«Οι κινέζοι εργάτες αναδύονται ως ισχυρή, ενωμένη και όλο και πιο δραστήρια συλλογική δύναμη», σημειώνει η WSJ, σπεύδοντας όμως να τονίσει ότι τις επιτυχίες της, αυτή η «δραστήρια συλλογική δύναμη» τις οφείλει κυρίως στην καθοδήγηση των φιλεργατικών ΜΚΟ, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα φθηνά έξυπνα κινητά και σε δικαστικές διενέξεις.
Οι κινέζοι εργάτες δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα δικαιώματά τους και είναι πρόθυμοι να δράσουν εναντίον των αντεργατικών πρακτικών της διεύθυνσης. Τα κοινωνικά δίκτυα και τα φτηνά smartphones διευκολύνουν την οργάνωση της συλλογικής δράσης των εργατών. Ταυτόχρονα, το κρατικά ελεγχόμενο μοναδικό νόμιμο συνδικάτο αδυνατεί να ελέγξει τις εργατικές αντιδράσεις και συνήθως μένει αδρανές όταν πραγματοποιούνται εργατικές κινητοποιήσεις. Επιπλέον, εκτός από τις κινητοποιήσεις των εργοστασιακών εργατών, αυξάνονται και οι κινητοποιήσεις των άλλων εργαζομένων, των οδηγών ταξί, των δασκάλων και των εργατών καθαριότητας.
Μια σειρά ΜΚΟ που υποστηρίζουν τα εργατικά δικαιώματα, παρέχουν στους εργάτες υποστήριξη, τους εκπαιδεύουν να διαπραγματεύονται και να αντιστέκονται στην πίεση της διεύθυνσης και της τοπικής κυβέρνησης, καταγγέλλουν τη σεξουαλική παρενόχληση στα εργοστάσια και παρέχουν υποστήριξη στις συλλογικές διαπραγματεύσεις καθώς και νομικές συμβουλές.
Ο αριθμός των εργατικών διενέξεων στα δικαστήρια αυξάνονται σταθερά σε ετήσια βάση, από 200.000 το 2005 σε 1.500.000 το 2012. Αντίστοιχα, αυξήθηκαν και οι απεργίες, από 10 το μήνα τον Φεβρουάριο του 2011 σε 50 τον Φεβρουάριο του 2013.
Μία έκθεση της οργάνωσης China Labor Bulletin (CLB) προβλέπει ότι οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις θα αυξηθούν και θα αναγκάσουν τους εργοδότες να ικανοποιήσουν τα εργατικά αιτήματα. Επίσης προβλέπεται να αυξηθεί και η πίεση στο κράτος να υποστηρίξει τα εργατικά δικαιώματα, καθώς και ότι θα ενταθεί η υποστήριξη των εργατών από ΜΚΟ και κοινωνικά δίκτυα.
Η σύγχρονη ιστορία του κινεζικού εργατικού κινήματος φαίνεται πως παρέχει άλλη μία απόδειξη ότι η ταξική πάλη δεν καταργείται με νόμους, αλλά ούτε και διεξάγεται με αποφάσεις κομμάτων, συνδικάτων ή πρωτοποριών. Παρά την παντελή έλλειψη ουσιαστικής συνδικαλιστικής οργάνωσης, καθώς και πολιτικής έκφρασης των εργατών, η κινεζική εργατική τάξη φαίνεται πως αποτελεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο του κινεζικού κράτους, που απαντά στην εργατική δυσαρέσκεια με συλλήψεις και καταδίκες. Όσο αυξάνονται οι διεκδικήσεις των εργατών για διευρυμένα κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, αυξάνεται και η ανησυχία του κόμματος για απειλές στη διατήρηση της σταθερότητας.
Ταυτόχρονα όμως, το κινεζικό εργατικό κίνημα υπενθυμίζει ότι, τουλάχιστον στον καπιταλισμό, μία μορφή ταξικής πάλης είναι αναγκαία από το ίδιο το σύστημα για τη ρύθμιση της τιμής της εργατικής δύναμης, και δεν αποτελεί αναγκαστικά απειλή για αυτό, όταν βρίσκεται υπό τον έλεγχο αστικών μορφών οργάνωσης και πάλης – ΜΚΟ αντί συνδικάτων, δικαστικές διεκδικήσεις, οργάνωση μέσω social media.
Ένα κινεζικό εργατικό κίνημα που θα έχει ως ορίζοντά του κάποιες εργατικές κατακτήσεις εντός του συστήματος και ως όραμά του έναν καπιταλισμό που θα εξασφαλίζει έστω κάποια στοιχειώδη εργατικά δικαιώματα και μία ανεκτή επιβίωση των εργατών, δεν είναι απλώς ακίνδυνο για το σύστημα αλλά και ευπρόσδεκτο από τη Δύση, ιδίως από τις ΗΠΑ, που βλέπει με ανησυχία την ανερχόμενη οικονομική ισχύ της κινεζικής αστικής τάξης.
Δεν είναι όμως και τόσο ευπρόσδεκτο από την κινεζική αστική τάξη, που καταλαβαίνει ότι με την αύξηση των αποδοχών των εργατών στο ύψος της αξίας της εργατικής τους δύναμης και την κατοχύρωση εργατικών δικαιωμάτων θα χαθεί το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα έναντι της Δύσης. Ας σημειωθεί εδώ ότι η κινεζική εργατική τάξη διαθέτει πλέον υψηλή εξειδίκευση και παραγωγική δυνατότητα, που κάνει δύσκολη την απαξίωσή της από το κεφάλαιο, τουλάχιστον όσο η οικονομία αναπτύσσεται με υψηλούς ρθμούς.
Αυτές οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιφάσεις, καθώς και οι εντεινόμενες ενδοαστικές αντιφάσεις στο εσωτερικό της Κίνας, είναι προϋποθέσεις που αυξάνουν τις δυνατότητες ανάπτυξης του εργατικού κινήματος. Η έλλειψη όμως επαναστατικού κομμουνιστικού κόμματος και εργατικών οργανώσεων δρα προς την αντίρροπη κατεύθυνση. Η ταξική πάλη όμως είναι πάντα παιχνίδι με τη φωτιά. Ακόμη και η πιο ακίνδυνη και αστική μορφή της, πάντα έχει μία πλευρά ανεξέλεγκτη που αντικειμενικά γεννάει ριζοσπαστικοποίηση. Η κινεζική εργατική τάξη παράγει προϊόντα που ανήκουν στην πρωτοπορία της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής. Μπορεί να έχει αντίστοιχα πρωτοπόρα συμβολή στην εμφάνιση ενός νέου πρωτοπόρου επαναστατικού εργατικού κινήματος.
Νικήτας Γεράνης
Με πληροφορίες από τη WSJ
Εικ.: Κινέζοι εργάτες έξω από το εργοστάσιο της Foxconn στη Shenzhen, Longhua. Ivan Franceschini and Tommaso Facchin, Dreamwork China [πηγή]
