Συζήτηση προκάλεσε η στιλιστική επιλογή της πρώτης κυρίας των Ηνωμένων Πολιτειών, Μελάνιας Τραμπ, στην ορκωμοσία του 47ο Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Η πρώτη κυρία, επέλεξε ένα αυστηρό σύνολο σε σκούρο χρώμα και γάντια, Αμερικανού σχεδιαστή, για να σημάνει την έμπρακτη στήριξη της αμερικανικής οικονομίας που υπόσχεται ο σύζυγος της, ενώ εντύπωση προκάλεσε η επιλογή καπέλου που έκρυβε μέρος του προσώπου της, κυρίως το βλέμμα της. Αινιγματική και απρόσιτη, ήταν οι επικρατέστερες ερμηνείες που δόθηκαν για την εν λόγω εμφάνιση.
Όμως, η έκφραση «πολιτική είναι τα σύμβολα», βρίσκει και αυτή τη φορά την απήχηση της. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, που κατά δήλωσή του, «τον έσωσε ο Θεός για να κάνει την Αμερική μεγάλη», συνοδεύεται από μια αυστηρή φιγούρα με μισο – κρυμμένο πρόσωπο, που δεν είναι άλλη από τη γυναίκα του. «Η γυναίκα είναι το σύμπτωμα ενός άντρα», δίδασκε ο διάσημος Γάλλος ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν και θα έλεγε κανείς πως αυτή η γυναικεία φιγούρα, είναι η άλλη όψη του Ντόναλντ Τραμπ που προμηνύει την πολιτική του. Μια πολιτική, απρόσωπη, απόμακρη στα όρια του απάνθρωπου και κωμική συνάμα.
Στη διδασκαλία της πολιτικής επικοινωνίας, συνηθίζεται, η πρώτη ανάλυση να γίνεται πάνω στα έργα τέχνης. Τι σηματοδοτεί το τάδε, τι συναισθήματα προκαλεί το δείνα. Συχνά όμως, ακούγεται και η φράση «που παραπέμπει;».
Αν η εικόνα της Μελάνιας Τραμπ θα έπρεπε να παραπέμπει κάπου, αυτό το σημείο δεν είναι μακριά από τα έργα του διάσημου Βέλγου ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ. Πρόκειται για το ένα από τα τρία έργα με το κρυμμένο πρόσωπο, το διάσημο έργο «The Son of Man» ή αλλιώς «Ο υιός του Θεού». Ο αινιγματικός πίνακας, μας δείχνει έναν άντρα ντυμένο αυστηρά (κουστούμι, γραβάτα και καπέλο), έχοντας κρυμμένο το πρόσωπό του με ένα μήλο. Για πολλούς αναλυτές, ο τρόπος που το μήλο αποκρύπτει το πρόσωπο του άντρα σημαίνει ότι κρύβει τον πραγματικό του εαυτό από τα μάτια της κοινωνίας.
Ωστόσο, αυτός είναι ο πρώτος από τους τρεις πίνακες του Μαγκρίτ με τα κρυμμένα πρόσωπα. Ακολουθεί το «Man in a Bowler Hat», η αλλιώς «Άνθρωπος με καπέλο», ενώ ο τρίτος πίνακας, με τίτλο «La grante Guerre Facades”, «Ο Μεγάλος Πόλεμος», φαίνεται να είναι πολύ κοντά στην σημαίνουσα εικόνα της Μελάνια Τραμπ. Πρόκειται για ένα έργο που απεικονίζει μια γυναικεία φιγούρα, με στενό κορσέ, γάντια, καπέλο, ενώ έχει μισο – κρυμμένο το πρόσωπο της με ένα μπουκέτο πένθιμα μωβ λουλούδια.
Ο Μαγκρίτ, διαβάσουμε στην επίσημη ιστοσελίδα του καλλιτέχνη, «ζωγράφισε τον Μεγάλο Πόλεμο το 1964, ενώ θυμόταν τις εμπειρίες του με τον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αντιμετώπισε, όπως όλοι μας, την ωραία προοπτική του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο πόλεμος είναι μια άφθαστη γυναίκα. Μας σαγηνεύει με το πολύ απρόσιτό της. Το πρόσωπο της, έτσι πιστεύουμε, πρέπει να είναι τόσο όμορφο όσο και το ρούχο της. Ονειρευόμαστε να απολαύσουμε βλέποντας το, αλλά αυτή η απόλαυση δεν είναι ποτέ διαθέσιμη – ακόμη και οι πιο προφανείς, οι πιο δικαιολογημένοι πόλεμοι είναι διφορούμενοι! Οι πόλεμοι είναι πάντα πολύ δαπανηροί όσον αφορά τις χαμένες ζωές και το σωματικό χάος.
Οι πολεμοκάπηλοι (πολεμιστές) τη δοξάζουν με πομπώδη καπέλα και διακοσμητικές ομπρέλες πολεμικής διαφήμισης (war-dvertisement), αλλά η τσάντα του πολέμου κουβαλά την ανόητη ζωή μας που της προβάλλουμε μαζί με την πίστη μας αφοσίωση. Τι καλύπτει το πρόσωπο του πολέμου; – Το χώμα που του ρίχνει η αλήθεια για τον πόλεμο δηλώνοντας ότι αυτή η βρωμιά είναι τα λουλούδια του φέρετρου.
(….) Όταν η ανθρώπινη ψυχή απολιθώνεται και ο πολιτισμός μεταμορφώνεται σε προστατευτικά τείχη (παραπέτο), η φύση αποφυσικοποιείται (δεν υπάρχει γρασίδι ή δέντρα στη γη, ούτε σημάδια ζωής στον ωκεανό ή στον ουρανό). Το τρίο των χρωμάτων (βιολετί, σκούρο μπλε και γαλάζιο) δείχνει το πεπρωμένο της τήξης της ανθρώπινης σάρκας που αποφασίστηκε από τον πόλεμο – η διέξοδός του: στον θάνατο».
Ίσως, με τα παραπάνω λόγια να περιγράφεται και η συμβολική εικόνα της συζύγου του Αμερικανού Προέδρου.
Πηγή: www.renemagritte.org
Η Βάσω Μουρελά είναι Πολιτικός Επιστήμονας
