Στους καιρούς που διανύουμε, διαβάζεις ή ακούς ορισμένες ειδήσεις και αμέσως σε ζώνει η επιφυλακτικότητα. Να τις πιστέψεις; Είναι αληθινές ή «τρολιές»; Ν’ αρχίσεις να διασταυρώνεις στοιχεία; Τα αντίστοιχα βίντεο (αν πρόκειται για οπτικό υλικό) είναι αυθεντικά ή κατασκευασμένα; Η μερίδα του λέοντος εκείνων των ειδήσεων που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αν και… δεν τους φαίνεται, προέρχεται από τις ΗΠΑ. Και οι περισσότερες αφορούν τον Ντόναλντ Τραμπ.
Παράδειγμα πρώτο – πολύ «φρέσκο»: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε να… κανονίσει, ώστε να μην διεξαχθούν στην περιοχή της Βοστώνης οι επτά προγραμματισμένοι (για εκεί) ποδοσφαιρικοί αγώνες του Μουντιάλ 2026, του οποίου τη διοργάνωση έχουν αναλάβει οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και το Μεξικό. O Τραμπ «αιτιολογεί» την απειλή του αυτή, επικαλούμενος «ανασφάλεια στους δρόμους» της πόλης και κατ’ επέκταση στην ευρύτερη περιοχή (το στάδιο, όπου θα γίνουν τα ματς, απέχει 21 μίλια από το κέντρο της Βοστώνης).
Ανεξαρτήτως του πόσο πιθανό είναι (που δεν είναι) να αλλάξει η έδρα των επτά αγώνων, το πράγμα φαντάζει αλλόκοτο: Ποια μύγα τσίμπησε τον πρόεδρο και κινδυνολογεί έτσι σε βάρος μιας αμερικανικής πόλης, ωσάν να είναι κάποιο ξένο μέρος, από αυτά για τα οποία οι ΗΠΑ ενίοτε εκδίδουν προειδοποιητικές ταξιδιωτικές οδηγίες; Απλούστατα, η δήμαρχος της Βοστώνης, Μισέλ Γου, τον περασμένο μήνα ξεκαθάρισε ότι η πόλη δεν θα δεχόταν να δράσουν, σε αυτήν, πράκτορες της υπηρεσίας μετανάστευσης.
«Εν αντιθέσει με την κυβέρνηση Τραμπ, η Βοστώνη εφαρμόζει το νόμο του δήμου, της Πολιτείας και του ομοσπονδιακού κράτους» είπε η Γου, την οποία κατόπιν ο θυμωμένος Τραμπ χαρακτήρισε «κακή δήμαρχο» και «έξυπνη μεν, αλλά ριζοσπαστική αριστερή». Και επειδή η Γου εναντιώνεται στη βάρβαρη συμπεριφορά εναντίον των μεταναστών, ο Τραμπ… διέγνωσε κινδύνους για τη «δημόσια ασφάλεια »!
Η απειλή όμως είχε και χρονικό προσδιορισμό: Ο πολιτικός που διατεινόταν ότι θα τερμάτιζε τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε 24 ώρες, λογικό είναι να κομπάζει πως θα μπορούσε να απομακρύνει από τη Βοστώνη το Μουντιάλ του 2026 «σε δυο δευτερόλεπτα». Άντε, ίσως λίγα λεπτά. Αν αποφάσιζε, είπε, να τηλεφωνήσει στον πρόεδρο της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας (FIFA), τον Ιταλό Τζιάνι Ινφαντίνο, η Βοστώνη θα έμενε χωρίς ποδοσφαιρικά ματς.
Κατά τα άλλα, θα πρέπει να θεωρήσουμε απολύτως ανυπόκριτη τη συμπάθεια του Τραμπ προς τον «εκπληκτικό Ινφαντίνο». Τον παράγοντα που κώφευε και κωφεύει στις εκκλήσεις για αποκλεισμό του Ισραήλ από τις διεθνείς ποδοσφαιρικές διοργανώσεις. Τον παράγοντα – «γλίτσα», ο οποίος υμνούσε τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της συνόδου που πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο (ναι, προσκεκλημένος ήταν). Ο ίδιος τύπος, βεβαίως, φιγουράριζε στα «Panama Papers», σε σκάνδαλα ιδιοποίησης χρημάτων της FIFA και σε μερικά ακόμη «παρατράγουδα», αλλά δεν νομίζουμε ότι «πέφτει από τα σύννεφα» κανείς με κάτι τέτοια.
