Σεπτέμβριος και στο Μεξικό φτάνει το τέλος της θητείας του πιο σπουδαίου προέδρου που είχε η χώρα για δεκαετίες, του AMLO. Οι εκλογές έγιναν τον Ιούνιο και το κόμμα του AMLO, το MORENA, πέτυχε ένα πρωτοφανές αποτέλεσμα, κέρδισε σε κάθε διαφορετική εκλογή, γερουσία, βουλή και φυσικά την προεδρία, αλλά και αύξησε τη δύναμή του στις περιφέρειες, εκλέγοντας περισσότερους κυβερνήτες. Η νίκη ήταν τόσο σαρωτική, που η Κλάουντια Σέινμπαουμ, η υποψήφια για την προεδρία και πρώην κυβερνήτρια της Πόλης του Μεξικού, κέρδισε με πάνω από 30 μονάδες διαφορά από τη δεύτερη υποψήφια της δεξιάς, ενώ στη βουλή αυτή τη στιγμή το MORENA έχει τα 2/3 των εδρών και στη γερουσία είναι μόνο δύο έδρες λιγότερες από τα 2/3. Και το νούμερο 2/3 είναι σημαντικό γιατί σύμφωνα με το σύνταγμα της χώρας, χρειάζεται έγκριση από τα 2/3 βουλής και γερουσίας για να γίνει συνταγματική αναθεώρηση. Τις δύο έδρες της γερουσίας το MORENA θα τις βρει από μικρότερα κόμματα της Αριστεράς.
Και ένα μήνα πριν λήξει η θητεία του AMLO δεν έχει τελειώσει η μεταρρύθμιση την οποία έχει κάνει στη χώρα. Η τελευταία μεγάλη μεταρρύθμιση ακριβώς πριν λήξει η θητεία του, καθώς η καινούργια πρόεδρος αναλαμβάνει την 1η Οκτωβρίου, είναι η δικαστική μεταρρύθμιση και είναι και αυτή που έχει ξεσηκώσει τη μεγαλύτερη αντίδραση από τα παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα που κυβέρνησαν το Μεξικό για 8 δεκαετίες, αλλά και από κάθε παράγοντα της αντίδρασης και του παρεμβατισμού, από το εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό.
Πρώτα ας δούμε τι περιλαμβάνει η μεταρρύθμιση: Πρόκειται για ένα σχέδιο που όταν ψηφιστεί και τεθεί σε εφαρμογή, θα αλλάξει συνολικά τη δομή της δικαστικής εξουσίας της χώρας. Μέχρι τώρα στο Μεξικό οι δικαστές και του Ανωτάτου αλλά και των χαμηλότερων δικαστηρίων διορίζονται από την κυβέρνηση, ή από τη δικαστική εξουσία. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια κλειστή κάστα για την ομάδα των δικαστών, με αποτέλεσμα να υπάρχει τεράστια διαφθορά στο δικαστικό σώμα και να μην αποδίδεται δικαιοσύνη, εκτός αν κάποιος έχει χρήματα. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση βρέθηκε ότι το 75% των Μεξικάνων θεωρεί ότι η δικαιοσύνη στη χώρα είναι διεφθαρμένη.
Επιπλέον η κλειστή αυτή κάστα έχει οδηγήσει σε ένα τεράστιο φαινόμενο νεποτισμού, καθώς οι οικογένειες που εναλλάσσονται στο δικαστικό σώμα είναι συγκεκριμένες. Βρέθηκε ότι υπάρχει οικογένεια που έχει 76 (!) μέλη της στο δικαστικό σώμα. Οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου ορίζονται με θητεία τα 17 έτη και όταν συνταξιοδοτούνται, η σύνταξή τους είναι πάνω από αυτά που παίρνει ένας πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η διαπλοκή τους με το οργανωμένο έγκλημα είναι πολύ μεγάλη, όπως επίσης και με τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Πρόσφατα μπλόκαραν ένα νόμο της κυβέρνησης που είχε στόχο να σταματήσει η ασυδοσία των ιδιωτικών εταιρειών ηλεκτρισμού.
Οι αλλαγές που προτείνει η κυβέρνηση είναι σαρωτικές. Το σύστημα της εκλογής των δικαστών θα αλλάξει. Δε θα διορίζονται πλέον, αλλά θα εκλέγονται με απευθείας εκλογές από το λαό. Αν περάσει ο νόμος, το 2025 θα γίνουν σε όλη τη χώρα τέτοιες εκλογές. Επιπλέον προβλέπεται ότι θα μειωθεί η θητεία των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου από 17 σε 12 έτη και η σύνταξη που θα παίρνουν δε μπορεί να είναι μεγαλύτερη του προέδρου της Δημοκρατίας.
