Συμπεράσματα από τις ευρωεκλογές στη Γερμανία, του Άλεξ Κάντζια – Ρόντε

Οι ευρωπαϊκές εκλογές στη Γερμανία αποδείχτηκαν καταστροφικές για τα κόμματα του μεγάλου συνασπισμού που συγκεντρώνουν μαζί μόλις το 31%. Σύμφωνα με τα προσωρινά εκλογικά αποτελέσματα η χριστιανοδημοκρατική ένωση (CDU/CSU) συγκεντρώνει το 30% (+1,1% από το 2019) και είναι το μόνο κόμμα που συγκεντρώνει περισσότερες θετικές παρά αρνητικές γνώμες, με το ακροδεξιό AfD να αναδεικνύεται σε δεύτερη δύναμη με 15,9% (+4,9%). Η Εναλλακτική για τη Γερμανία φαίνεται ότι δεν είναι πια κόμμα διαμαρτυρίας με ένα 70% να δηλώνει πως το ψηφίζει για τις θέσεις του και μόνο ένα 28% για να στείλει μήνυμα προς τα άλλα κόμματα. Και στα πέντε ανατολικογερμανικά κρατίδια (σε τρία από τα οποία θα διεξαχθούν εκλογές το φθινόπωρο) αναδεικνύεται με διαφορά πρώτη δύναμη. Το κόμμα μοιάζει να έχει πλέον γίνει για τα καλά μέρος του πολιτικού συστήματος και οι πρώτες φωνές από το CDU/CSU που ζητούν συνεργασίες, έστω και σε τοπικό επίπεδο, έχουν ήδη αρχίσει να ακούγονται.

Το SPD λαμβάνει 13,9% (-1,9%) και οι Πράσινοι 11,9% (-8,6%), πληρώνοντας σε μεγάλο βαθμό το ότι αποδείχτηκαν περισσότερο χακί και νεοφιλελεύθεροι και λιγότερο οικολόγοι και υπέρμαχοι του κοινωνικού κράτους, πρωταγωνιστώντας στις πολεμικές κραυγές έναντι της Ρωσίας. Την κατάρρευση τους αποτυπώνει ανάγλυφα το γεγονός ότι ενώ στις ευρωεκλογές του 2019 προσέλκυσαν περίπου το 1/3 των νέων ψηφοφόρων φέτος κατάφεραν να πείσουν μόλις 1/10. Το νέο κόμμα της Βάγκενκνεχτ (BSW) στο πρώτο του κατέβασμα συγκεντρώνει 6,2%. Χωρίς ουσιαστικά δομές και μηχανισμό κατάφερε να αναδειχτεί σε τρίτη δύναμη στα πέντε ανατολικογερμανικά κρατίδια, απευθυνόμενο σε ένα διαταξικό ακροατήριο δίχως ιδιαίτερη αναφορά σε εργατικά αιτήματα: το ψηφίζει το 5% των αποφοίτων της βασικής εκπαίδευσης, το 7% των αποφοίτων λυκείου και το 6% των κατόχων πανεπιστημιακού διπλώματος.

Το φιλελεύθερο FDP πληρώνει και αυτό την συμμετοχή του στην κυβέρνηση περιοριζόμενο στο 5,2% (-0,2%) ενώ το αριστερό Die Linke βλέπει για άλλη μια φορά την εκλογική του δύναμη να συρρικνώνεται λαμβάνοντας μόλις 2,7% (-2,8%). Το άνοιγμα του στα φιλελεύθερα – ακτιβιστικά κινήματα χωρίς να προσπαθεί να τα μπολιάσει με μια αντισυστημική – σοσιαλιστική λογική, αγνοώντας παράλληλα τις ανησυχίες όσων έχουν χαμηλό εισόδημα εξελίχθηκε σε φιάσκο. Είναι χαρακτηριστικό πως από όσους έχουν χαμηλή μόρφωση μόλις το 1% ψηφίζει την αριστερά, το 41% CDU/CSU, 19% το SPD, το 19% το AfD και το 4% τους Πράσινους – από όσους έχουν απολαύσει πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αντίθετα το 24% ψηφίζει τους Πράσινους και μόλις το 7% την Εναλλακτική. Η αριστερά κατέρρευσε ακόμα και στα ισχυρότερα προπύργια της, μένοντας και στα πέντε ανατολικά κρατίδια κάτω από το 5,7%, ακόμα και στην Θουριγγία όπου ορίζει τον πρωθυπουργό. Αποδεικνύεται έτσι πως δεν ήταν η Βάγκενκνεχτ η αιτία όλων των δεινών όπως αρεσκόταν να νομίζει η ηγεσία του πριν την διάσπαση. Οι φιλό – ΕΕ αντιλήψεις στο εσωτερικό του ενισχύονται διαρκώς: ένα 70% το ψηφίζει με κριτήριο την ευρωπαϊκή του πολιτική, το αντίστοιχο ποσοστό για το κόμμα της Βάγκενκνεχτ είναι 40%.