«Παραιτήσου ειδάλλως θα απολυθείς»
Παράδειγμα δεύτερο: Πριν από λίγες εβδομάδες, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη είδαν ένα βίντεο, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται ο Τραμπ. Καθιστός, σιωπηλός, με σκυμμένο κεφάλι και κλειστά μάτια, σε μια εικόνα περισυλλογής και αυτοσυγκέντρωσης. Πλάι του, άνθρωποι δικοί του, οπαδοί ή και του επιτελείου του. Δυο εξ αυτών (ένας στα δεξιά κι ένας στα αριστερά του) είναι γονατιστοί. Ο ένας αγγίζει το δεξί μπράτσο του προέδρου και άλλος την αριστερή ωμοπλάτη. Πίσω, δυο κυρίες ακουμπούν την πλάτη του. Όλοι κι όλες έχουν κατεβασμένα κεφάλια. Κάποιος εκστομίζει μια προσευχή. Οι πιστοί πιθανότατα θεωρούν ότι διοχετεύουν στον ηγέτη ευλογίες, τις οποίες με κάποιο τρόπο αιτήθηκαν και έλαβαν από τον θεό. Κάτι σαν μεταβίβαση ευλογίας, από τον ουράνιο «ύψιστο» στον γήινο.
Η εικόνα δεν θα είχε σημασία, εάν επρόκειτο για τελετή κάποιας θρησκευτικής σέχτας του αμερικανικού Νότου, με τιμώμενο τον αρχηγό της. Πρόκειται όμως για τον πρόεδρο των ΗΠΑ… Ειρήσθω εν παρόδω, πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2020 είχε επιδοθεί σε ένα θρησκευτικό παραλήρημα – που είχε γίνει viral – υπέρ του Τραμπ η πνευματική του σύμβουλος, Πόλα Γουάιτ. Η οποία μεταξύ άλλων είχε εντοπίσει (κάπου στην ατμόσφαιρα, μάλλον) «δαιμονικούς συνεταιρισμούς» που εχθρεύονταν τον Τραμπ, αλλά και πλήθη αγγέλων. Οι τελευταίοι είχαν κληθεί από την Γουάιτ να δώσουν την εκλογική νίκη στον Τραμπ, αλλά δεν το θέλησαν ή δεν τα κατάφεραν (τότε, το 2020).
Εάν ο Τραμπ μοστράρει τον εαυτό του σαν επίγειο «θεό», τότε η βούλησή του δεν νοείται να υπόκειται σε περιορισμούς. Κάπως έτσι, φθάνουμε σε ένα ακόμη – πρόσφατο – συμβάν, από εκείνα που τα μαθαίνεις, κοντοστέκεσαι και ζυγίζεις τις πιθανότητες να είναι real ή fake. «Παραιτήσου ειδάλλως θα απολυθείς», αναγραφόταν στο υπηρεσιακό mail που έλαβε ο διευθυντής του Μουσείου Αϊζενχάουερ στο Κάνσας, Τοντ Άρινγκτον. Ο άνθρωπος παραιτήθηκε. Ποιο ήταν το αμάρτημά του; Ότι αρνήθηκε να ικανοποιήσει ένα αίτημα του Ντόναλντ Τραμπ. Τι ακριβώς είχε ζητήσει ο πρόεδρος; Να του δοθεί ένα σπαθί του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (1890 – 1969) από τη συλλογή του Μουσείου, για να το δωρίσει στον μονάρχη της Αγγλίας, Κάρολο Γ΄, κατά την τελευταία επίσκεψή του, εκεί.
Δεν έφθανε δηλαδή που ο Τραμπ αξίωσε κάτι τόσο εξωφρενικό, δηλαδή να αρπάξει ένα αντικείμενο ιστορικής αξίας από Μουσείο (λες και δεν μπορούσε να δωρίσει κάτι άλλο στον Κάρολο), επιπλέον αποπέμφθηκε ο διευθυντής που έπραξε το αυτονόητο, αντιστεκόμενος στον παραλογισμό.
