Το ζήτημα της κατοικίας τίθεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα με πρωτοφανή οξύτητα. Πρόκειται για μια συνθήκη που ξεκίνησε την περίοδο επιβολής των μνημονίων, με το χαράτσι μέσω των λογαριασμών ρεύματος, που μονιμοποιήθηκε ως ΕΝΦΙΑ και, κυρίως, με τους πλειστηριασμούς κατοικιών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών που δεν μπορούσαν πλέον να ανταποκριθούν στα χρέη προς τις τράπεζες.
Σήμερα, με την εκτίναξη των τιμών ενοικίασης, το ζήτημα αφορά πολύ μεγαλύτερο μέρος της εργαζόμενης κοινωνίας. Παράλληλα, οι πλειστηριασμοί συνεχίζονται αυξανόμενοι και πλέον πραγματοποιούνται εξώσεις.
Η αλματώδης ανάπτυξη του τουρισμού, ο πολεοδομικός εξευγενισμός ολόκληρων περιοχών και ειδικότερα οι συνειδητές πολιτικές προσπάθειες προσέλκυσης επενδύσεων από το εξωτερικό, σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη οποιασδήποτε μορφής κοινωνικής κατοικίας στη χώρα μετά την κατάργηση του ΟΕΚ, έχουν ως αποτέλεσμα η ζήτηση για βραχυπρόθεσμη τουριστική ενοικίαση να ανταγωνίζεται αυτή για μακροπρόθεσμη ενοικίαση από μονίμους κατοίκους. Και όλα αυτά σε μία κτηματαγορά όπως η ελληνική, η οποία είναι ιστορικά απορρυθμισμένη, στραμμένη από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους προς την ενθάρρυνση της ιδιοκατοίκησης, μέσα από άμεσες ή έμμεσες πολιτικές, με ασθενή δικαιώματα για τους/ις ενοικιαστές/ριες και με χαλαρό έλεγχο των χρήσεων γης. Η πρόσφατη οικονομική κρίση και οι πολιτικές όλων των μνημονικών κυβερνήσεων, έπληξαν με δριμύτητα τη μικρή ιδιοκτησία μέσω βαρύτερης φορολόγησης, κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Η ιδιοκτησία τείνει να συγκεντρώνεται σε χέρια λίγων. Παράλληλα, μέσα σε λίγα χρόνια καταγράφεται σαφής μείωση του ποσοστού ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα γενικά, αλλά ακόμα περισσότερο για τους/ις νεότερους/ες.
Όλα αυτά οδήγησαν σε μία κατάσταση όπου η πρόσβαση στην κατοικία με αξιοπρεπείς όρους διαβίωσης γίνεται όλο και πιο δύσκολη για πολλούς και πολλές από εμάς, ενώ το κόστος της κατοίκησης, το οποίο περιλαμβάνει και τα πάγια έξοδα ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, θέρμανσης, κ.λπ., γίνεται ιδιαίτερα δυσβάστακτο. Η προσφορά νεοαναγειρόμενων κατοικιών πραγματοποιείται σε απλησίαστες τιμές για τα ελληνικά δεδομένα και με συγκεκριμένο προσανατολισμό, που δεν μειώνει το κόστος απόκτησης κατοικίας δια της επιπλέον προσφοράς. Αντίθετα, παρασέρνει προς τα πάνω τις τιμές και των παλαιότερων διαμερισμάτων, επιτείνοντας τελικά το στεγαστικό πρόβλημα.
Αναγνωρίζοντας την ένταση του προβλήματος, το Τμήμα Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, με απόφαση της Γενικής του Συνέλευσης, πήρε την πρωτοβουλία να καλέσει σε ανοιχτή σύσκεψη για το ζήτημα της κατοικίας εργατικά σωματεία, μαζικούς φορείς και κινήσεις πολιτών την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2024. Στο κάλεσμα στο οποίο ανταποκρίθηκαν μια σειρά από σωματεία και συλλογικότητες, και ακολούθησαν ακόμη δυο συσκέψεις. Η τελευταία, στις 24 Ιανουαρίου 2025 αποφάσισε τη συγκρότηση του Συντονισμού Σωματείων και Συλλογικοτήτων για τη Στέγαση.
Στον Συντονισμό συμμετέχουν μέχρι στιγμής με αποφάσεις τα παρακάτω σωματεία και συλλογικότητες:
ΕΜΔΥΔΑΣ Αττικής – Τμήμα Πολιτισμού και Αθλητισμού
Εργατική Λέσχη Νέας Ιωνίας
Εργατική Λέσχη Καλλιθέας
Λαϊκή Συνέλευση Κολωνού – Σεπολίων – Ακαδημίας Πλάτωνα
Πρωτοβουλία Περιστέρι Ενάντια στους Πλειστηριασμούς και στις Αποκοπές Ρεύματος
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών Τμήμα Αττικής (ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής)
Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Κ. Σωτηρίου»
Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Ο Αριστοτέλης»
Σωματείο Εργαζόμενων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΣΕΡΕΤΕ)
Ενώ παρακολουθούν ως παρατηρητές τα παρακάτω σωματεία και συλλογικότητες:
Γειτονιές για το Δικαίωμα στη Στέγαση
Εμείς στο Πεδίον του Άρεως
Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών
Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή
Επιτροπή για την ανάδειξη και την υπεράσπιση της κοινότητας των Προσφυγικών και της συλλογικής της μνήμης
Εργατική Συμμαχία στα Δυτικά
Πανελλήνιο Σωματείο Εργαζομένων Vodafone – Πάναφον
ΣΕΦΚ – Κλαδικό σωματείο εργαζομένων στην ιδιωτική εκπαίδευση
Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών
Το Μυρμήγκι – Στέκι Αλληλεγγύης Κυψέλης
Οι παραπάνω λίστες σωματείων και συλλογικοτήτων είναι ανοιχτές και σε νέες προσθήκες.
