Οι εκατοντάδες πισίνες κρέμονται σαν σταφύλια στο φρύδι της καλντέρας της Σαντορίνης.
Συμβολίζουν τη στρεβλή και ληστρική «ανάπτυξη» της χώρας, δεκαετίες τώρα, στο όνομα της αύξησης του ΑΕΠ και κυρίως του κέρδους των μεγάλων τουριστικών συμφερόντων και του Real Estate. Που σήμερα, ετοιμάζεται να σκάσει σαν καρπούζι, στο κενό.
Υπό το φόβο και μόνο μιας ισχυρής σεισμικής ή ηφαιστειακής έκρηξης, αλλά ακόμη και στο σενάριο της συνέχισης για μήνες του φαινομένου της σμηνοσειράς, ο τουρισμός, η «βαρειά μας βιομηχανία», κατακρημνίζεται. Ήδη η παρακμή είχε φανεί. Για το 2024 συνολικά στη χώρα είχαμε αυξημένες αφίξεις με πολύ μειωμένα έσοδα και αναντίστοιχη περιβαντολογική επιβάρυνση στο χώρο! Ειδικά στη Σαντορίνη, ο «υπερτουρισμός» ήταν φαινομενικός. 17.000 ημερήσιοι επισκέπτες από τα κρουαζιερόπλοια κατέκλυζαν καθημερινά τα σοκάκια της καλντέρας, οι οποίοι δεν κατανάλωναν ούτε ένα ευρώ. Την ίδια ώρα, ακόμη και την περίοδο αιχμής, κανένα κατάλυμα δεν είχε πληρότητα.
Η Σαντορίνη ανοικοδομήθηκε από την αρχή, μετά το σεισμό των 7,5 ρίχτερ του 1956. Τότε, οι πρωτοπόροι διεθνώς στην αντισεισμική τενολογία, έλληνες πολιτικοί μηχανικοί, εκπόνησαν τον πρώτο αντισεισμικό κανονισμό. Ο κανονισμός αυτός βέβαια, είναι σήμερα ξεπερασμένος. Ωστόσο, ειδικά στη Σαντορίνη, από τον πρωτοπόρο αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, συνδυάστηκε με την παλιά τεχνική των ημιυπόσκαφων θολωτών ισογείων κτιρίων και είχε ως αποτέλεσμα μια σχετική στατική επάρκεια. Τα θολωτά κτίρια έγιναν έκτοτε υποχρεωτικά, όρος που ισχύει έως σήμερα και ελέγχεται από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.
Τότε, μάλλον ήμασταν σοφότεροι. Γιατί σήμερα τα ίδια κτίρια έγιναν διόροφα, προστέθηκαν πισίνες – ή ακόμη χειρότερα πισίνες στις ταράτσες του μπροστινού – και νέα υπόσκαφα. Και φυσικά, τα κτίρια υπερπολλαπλασιάστηκαν, χωρίς ουδέποτε να έχει εκπονηθεί σύγχρονος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός.
Αντίθετα μάλιστα, η πολιτεία, κυρίως με τροπολογίες του ΝΟΚ το 2021, επί υπουργού Κ. Χατζηδάκη, θεσμοθέτησε τα περίφημα bonus του ΝΟΚ, αυξάνοντας την επιτρεπόμενη δόμηση και ύψος.
Ειδικά για τις πισίνες, η σχετική τροπολογία είναι κωμικοτραγική: Λογίζονται ως «φύτευση» και μπορούν ανεμπόδιστα να κατασκευάζονται παντού!
Η Σαντορίνη περιβάλλεται από δεκάδες σεισμογενή ρήγματα και δύο ενεργά ηφαίστεια, την Καμένη και το Κολούμπο. Όμως δεν έχει επιβληθεί μέχρι σήμερα, ούτε υψηλός αντισεισμικός συντελεστής, ούτε λοιποί περιοριστικοί όροι δόμησης.
Τα πετρώματα, κυρίως γύρω από την καλντέρα, είναι γνωστό ότι είναι ηφαιστειογενή και συνεπώς εύθραστα. Ακόμη χειρότερα, είναι γνωστό γενικά, ότι υπάρχουν «κουφώματα», τα οποία επιφανειακά έχουν πρόχειρα μπαζωθεί χωρίς καμία συμπύκνωση, ώστε να αυξάνει το ύψος και η θέα στα συγκεκριμένα σημεία – ιδιοκτησίες.
Ακόμη κι αν δεν καταρρεύσουν άμεσα λόγω των σεισμών οι κατασκευές στα σημεία αυτά, ο κίνδυνος ελλοχεύει, γιατί μπορεί η υποχώρηση του εδάφους να συμβεί σε ανύποπτο χρόνο, λόγω έντονης βροχόπτωσης για παράδειγμα.
Ενώ λοιπόν τα γνωρίζουμε παλαιόθεν όλα αυτά, ουδέποτε εκπονήθηκε εδαφοτεχνική – γεωτεχνική μελέτη σε όλη την έκταση γύρω από την καλντέρα, ώστε να περιοριστεί η δόμηση και να τεθούν ειδικές προδιαγραφές και προϋποθέσεις.
Μετά από 6 ολόκληρα χρόνια εξαγγελιών, το ΤΕΕ, παρουσιάζει ολοκληρωμένη την πρώτη μόλις φάση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Σαντορίνης. Η αρμοδιότητα για την εκπόνηση των Πολεοδομικών Σχεδίων, αντισυνταγματικά, με νόμο της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αποσπάστηκε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και εκχωρήθηκε στο ΤΕΕ, ώστε να ανατεθούν οι μελέτες στους «ημέτερους» ήτοι τα μεγάλα γραφεία μελετών. Η σύμφωνη γνώμη μάλιστα της τοπικής κοινωνίας έπαψε να είναι υποχρεωτική και ο ρόλος της έγινε γνωμοδοτικός. Κανένα από τα Πολεοδομικά αυτά Σχέδια σε ολόκληρη τη ώρα, δεν έχει μέχρι σήμερα ολοκληρωθεί, αν και η προθεσμία ήταν διετής!
Ακόμη χειρότερα, το επιτελικό κράτος σχεδιάζει να καταργήσει τις Υπηρεσίες Δόμησης, που σύμφωνα με τον νόμο του Καλλικράτη υπάγονται υποχρεωτικά στους Δήμους. Σχεδιάζει να αναθέσει τον έλεγχο και την έκδοση Οικοδομικών Αδειών σε ιδιώτες, μέσω του ΤΕΕ.
Το επιχείρημα για τις μεθοδεύσεις αυτές είναι η καταπολέμηση της τοπικής διαφθοράς. Στην πραγματικότητα, η διάχυση της διαφθοράς τους ενοχλεί και έτσι, αντί να θεσμοθετήσουν ισχυρούς και ακηδεμόνευτους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Δημοσίου, επιλέγουν να την «οικειοποιηθούν», αναθέτοντας τα πάντα σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες της επιλογής τους.
Τα είδαμε τα αποτελέσματα στα Τέμπη, δυστυχώς θα τα δούμε στο εγγύς μέλλον και στη φούσκα του τουρισμού και του Real Estate.
Εύχομαι να γίνουμε στο εξής, εμείς και όχι αυτοί, οι πρωταγωνιστές των εξελίξεων.
Η Γιούλη Ηλιοπούλου είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc Περιφερειακή Ανάπτυξη, MSc Architectural Design
