Η εκλογή του Ζοχράν Μαμντάνι στη δημαρχία της Νέας Υόρκης είναι ένα γεγονός που προβλήθηκε πολύ αυτές τις μέρες. Σε κάθε περίπτωση σημαντικό. Το μέγεθος της αξίας του ωστόσο εξαρτάται από τη σκοπιά που κοιτάζει κανείς (μιλάω φυσικά για την Αριστερά).
Διατυπώνεται ένας ακραίος ενθουσιασμός. Κάτι σα να λέμε πως ξεκίνησε από τις εκλογές της Νέας Υόρκης μια μεγάλη (επαναστατική;) αλλαγή, που μπορεί να συγκλονίσει τον κόσμο. Διατυπώνονται από την άλλη έντονες αμφισβητήσεις, του τύπου: ένα ακόμη παιχνίδι του συστήματος, μια ακόμη αυταπάτη που σύντομα θα αποδειχθεί τζίφος.
Αν έχεις εγκαταλείψει τις προσδοκίες για μια επανάκαμψη του επαναστατικού κινήματος, το οποίο θα διεκδικήσει ολόκληρο το μερίδιο του κόσμου, αν θεωρείς πως από το βάθος και το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιπέσει η εργατική πολιτική το μόνο που σου απομένει είναι να αναζητείς το ελάχιστο κ.ο.κ., έχεις κάθε λόγο να θριαμβολογείς σα να άνοιξαν οι πύλες του ουρανού. Δεν ξεχνώ πως θετικά σχόλια είχαν εμφανιστεί για την εκλογή Τράμπ, με σχεδόν μόνη προσδοκία πως θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αν, λοιπόν, από αυτή την άλλη θεωρείς πως στον κόσμο υπάρχουν δυο πολιτικές, η μία αστική, αντεπαναστατική και η άλλη επαναστατική, αν οι διαφορές, ακόμη και οι αποχρώσεις δεν έχουν σημασία, απλώς λειτουργούν ως κόλπα και αποπροσανατολισμός, ώστε να εκτρέψουν την επαναστατική πίστη σε περίπλοκους ρεφορμιστικούς και οπορτουνιστικούς ατραπούς, αν η συνείδηση της εργατικής τάξης μ’ αυτά αμβλύνεται, αν δεν υπάρχουν τακτικές επιλογές στο δρόμο προς το στόχο, αλλά μόνο στρατηγικές, έχεις κάθε λόγο να αποδοκιμάζεις έντονα τους προηγούμενους και να καλείς σε επαγρύπνηση απέναντι σε τέτοια σκοταδιστικά, εν τέλει, πυροτεχνήματα.
Άρα, η μέση είναι και πάλι η καλύτερη οδός; Η μέση όμως σημαίνει και μεσοβέζικη. Σημαίνει μέσος όρος. Σημαίνει ταλάντευση, αμφιβολία, ασάφεια.
Ωστόσο, αν αυτά μας φαίνονται ως προβολή του ακραίου, προφανώς μας χρειάζεται μια μέθοδος πιο δημιουργική, πιο αναλυτική και ταυτόχρονα συνθετική.
Καθώς σε κάθε άποψη υπάρχουν δόσεις αλήθειας, το πρώτο που χρειάζεται είναι η ακριβής έκθεση των σημαντικών πλευρών.
Επί του προκειμένου, πολύ σημαντικό είναι το ότι ο Μαμντάνι δηλώνει δημοκράτης σοσιαλιστής – κι αν αυτό ξενίζει κάποιους ακραιφνείς σοσιαλιστές, διότι ο σοσιαλισμός είναι ταυτόσημος, όπως λένε, με τη δημοκρατία, ας θυμίσουμε πως μιλάμε για την Αμερική κι επίσης πως ο όρος σοσιαλισμός έχει πολύ κακοπάθει, έως δυσφημιστεί, κι όχι μόνο από τη σοσιαλδημοκρατία.
Πολύ σημαντικό είναι πως συγκρούστηκε με την διακυβέρνηση Τράμπ και πως ο πρόεδρος ζήτησε με εκβιαστικό τρόπο να μην τον ψηφίσουν οι Νεοϋρκέζοι.
Γιατί; Γιατί τα μέτρα που έχει προτείνει έχουν έναν προσανατολισμό κατά των δισεκατομμυριούχων, υπερασπίζεται τους μετανάστες απέναντι στους διωγμούς Τραμπ και την ελευθερία της Παλαιστίνης.
Ο Μπέργκις, έκτακτος επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers σε ένα άρθρο στο Jacobin, παραθέτει τις απόψεις του «μετα-φιλελεύθερου συγγραφέα Sohrab Ahmari, που μόνο σοσιαλιστής δεν είναι:
“Παρόλο που έχει απευθυνθεί σε συγκεκριμένες κοινότητες της Νέας Υόρκης με βίντεο στα οποία μιλά Χίντι και Ισπανικά, ο Μαμντάνι κατάφερε συνήθως να επαναφέρει κάθε συζήτηση στα ζητήματα της τάξης και της ανισότητας — στην ιστορική αποστολή της «Παλιάς Αριστεράς», πριν από τη λεγόμενη πολιτισμική στροφή και την άνοδο της πολιτικής της ταυτότητας.