Όλα, εδώ, έχουν την βαρύτητά τους. Τόσο το γεγονός ότι ο Τραμπ αξίωσε κάτι τέτοιο, όσο και η ευθύτητα με την οποία μεθοδεύτηκε η παραδειγματική απομάκρυνση του Άρινγκτον. Δεν έπεσε απλώς σε δυσμένεια. Δεν «του την έστησαν» ύπουλα, φορτώνοντάς του ευθύνες για κάτι άλλο. Δεν του «πριόνισαν την καρέκλα», με ίντριγκες. Τον εκπαραθύρωσαν αμέσως, για να καταγραφεί ως ασυγχώρητο ολίσθημα η στάση του και να εκπεμφθεί στεντόρειο το μήνυμα του παραδειγματισμού.
Από την άλλη πλευρά, βεβαίως, το όλο πράγμα έχει τη δική του «λογική» και τις αντιστοιχίσεις του. Ένας πρόεδρος που είχε γνωστοποιήσει την πρόθεση του να αποσπάσει τη Γροιλανδία, να αρπάξει τη Γάζα από τους Παλαιστίνιους και να την «δωρίσει» στο real estate, να ρυμουλκήσει τον Καναδά στον κατάλογο των αμερικανικών Πολιτειών με δέλεαρ την παροχή στρατιωτικής προστασίας (πιθανότατα απέναντι στον κίνδυνο να εισβάλουν καρχαρίες στο λιμάνι του Βανκούβερ, εκτός εάν εντοπίζει κανείς άλλη απειλή για τη χώρα αυτή), σιγά μην υπολογίσει «κανόνες» και «κώδικες» όταν βάλει στο μάτι εκθέματα μουσείων. Και μάλιστα μουσείων της δικής του επικράτειας. Σε τελική ανάλυση, οι ιδέες για τα άλλα ξαφρίσματα κάπου μπορεί να σκοντάψουν. Θα ανεχθεί ο Τραμπ αβεβαιότητες ακόμη και για τα δικά του, τα αμερικανικά, τα… εύκολα; Όχι δα.
Τέρμα οι κανόνες, τέρμα κι οι φραγμοί…
Κι αυτά συντελούνται, εν μέσω των άλλων, των πολυσυζητημένων, γενικής εμβέλειας «θαυμαστών» της κυβέρνησης Τραμπ… Εθνοφρουρά στους δρόμους αμερικανικών πόλεων. Κήρυξη «πολέμου» ειδικά στο Σικάγο, με τον Τραμπ να ζητά την φυλάκιση του δημάρχου (Μπράντον Τζόνσον) και του κυβερνήτη (Τζέι Μπι Πρίτζκερ) επειδή, λέει, «δεν προστάτευσαν» τα μέλη της υπηρεσίας επιβολής του νόμου περί μετανάστευσης. Επιχείρηση κατατρομοκράτησης δημοσιογράφων, με επαπειλούμενες απολύσεις ή και… με άλλες φοβέρες: Απελάθηκε πρόσφατα ο δημοσιογράφος με καταγωγή από το Ελ Σαλβαδόρ, Μάριο Γκεβάρα, που είχε καλύψει ως ρεπόρτερ διαδηλώσεις εναντίον του Τραμπ.
Όλα τούτα αναδεικνύουν ένα βασικότατο χαρακτηριστικό της διακυβέρνησης Τραμπ στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και της «εποχής Τραμπ» ευρύτερα – για να συμπεριλάβουμε και τις κινήσεις του στο διεθνές στερέωμα: Την πλήρη και απροσχημάτιστη (αμφότερα έχουν σημασία) αποσύνδεση από κώδικες και από «modus vivendi» που μέχρι πρότινος επιβίωναν στην «ηθογραφία» του παγκόσμιου καπιταλισμού, έστω κι αν αγκομαχούσαν ολοένα και βαρύτερα.
Όσοι – από δικαστές έως… διευθυντές μουσείων – δεν κάνουν τα χατίρια στον «άνακτα» κηρύσσονται περιττοί, περίπου όπως και ο ΟΗΕ σε διεθνή κλίμακα. Η διάκριση των εξουσιών είναι μια σαχλαμάρα που πρέπει να ξεπεραστεί. Το εγχώριο και το διεθνές δίκαιο είναι πουκάμισα αδειανά και θα τα γεμίζει μόνο η ισχύς. Στη γεωπολιτική σφαίρα, οι ρόλοι «καλών» και «κακών» ανακατανέμονται ανά πάσα στιγμή αναλόγως των deals (όπως πχ το τι θα γίνει με τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας) και του κατά πόσο ο σύγχρονος «Βασιλιάς Ήλιος» διευκολύνεται από τον «άλφα» ή τον «βήτα» ηγέτη χώρας να λάμψει ως «θαυματουργός ειρηνοποιός». Αυτά που συχνά εκλαμβάνονται ως αλλοπρόσαλλες αλλαγές στη στάση του Τραμπ είναι, κατά βάση, παρακολουθήματα τέτοιων υπολογισμών.
