”».
Κι εδώ κλείνει η κουβέντα μας.
Μικρός επίλογος: Οξυγόνο ήταν αυτή η σύντομη συνάντησή μας με τον Γιώργο Γρηγοριάδη. Όση ώρα μιλούσαμε, η εξώπορτα του ιατρείου ήταν ανοιχτή, κόσμος έμπαινε κι έβγαινε, κάτι τον ρωτούσαν για κάποια θεραπεία ή φάρμακο. Στη βιβλιοθήκη, πάνω από μια μικρή προτομή του Κωστή Παλαμά, υπήρχε άλλη μια μικρή πινακίδα: «Όσο υπάρχει δεξιά κυβέρνηση δεν χρεώνεστε την επίσκεψη. Μία δυστυχία είναι αρκετή».