Μια προεκλογική ομιλία στην οποία ανέδειξε τον αντι-ρατσιστικό αγώνα του πατέρα του ενάντια στους νόμους Jim Crow ήταν χαρακτηριστική. Αν και ξεκίνησε με θέματα φυλετικών διακρίσεων στο παρελθόν, δεν κατέληξε στο αναμενόμενο προοδευτικό συμπέρασμα ότι «ο δομικός ρατσισμός» εξακολουθεί να υπάρχει. Αντίθετα, ο Μαμντάνι υποστήριξε ότι οι ελευθερίες για τις οποίες αγωνίστηκαν προσωπικότητες όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είναι ουσιαστικά κενές, αν οι φτωχοί και οι εργαζόμενες τάξεις είναι τόσο οικονομικά πιεσμένοι ώστε να μην μπορούν να τις ασκήσουν”».
Εξ ίσου σημαντικό, περισσότερο ως κίνηση με πολιτικό φορτίο που συμβολίζει την τάση, είναι και η πλευρά που λέει πως υποσχέθηκε να αφήσει στη θέση του τον επικεφαλής της αστυνομίας, αποδοκίμασε αναρτήσεις του τις μέρες της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ τον Ιούνιο του 2020, όπου είχε καταγγείλει την αστυνομία και, πάνω απ’ όλα, νομίζω, οι σχέσεις του με την οικογένεια Σόρος καθώς και άλλα σημαντικά πρόσωπα της οικονομικής ολιγαρχίας.
Ας δούμε τη λέει και στην ομιλία του μετά τη νίκη:
«Δάχτυλα μελανιασμένα από την άρση κουτιών στο πάτωμα της αποθήκης, παλάμες σκληρές από το τιμόνι του ποδηλάτου διανομής, αρθρώσεις σημαδεμένες από εγκαύματα στην κουζίνα: αυτά δεν είναι χέρια που τους επιτράπηκε να κατέχουν την εξουσία. Κι όμως, τους τελευταίους 12 μήνες, τολμήσατε να αναζητήσετε κάτι μεγαλύτερο…
Απόψε, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, το καταλάβαμε. Το μέλλον είναι στα χέρια μας. Φίλοι μου, ανατρέψαμε μια πολιτική δυναστεία…
Όπως έχει συμβεί τόσο συχνά, η τάξη των δισεκατομμυριούχων έχει προσπαθήσει να πείσει όσους βγάζουν 30 δολάρια την ώρα ότι εχθροί τους είναι όσοι κερδίζουν 20 δολάρια την ώρα…
Θέλουν οι άνθρωποι να πολεμούν μεταξύ τους, ώστε να παραμένουμε αποσπασμένοι από το έργο της αναμόρφωσης ενός συστήματος που έχει διαλυθεί εδώ και καιρό. Αρνούμαστε να τους αφήσουμε να υπαγορεύουν πλέον τους κανόνες του παιχνιδιού. Μπορούν να παίζουν με τους ίδιους κανόνες με τους υπόλοιπους από εμάς…
Μαζί, θα εγκαινιάσουμε μια γενιά αλλαγής. Και αν αγκαλιάσουμε αυτή τη γενναία νέα πορεία, αντί να φύγουμε από αυτήν, μπορούμε να απαντήσουμε στην ολιγαρχία και τον αυταρχισμό με τη δύναμη που φοβάται, όχι με την κατευναστική στάση που λαχταρά…
Άλλωστε, αν κάποιος μπορεί να δείξει σε ένα έθνος που προδόθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ πώς να τον νικήσει, αυτή είναι η πόλη που τον γέννησε. Και αν υπάρχει τρόπος να τρομοκρατήσει κανείς έναν τύραννο, είναι διαλύοντας τις ίδιες τις συνθήκες που του επέτρεψαν να συσσωρεύσει εξουσία…
Θα θεωρήσουμε τους κακούς ιδιοκτήτες ακινήτων υπόλογους επειδή οι Ντόναλντ Τραμπ της πόλης μας έχουν γίνει πολύ άνετοι εκμεταλλευόμενοι τους ενοικιαστές τους. Θα βάλουμε τέλος στην κουλτούρα της διαφθοράς που έχει επιτρέψει σε δισεκατομμυριούχους όπως ο Τραμπ να αποφεύγουν τη φορολογία και να εκμεταλλεύονται τις φορολογικές ελαφρύνσεις. Θα σταθούμε στο πλευρό των συνδικάτων και θα επεκτείνουμε την προστασία της εργασίας επειδή γνωρίζουμε, όπως ακριβώς κάνει και ο Ντόναλντ Τραμπ, ότι όταν οι εργαζόμενοι έχουν ακλόνητα δικαιώματα, τα αφεντικά που επιδιώκουν να τα εκβιάσουν γίνονται πράγματι πολύ μικρά…
Η Νέα Υόρκη θα παραμείνει μια πόλη μεταναστών: μια πόλη χτισμένη από μετανάστες, τροφοδοτούμενη από μετανάστες και, από απόψε, καθοδηγούμενη από έναν μετανάστη.