Τέρμα λοιπόν οι κανόνες, τέρμα κι οι φραγμοί – σε όλα. Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Αν η κεφαλαιοκρατική κερδοφορία χρειάζεται να «περπατήσει» πάνω στην ολική καταστροφή του περιβάλλοντος, ας το κάνει. Κι επειδή κανείς δεν θα ήθελε να το πει έτσι, υπάρχει άλλη «λύση»: Κηρύσσεται ανύπαρκτος ο κίνδυνος. Βαφτίζεται «μύθος» η κλιματική αλλαγή κι όλα καλά… Όποιος αναρωτιέται πόση διεισδυτικότητα μπορεί να έχει ένας τέτοιος ισχυρισμός που κονταροχτυπιέται με αμέτρητα επιστημονικά πορίσματα, ας σκεφθεί κάτι: Σε μία χώρα (ΗΠΑ), όπου το 30% των νέων ηλικίας 18 – 24 ετών διατηρεί αμφιβολίες για το σφαιρικό σχήμα της γης και το 4% δηλώνει πεπεισμένο ότι ο πλανήτης μας είναι επίπεδος (έρευνα της εταιρείας YouGov, το 2018), καμίας αντιεπιστημονικής αρλούμπας η διεισδυτικότητα δεν είναι a priori αμελητέα. Ειδικά εάν αναπαράγεται, συστηματικά και μεθοδικά.
Ο Τραμπ κηρύττει μια σειρά από παράλογες εξισώσεις. «Παράτυπος μετανάστης ίσον εγκληματίας». «Antifa ίσον τρομοκρατία». «Ανεπιθύμητη διαδήλωση ίσον πράξη εσωτερικού πολέμου και κατάλυση του κράτους». Αυτό το τελευταίο ασφαλώς ηχεί κάπως… χαριτωμένο, όταν εκπορεύεται από τα χείλη ή τα πληκτρολόγια ανθρώπων που επαινούσαν την εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, τον Ιανουάριο του 2021. Ηχεί, όμως.
Όλα τα παραπάνω, για να γίνουν αποδεκτά, απαιτούν άγνοια, διαστροφή εννοιών, λογικά άλματα και λογικά κενά. Αυτά τα κενά λοιπόν, όπως ακριβώς και τις «τρύπες» που εμφανίζονται επειδή απέρχονται παλιότεροι κανόνες και όρια, αναλαμβάνει να τις καλύψει το κράμα κυνισμού, ετσιθελισμού και μεσσιανισμού.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός ξεμένει από «ηθικούς σκοπούς »
Ο «τραμπικός» μεσσιανισμός, λοιπόν, με τις άφθονες δόσεις ανορθολογισμού που τον διακρίνουν και τον εξοπλίζουν, δεν είναι απλώς η ιδιαιτερότητα ενός νάρκισσου. Είναι η «ανώτατη αρχή», η οποία θα υποκαταστήσει τους παλιούς κανόνες που ρίχνονται στα σκουπίδια. Θα καλύψει τέτοια κενά, αλλά και θα συγκολλήσει τα «νέα κόλπα» με την κοινωνία, αφού πολλές από τις παραδοσιακές «κολλητικές ουσίες» έχουν αποσυρθεί.
Για να αντιληφθούμε καλύτερα τη σημασία αυτής της απόσυρσης, ας αναλογιστούμε πχ πώς ηχούσαν, διεθνώς, οι νεοφιλελεύθεροι παιάνες στις δεκαετίες του 1970, 1980 και (εν μέρει) 1990 και πώς ακούγονται εδώ και πολλά χρόνια. Κάποτε, ο νεοφιλελευθερισμός κράδαινε τα λάβαρα της δικής του «ηθικής», τα οποία όμως… στην ούγια κάτι έγραφαν και για το «συλλογικό καλό». Έστω και παραπλανητικά.