Το πλαίσιο των διεκδικήσεων μας, το οποίο είναι ανοιχτό σε βελτιώσεις και εμπλουτισμό μέσα από τη συμμετοχή και τον διάλογο, έχει διαμορφωθεί μέχρι στιγμής ως εξής:
Ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωνικής – εργατικής – φοιτητικής κατοικίας για την ολοκληρωμένη κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, με οροθέτηση της κατοικίας αυτής εντός του υφιστάμενου αστικού ιστού και με συμμετοχή των κατοίκων στον σχεδιασμό της. Άμεση αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου
στην κατεύθυνση της παροχής κοινωνικής κατοικίας.
Ανασύσταση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας που είχε καταργηθεί με το πρώτο μνημόνιο. Όχι στην χρήση του αποθεματικού του -το οποίο έχει προκύψει από τις εισφορές των εργαζομένων- για έντοκα δάνεια με τη μεσολάβηση του ιδιωτικού τραπεζικού κεφαλαίου, αλλά αξιοποίησή του για την κάλυψη των
κοινωνικών αναγκών.
Αξιοποίηση κάθε μορφής πρόσβασης στην κατοικία εκτός των τιμών που διαμορφώνει η προσφορά και η ζήτηση στην κτηματαγορά, όπως υποστήριξη καταλήψεων στέγης και διερεύνηση της δυνατότητας συνεταιριστικής κατοικίας.
Ισχυρή κρατική ρύθμιση της κτηματαγοράς, με αποτροπή των κερδοσκοπικών πρακτικών και γενικότερα της αντιμετώπισης της κατοικίας σαν αμιγώς επενδυτικό προϊόν. Αποθάρρυνση της ζήτησης από υψηλότερα εισοδήματα από το εξωτερικό, κατάργηση του προγράμματος «χρυσή βίζα», έλεγχος της πηγής των εισοδημάτων πολιτών εξωτερικού πριν την απόκτηση κατοικίας στην Ελλάδα.
Οριοθέτηση και αυστηρός περιορισμός των τουριστικών χρήσεων, μέσω του κατάλληλου πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε να μην εκτοπίζουν την κατοικία.
Εφαρμογή περιορισμών στη βραχυχρόνια μίσθωση, ειδικά σε περιοχές με στεγαστικό πρόβλημα, ώστε να μην εκτοπίζονται οι μόνιμοι κάτοικοι και τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, αντί για την ψήφιση νέων νόμων οικονομικού χαρακτήρα που οδηγούν στην πλήρη εμπορευματοποίηση και ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων αντί στη μείωσή τους, όπως γίνεται τώρα.
Περιορισμοί στις ανεξέλεγκτες αυξήσεις ενοικίων με τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης και της επιβολής ανώτατων τιμών (πλαφόν ανάλογα με τη θέση, τον όροφο, τα τετραγωνικά, την παλαιότητα κ.ά.).
Ενίσχυση των νόμιμων δικαιωμάτων των ενοικιαστών/ριών. Μέτρα οικονομικής στήριξης από το κράτος των ενοικιαστών/ριών και των υποψήφιων αγοραστών/ριών από χαμηλά οικονομικά στρώματα.
Να αναλάβει το κράτος πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της διάθεσης του μη χρησιμοποιούμενου οικιστικού αποθέματος σε μακροπρόθεσμη ενοικίαση, σε προσιτές τιμές για τους/ις ενοικιαστές/ριες.
Προστασία της μικρής ιδιοκτησίας από την υπερφορολόγηση και τα μέτρα που οδηγούν στη συγκέντρωση των ακινήτων σε λίγα χέρια, όπως οι υποχρεωτικές ασφαλίσεις κ.ά.
Θεσμική προστασία της πρώτης κατοικίας των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων από πλειστηριασμό. Κατάργηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και κατασχέσεων.
Να ληφθούν όλα τα μέτρα που θα μειώσουν το κόστος της κατοίκησης (ύδρευση, θέρμανση – ψύξη, ηλεκτροδότηση κ.ά.).
Προστασία του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος από τους κινδύνους σεισμού, πλημμύρας, πυρκαγιάς και όπου είναι δυνατό ανανέωσή του με βάση σύγχρονα πρότυπα κατοικίας και κατοίκησης, με γενναία δημόσια χρηματοδότηση και χωροταξικό – πολεοδομικό σχεδιασμό με βάση τις κοινωνικές ανάγκες.