Μεγάλο είναι για άλλη μια φορά το ποσοστό όσων επιλέγουν κάποιο άλλο κόμμα (14,2%), με το ποσοστό αυτό στους ψηφοφόρους ηλικίας 16 -24 ετών να αγγίζει σχεδόν το 30%. Τα  «λοιπά» καταφέρνουν κατά συνέπεια να εκλέξουν 12 από τους 96 ευρωβουλευτές που αντιστοιχούν στην Γερμανία. Από τα κόμματα αυτά ξεχωρίζει το Volt (2,5%) που εκλέγει 3 ευρωβουλευτές, ένας σχηματισμός με σοσιαλφιλελεύθερο – φιλοευρωπαϊκό προφίλ με ιδιαίτερη απήχηση στη νεολαία.

Σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες η προσέλευση στις κάλπες ήταν αυξημένη, με την συμμετοχή να ανεβαίνει από το 61,4% στο 65%. Ένα 50% εξάλλου θεωρεί ότι η συμμετοχή της Γερμανίας στην ΕΕ φέρνει πλεονεκτήματα, με τις αρνητικές γνώμες γι’ αυτήν να περιορίζονται στο 11%. Ένα στιβαρό 85% θέλει η ένωση να γίνει πολιτικά και οικονομικά πιο ανεξάρτητη από ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία, ένα 81% θεωρεί πως πρέπει να θέσει ως βασική της προτεραιότητα την άμυνα, ένα ίδιο ποσοστό το προσφυγικό και ένα 75% η προστασία του περιβάλλοντος.

Από την άλλη, το ποσοστό όσων βλέπει θετικά την οικονομική του κατάσταση έχει κατρακυλήσει από το 59% του 2019 στο 12%, ενώ αντίθετα εκείνο που θεωρεί πως είναι κακή έχει ανέβει από το 8% στο 36%. Δεν προκαλεί άρα εντύπωση πως το 66% των πολιτών έχει αρνητική γνώμη για την κυβέρνηση, αλλά μόνο ένα 30% πιστεύει ότι μια κυβέρνηση υπό τους χριστιανοδημοκράτες θα έκανε καλύτερη δουλειά, με ένα 48% να θεωρεί πως δεν θα έκανε κάτι διαφορετικό και ένα 19% ότι θα έκανε τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Βασικά προβλήματα θεωρούνται ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ασφάλεια (32%), το προσφυγικό/μεταναστευτικό (31%), η συνεργασία εντός ΕΕ (18%), το περιβάλλον και το ενεργειακό (18%) και η οικονομική κατάσταση (9%).

Όπως δείχνουν και οι δύο πίνακες που παραθέτουμε παρακάτω το εκλογικό σώμα στη Γερμανία παραμένει πολιτικά, ταξικά, γεωγραφικά, ηλικιακά και μορφωτικά πολυδιασπασμένο και πολυπολωμένο, με καμία δύναμη να μην δείχνει σε θέση να ξεδιπλώσει ένα σχέδιο για την υπέρβαση αυτού του κατακερματισμού. Οι χριστιανοδημοκράτες μπορεί να ζητούν την διεξαγωγή πρόωρων εθνικών εκλογών, όμως αυτές όποτε και αν γίνουν δεν αναμένεται να λύσουν το πρόβλημα νομιμοποίησης που βιώνει το πολιτικό σύστημα. Η δυσαρέσκεια μπορεί να είναι γενικευμένη, δεν κατευθύνεται όμως εναντίον των πραγματικών υπαίτιων της κρίσης. Άλλωστε η Γερμανία συνεχίζει να είναι ένα ισχυρό ιμπεριαλιστικό «κέντρο» και όπως σε όλους αυτούς τους σχηματισμούς η αμφισβήτηση των κεντρικών επιλογών της εκάστοτε αστικής τάξης είναι πολύ δυσκολότερη από ότι σε έναν πιο «περιφερειακό», ακριβώς γιατί και τα λαϊκά τους στρώματα απολαμβάνουν και ορισμένα προνόμια συγκριτικά με εκείνα άλλων χωρών. Σίγουρα όμως προβληματίζει η αδυναμία της αριστεράς έστω να προτάξει ένα σχέδιο υπέρ της ειρήνης, της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου και των λαϊκών δικαιωμάτων, σε μια συγκυρία που για τεράστια τμήματα του πληθυσμού σταθερές πολλών δεκαετιών έχουν καταρρεύσει. Και οι μετεκλογικές αναλύσεις της ηγεσίας του Die Linke δεν δείχνουν ότι αναμένεται κάποια αλλαγή πορείας που θα μπορούσε ίσως να σώσει το κόμμα από την εξαφάνιση από τον πολιτικό χάρτη.