Τι θα προσέφερε ο νεοφιλελευθερισμός; Ας τα… θυμηθούμε: Θα προστάτευε τους φορολογούμενους από άσκοπες και άδικες οικονομικές αφαιμάξεις. Θα άφηνε την… πάνσοφη αγορά και τις ιδιωτικοποιήσεις να προσφέρουν φθηνότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες, αλλά και να φέρουν σταδιακά «ευημερία για όλους» (ΟΚ, εξαιρουμένων των «άχρηστων»). Οι μεγάλες οικονομικές ανισότητες θα λειτουργούσαν ως υποθήκες «ρεαλισμού» και ασφαλιστικές δικλείδες. Ως εγγυήσεις, ότι το νεοφιλελεύθερο σύστημα θα δούλευε απρόσκοπτα όπως εκείνο ήξερε, ώστε οι ανισότητες να συνοδευτούν από μια συνολική άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Α, να μην ξεχάσουμε και το άλλο: Με το – κατά Φουκουγιάμα – «τέλος της Ιστορίας», πάνω στα ερείπια των ιδεολογιών η αγορά θα έφτιαχνε ένα απεριόριστο, οικουμενικό ιστό κοινών διακρατικών συμφερόντων. Οπότε, ο σύγχρονος καπιταλισμός θα καθιστούσε κακές αναμνήσεις τις πολεμικές αναφλέξεις.
Δεν χρειάζεται ασφαλώς να εξετάσουμε αναλυτικά –κατά τομέα- πόσα κομμάτια και θρύψαλα έγιναν εκείνα τα παλιά ταξίματα… Αρκεί ίσως να αναλογιστούμε σε πόσα μήκη και πλάτη της γης, έπειτα από δεκαετίες κυριαρχίας του πιο επιθετικού άρματος του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, του νεοφιλελευθερισμού, φαίνεται πως οι νέοι άνθρωποι θα ζήσουν χειρότερα από τις γενιές των πατεράδων και των παππούδων τους.
Κάπως έτσι, ο σύγχρονος καπιταλισμός έχει χάσει τη δυνατότητα να προβάλλει μια πειστική τελεολογική ηθική. Όπως έχει αναλύσει ο Γερμανός κοινωνιολόγος – καθηγητής Βόλφανγκ Στρεκ στο βιβλίο του «Κερδίζοντας Χρόνο» , προτού ακόμη ξεσπάσει η κρίση (του 2008) ο καπιταλισμός μεθόδευε την απαλλαγή του από δυο «παλαιομοδίτικα» «βαρίδια: Το κοινωνικό κράτος πρόνοιας και τους θεσμούς της αστικής δημοκρατίας. Για αμφότερες τις επιδιώξεις, ο «τραμπισμός» είναι τομή.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις ημέρες μας ο νεοφιλελευθερισμός κλιμακώνει την επιθετικότητά του, όχι εφευρίσκοντας μια νέα ηθική τελεολογία (πώς να την κατασκευάσει;) που διασώζει τις προσδοκίες του παρελθόντος, αλλά μετατρέποντας σε όπλο τα αδιέξοδα που ο ίδιος έχει επιφέρει.
Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αυτό έχει γενική ισχύ, στη δε Ελλάδα ο βαθμός τείνει στο μέγιστο: Έχεις την ευκαιρία (αν δεν έχεις την οικονομική δυνατότητα, τι να σου κάνουμε;) να πληρώσεις για την εγχείρηση που αδυνατείς να κάνεις εγκαίρως σε δημόσιο νοσοκομείο. Έχεις το «δικαίωμα» να εργαστείς 13 ώρες, αν οι αποδοχές σου δεν σου φθάνουν να ζήσεις αξιοπρεπώς. Έχεις επίσης το «δικαίωμα» να εργάζεσαι και ως συνταξιούχος, εάν η σύνταξή σου εξαϋλώνεται στις πρώτες είκοσι μέρες κάθε μήνα. Και φυσικά έχεις όλη την ευχέρεια να αποδίδεις τις αιτίες της κακοδαιμονίας σου στους πιο αδύναμους, όπως τους μετανάστες – και μακάρι να το κάνεις…
Και εγένετο άλμα…
Υπό την οπτική γωνία της παγκόσμιας οικονομίας, το «φαινόμενο Τραμπ» είναι η άγρια, αρπακτική αντίδραση μιας υπερδύναμης που έβλεπε να συρρικνώνεται το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ, προς όφελος της Κίνας. Ο Τραμπ όμως είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό: Είναι η άγρια αντίδραση του τωρινού καπιταλισμού στα εγγενή αδιέξοδά του. Είναι η απόφαση για μάχη χωρίς κανόνες, ή μάλλον με τους εκάστοτε κανόνες του «Μεσσία».