Άκουσέ με λοιπόν, Πρόεδρε Τραμπ, όταν το λέω αυτό: για να φτάσεις σε οποιονδήποτε από εμάς, θα πρέπει να μας περάσεις όλους».
Ωραία λόγια, και μεγάλα. Να τα πάρουμε τοις μετρητοίς; Ή μήπως να μη τους δώσουμε βάση;
Πόσες από τις λέξεις είναι αληθινές και πόσες μπορούν να γίνουν πράξη; Κυρίως ποιες και πόσες είναι διατεθειμένος να παλέψει ο Μαμντάνι ενάντια και εν γνώσει των συνεπειών; Είμαι σκεπτικιστής. Ξέρω πως η ανάταση, έχει γίνει πολλές φορές, είναι ένας τρόπος για να πέσεις μετά πιο κάτω στην απογοήτευση. Η ματαίωση είναι ο πιο οδυνηρός τρόπος για την ήττα.
Βέβαια, το να επικαλείσαι το ενδεχόμενο της απογοήτευσης δεν είναι ένας τρόπος να παλεύεις, είναι ο τρόπος να αποφεύγεις τον αγώνα για να μην ηττηθείς.
Γιατί, αν τα λόγια είναι εκείνου που τα εκφώνησε, εκείνοι που τον ακούνε κι εκείνοι που τον ψήφισαν είναι υπαρκτοί άνθρωποι που λαχταράνε να δούνε τα λόγια να γίνονται πράξη. Κυρίως γιατί, με τα λόγια έστω, ανέδειξε την αξία της μάχης για την καθημερινότητα, τις ανάγκες των ανθρώπων.
Μπορεί να κάθεσαι σε απόσταση και να απαξιώνεις αυτές τις προσπάθειες, τις απροσδιόριστες και συγχυσμένες και αντιφατικές προσδοκίες, τη μη συνείδηση εκείνων που ψάχνουν έστω στα τυφλά να βρουν μια εκπροσώπηση η οποία να ψελλίσει κάτι από τα δικά τους. Μπορεί όλους αυτούς να τους αποδοκιμάζεις για τις αυταπάτες τους.
Αλλά πού βρίσκεσαι εσύ; Η δουλειά σου είναι να κάνεις την ασυνείδητη αυτή προσπάθεια συνειδητή, την απροσδιόριστη σκέψη σαφή προσανατολισμό, να δείξεις και κυρίως να πείσεις για να ανέβει επίπεδο η αναμέτρηση, που είναι πολύχρονη, πολύτροπη, γεμάτη ανατροπές, νίκες και ήττες, κατακτήσεις και πισωγυρίσματα. Πού βρίσκεσαι εσύ, για να «διδάξεις τις μάζες» να μετατρέψουν περιορισμένο σε συνολικό, την αυταπάτη σε πεποίθηση και νίκη;
Φυσικά μια εκλογική νίκη είναι τίποτα μπροστά στη θάλασσα του καπιταλισμού. Πολύ περισσότερο σε έναν κόσμο ο οποίος είναι πλημμυρισμένος από άπειρες προκλήσεις, πιέσεις, ματαιώσεις, υπαναχωρήσεις…
Αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν αγώνα που νίκησε εκλογικά γιατί ασχολήθηκε με την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Οι οποίοι παντού και πάντοτε αγωνίζονται για τη ζωή τους, την καθημερινή ζωή, και μερικές φορές πετυχαίνουν. Οι κατακτήσεις φέρνουν βέβαια και τα δύσκολα, καθώς η αυθόρμητη τάση είναι οι άνθρωποι να βολεύονται σ’ αυτά που πέτυχαν και να αναβάλουν τον αγώνα για τη συνολική αλλαγή. Η αστική πολιτική ωστόσο έχει κι εκείνη τις δυνάμεις και τις επιμονές της. Και η κύρια επιμονή της είναι να παίρνει πίσω τις κατακτήσεις. Εκεί ακριβώς, στον αγώνα για την υπεράσπιση και διεύρυνση των κατακτήσεων προκύπτει η ανάγκη μιας ριζοσπαστικής συνολικής ανατροπής. Εκεί ωριμάζουν και συγκροτούνται οι δυνάμεις.
Ως φαίνεται, έτσι προκύπτει η γνώση και η ανάγκη της σύνδεσης, στη γλώσσα της Αριστεράς, την τακτικής, του μικρού-καθημερινού, με τη στρατηγική, του μεγάλου και ολικού.
Και μ’ αυτή τη λογική ο αγώνας για τα καθημερινά είναι ένας επαναστατικός αγώνας.
Όσο για μένα που σας ιστορώ, παραμένω αθεράπευτα πιστός στην αναζήτηση ονείρων (εξ άλλου, όπως λέει ένας φίλος μου, τα όνειρα μένουν όνειρα όχι γιατί δεν πραγματοποιούνται ποτέ, αλλά γιατί δεν πραγματοποιήθηκαν ακόμη).