Αυτά έχουν φέρει τα πάνω κάτω και οι αντιδράσεις μέσα στο δικαστικό σώμα είναι καθολικές. Αφού έδωσαν συνεντεύξεις σε παραδοσιακά συντηρητικά μέσα όπως είναι η El País, προσπαθώντας να κερδίσουν συμπάθεια διεθνώς αλλά και να κατηγορήσουν την κυβέρνηση, έφτασαν στο σημείο να κηρύξουν ακόμα και απεργία. Το επιχείρημά τους δεν είναι βέβαια ότι οι ίδιοι υποβαθμίζονται και αλλάζει η τόσο ευνοϊκή γι’ αυτούς μέχρι τώρα κατάσταση, αλλά διάφορες αιτιάσεις ότι πλέον η δικαστική εξουσία παύει να είναι ανεξάρτητη, και μπαίνει στο πεδίο της πολιτικής, μια και οι δικαστές θα εκλέγονται. Βέβαια το πόσο η δικαστική εξουσία είναι μέσα στην πολιτική ήδη, με την πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου να απειλεί δικαστές του Ανωτάτου Εκλογικού Δικαστηρίου στις πρόσφατες εκλογές, σύμφωνα με μηνύματα που έστειλε και διέρρευσαν στον τύπο, με στόχο να ευνοηθούν συγκεκριμένα κόμματα, δεν το βάζουν στη ζυγαριά.
Αλλά δεν είναι μόνο οι δικαστές που αντιδρούν. Σε μια εντυπωσιακή κίνηση παρεμβατισμού ο πρέσβης των ΗΠΑ Κεν Σαλαζάρ, σε μια εκδήλωση έβγαλε ένα μακροσκελή λόγο που αναφερόταν στο πόσο προβληματική είναι η δικαστική μεταρρύθμιση, χωρίς κανένας βέβαια να ρωτήσει τη γνώμη του. Το ίδιο έκανε και ο πρέσβης του Καναδά. Και οι δύο ανέφεραν ότι υπάρχουν ανησυχίες από τους «επενδυτές», πέρα από τα υπόλοιπα επιχειρήματα περί ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Επίσης βγήκε και ο δικηγορικός σύλλογος της Νέα Υόρκης (!) και ανέφερε τα ίδια περίπου. Αυτός ο στυγνός παρεμβατισμός και η αποικιοκρατική λογική, πρέσβεων που εκφράζουν τα συμφέροντα χωρών που θεωρούν ότι οι ίδιες έχουν το δικαίωμα να ορίζουν ποια θα είναι η πολιτική μιας ξένης χώρας, στηλιτεύτηκε από τον πρόεδρο AMLO, ο οποίος έστειλε επιστολή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και εν τέλει διέκοψε τη σχέση του με την πρεσβεία των ΗΠΑ. Δε διέκοψε διπλωματικές σχέσεις, απλώς τη συνεργασία με την πρεσβεία. Αυτό ήταν το δεύτερο επεισόδιο παρεμβατισμού. Πριν από μερικές μέρες είχε βγει στη δημοσιότητα ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ όλα αυτά τα 6 χρόνια που ο AMLO είναι στην εξουσία, χρηματοδοτούσε μια ΜΚΟ που διενεργούσε έρευνες εναντίον της κυβέρνησης. Και υποτίθεται ότι ο AMLO έχει πολύ καλές σχέσεις με τον Μπάιντεν…
Το όλο θέμα έχει να κάνει με το γεγονός ότι η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση αλλάζει την πολιτική σύνθεση της δικαστικής εξουσίας. Μετά από 8 δεκαετίες διαφθοράς παντού, έχει δημιουργηθεί βαθιά μέσα στο δικαστικό σώμα μια υπερσυντηρητική κατάσταση που δεν λογοδοτεί πουθενά και αποφασίζει με ταξικά κριτήρια. Αυτή η εξουσία είναι το τελευταίο προπύργιο του παλιού συστήματος και διασφαλίζει βέβαια και τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών του εξωτερικού, που έχουν μάθει ότι το Μεξικό είναι η πίσω αυλή τους. Μόνο που το Μεξικό δεν είναι πλέον η πίσω αυλή ούτε των ΗΠΑ, ούτε του Καναδά, ούτε της Ισπανίας και αυτό είναι λιγάκι δύσκολο να το χωνέψουν. Και είναι και ακόμα πιο δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι μια κυβέρνηση με έναν πρόεδρο που έχει μεγαλύτερη δημοφιλία στο τέλος της θητείας του από τότε που ανέλαβε, με μια καινούργια πρόεδρο που εκλέχτηκε με σχεδόν 60%, και μια πλειοψηφία 2/3 στη βουλή και τη γερουσία, δεν έχει δημοκρατική νομιμοποίηση, ειδικά όταν οι τελευταίες εκλογές έγιναν μόλις πριν 2 μήνες.
Και κάτι τελευταίο: στις αιτιάσεις του Αμερικανού πρέσβη ότι δεν είναι δημοκρατική η απευθείας εκλογή των δικαστών από το λαό, απάντησε η εκλεγμένη πρόεδρος Κλάουντια Σέινμπαουμ, λέγοντας στο X ότι στις 43 από τις 51 πολιτείες των ΗΠΑ, οι δικαστές εκλέγονται από το λαό, όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος του Μεξικού.