Η «εποχή Τραμπ» είναι το «έτσι γουστάρουμε» μιας ζάμπλουτης ελίτ. Μιας ελίτ που δεν κρίνει απαραίτητο να δώσει την παραμικρή εξήγηση σε εκείνους πχ που αναρωτιούνται γιατί από το 1978 ως το 1989 οι μέσες αποδοχές που είχαν τα διευθυντικά στελέχη των 350 μεγαλύτερων εταιρειών στις ΗΠΑ ήταν 60 φορές υψηλότερες από τις αντίστοιχες του «μέσου εργαζόμενου» πλήρους απασχόλησης στις ίδιες επιχειρήσεις και έφθασαν να είναι 281 φορές (!) υψηλότερες στις ημέρες μας (βάσει έκθεσης του Economic Policy Institute).
Επειδή ο Τραμπ ρυθμίζει – με τον τρόπο του – ζητήματα που δεν είναι αμιγώς βορειοαμερικανικά, τα εγχειρήματά του, η ρητορική του – ακόμη και οι λεκτικοί τραμπουκισμοί του – γίνονται μανιφέστο της διεθνούς ακροδεξιάς. Οι απανταχού «ακροκεντρώοι», πάλι, τον αντιμετωπίζουν με αμηχανία και δέος, αλλά είναι μάλλον βέβαιο ότι σταδιακά θα ανακαλύπτουν ολοένα και περισσότερα «ενδιαφέροντα» και «αξιοποιήσιμα» στοιχεία στις επιλογές, τη γραμμή ή και το «στιλ» του. Ήδη αυτό παρατηρείται.
Άλλωστε, η… πρόοδος που είχε συντελεστεί και στην Ευρώπη καθιστά φυσιολογική αυτήν την τάση του «ακραίου κέντρου». Εάν αντιμετωπίζεις συλλαλητήρια με τον κτηνώδη τρόπο που είχε επιστράτευσε ο Μακρόν εναντίον των «Κίτρινων Γιλέκων», δεν θα ανατριχιάσεις και πολύ όταν δεις κάποιον να στέλνει εθνοφρουρά, για να «περιποιηθεί» διαδηλωτές.
Εάν στις Βρυξέλλες ξεπερνούν τις 30.000 οι λομπίστες που επηρεάζουν ή και καθορίζουν αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν δείχνει δα να χωρίζει και άβυσσος αυτό το… κεκτημένο από το να σχηματίζει ο Τραμπ κυβερνήσεις δισεκατομμυριούχων, που θα κουμαντάρουν τα πάντα – φυσικά υπό τον έλεγχο και με την έγκριση του «Μεσσία». Κι αν η μεγάλη «ευρωπαϊκή οικογένεια» αναθέτει στην Κομισιόν όλες τις σοβαρές, νευραλγικές επιλογές καθιστώντας «διακοσμητικό» το αιρετό Ευρωκοινοβούλιο, αν τολμά να ακυρώνει προγραμματισμένα ανά την Ευρώπη δημοψηφίσματα όταν διαισθάνεται… κακές εκβάσεις (το 2005, για το «Ευρωσύνταγμα»), τότε τα θεσμικά πραξικοπήματα του Τραμπ δεν μοιάζουν με ξαφνική εισβολή φρικτών εξωγήινων πλασμάτων σε έναν παγκόσμιο παράδεισο δημοκρατικής ευρυθμίας…
Ήταν πολλά τα μικρά βήματα που οδήγησαν στο «άλμα Τραμπ». Αλλά το άλμα αυτό μας φέρνει σε νέα επίπεδα ζόφου – κι αυτό είναι το σημαντικό. Ναι, πολλά από τα τεκταινόμενα μοιάζουν με «τρολιές» και ίσως κάποια προσφέρουν γέλιο, αλλά ο κίνδυνος είναι μεγάλος.
Ναι, ξέραμε ήδη πόσο δίκιο είχε ο Μιχάλης Κατσαρός, όταν συμβούλευε: «Πάρτε μαζί σας νερό, το μέλλον έχει πολλή ξηρασία». Αλλά «στην εποχή των τεράτων» που ζούμε, μάλλον πρέπει να προσέχουμε μήπως αρχίσουν να πυροβολούν και τα παγούρια μας…
