Κάθε εβδομάδα τους τελευταίους οκτώ μήνες, τα βράδια του Σαββάτου, στην καρδιά του Τελ Αβίβ, οι οικογένειες των ομήρων και οι υποστηρικτές τους συγκεντρώνονται μπροστά από το Μουσείο Τέχνης. Ζητούν πάντα την απελευθέρωση των Ισραηλινών που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα (120 παραμένουν, ζωντανοί και νεκροί μαζί). Οι διαδηλώσεις πέρασαν τον χειμώνα και μπήκαν στην άνοιξη. Τώρα είναι καλοκαίρι.
Παρόλα αυτά δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έδωσαν το παρόν το βράδυ του περασμένου Σαββάτου. Και γίνεται όλο και πιο δύσκολο να εμποδιστεί η, ολοένα και πιο έντονη, έκφραση αντικυβερνητικών συνθημάτων, παρόλο που, επισήμως υποτίθεται ότι, οι οικογενειακές οργανώσεις είναι απολιτικές.
Οι συγκεντρωμένοι εκφράζουν την αλληλεγγύη τους στις οικογένειες των ομήρων, το θυμό τους για την ακατανόητη διεξαγωγή και συνέχιση του πολέμου και την οργή τους απέναντι στον Νετανιάχου και στους πολεμοχαρείς επικεφαλής του στρατού.
Αμέσως μετά την τελετή στην «πλατεία ομήρων», το πλήθος βαδίζει προς την άλλη διαδήλωση, όχι πολύ μακριά, στην οδό Καπλάν, στόχος της οποίας είναι η διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης.
Πολλοί ακολουθούν πια αυτή τη διαδρομή, κάθε Σάββατο. Υποστηρίζουν δε ότι «το κίνημα διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης δεν πρόκειται να σταματήσει, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για τη χώρα μας». Εξηγούν δε αυτή την έκφραση τόσο με την απειλητική ύπαρξη αυτού που περιγράφεται ως συνασπισμός «των εχθρών του Ισραήλ», με πρώτο το Ιράν, όσο και λόγω των «διαιρέσεων» στο έθνος, που τροφοδοτούνται κατά την άποψή τους από αυτόν τον Νετανιάχου που τους τρομοκρατεί τόσο πολύ. Εν ολίγοις, οι περισσότεροι καταλήγουν: «Η κυβέρνηση πρέπει να αλλάξει».
Στο πλήθος αναγνωρίζει κανείς τον απόηχο των μεγάλων διαδηλώσεων που οργανώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2023 κατά της κυβέρνησης του Νετανιάχου για τις αλλαγές στο δικαστικό σύστημα, οι οποίες στο αποκορύφωμά τους συγκέντρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Η 7η Οκτωβρίου έβαλε τέλος στο κίνημα και, παρόλο που οι διαδηλώσεις επαναλήφθηκαν κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, δεν ανέκτησαν ποτέ την ίδια δύναμη.
Βέβαια, το κίνημα κατά του Νετανιάχου ανακτά σταδιακά τη δυναμική του καθώς ο πόλεμος φθείρεται. Αν ακούσει κανείς προσεκτικά από την «πλατεία ομήρων», μπορεί να ακούσει περισσότερες φωνές που προέρχονται από την αντικυβερνητική συγκέντρωση. Για να πλησιάσει σε αυτό το άλλο φόρουμ, πρέπει να περάσει γύρω από την Kirya (πολεμικό επιτελείο) στην οδό Καπλάν, όπου το πρόγραμμα είναι σχεδόν το ίδιο κάθε εβδομάδα: πολιτικές ομιλίες, μουσική, συνθήματα, και στη συνέχεια μια προσπάθεια εισβολής στον πλησιέστερο αυτοκινητόδρομο, ο οποίος διασχίζει την πόλη στη μέση.
Το Σάββατο 15.06.2024 ανάμεσα στο πλήθος και τον αυτοκινητόδρομο Αγιαλόν, υπάρχουν ήδη ένστολοι πάνω σε άλογα. Το πρώτο κανόνι νερού έχει ήδη λειτουργήσει. Όταν η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο, η αστυνομία δεν κάνει πίσω. Συγγενείς ομήρων έχουν ήδη ξυλοκοπηθεί και ηλικιωμένοι έχουν συλληφθεί. Μερικές φορές η αστυνομία αποδεικνύεται πιο επιδέξια, και όλοι καταλήγουν να πηγαίνουν στα σπίτια τους, περιμένοντας να τα ξανακάνουν όλα από την αρχή μια εβδομάδα αργότερα. Όμως, μέσα σε αυτή τη ρουτίνα, ένα είναι το πρόβλημα: ανυψώνεται άραγε ένα κύμα που θα απειλήσει τελικά την κυβέρνηση, ή μήπως η χορογραφία του Τελ Αβίβ είναι καταδικασμένη να παραμείνει μια εβδομαδιαία διέξοδος;
H πρόσβαση στον αυτοκινητόδρομο είναι δύσκολη. Ο διπλός αυτοκινητόδρομος που οδηγεί σε αυτόν είναι πλήρως περικυκλωμένος από περίφραξη και η κυκλοφορία έχει εκτραπεί. Έχουν στηθεί αντιδιαδηλωτικά οδοφράγματα με φορτηγά παρκαρισμένα μετωπικά.
Στην εξέδρα που έχει στηθεί στο τέλος της οδού Kaplan, ο Γιαΐρ Λαπίντ ηγέτης της αντιπολίτευσης, έχει μόλις εκφωνήσει ομιλία στην οποία ζητά την παραίτηση της κυβέρνησης, ενώ υπενθυμίζει το θέμα που εξοργίζει τον κόσμο: τη θετική ψήφιση του νομοσχεδίου σχετικά με την απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία για τη συντριπτική πλειοψηφία των νέων υπερορθόδοξων. Πριν από λίγες ώρες, ανακοινώθηκε ο θάνατος οκτώ Ισραηλινών στρατιωτών στη Γάζα.
Από τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948, οι χαρέντιμ (οι μελετητές της Τορά και του Ταλμούδ) εξαιρούνται από τη θητεία στο στρατό λόγω της ανάγκης που αισθάνονται να μελετούν τα ιερά κείμενα, αλλά και λόγω θρησκευτικών απαγορεύσεων, οι οποίες είναι δύσκολο να συμβιβαστούν με τη ζωή με τη στολή. Μόνο μια χούφτα υπερορθόδοξοι υπηρετούν εν μέρει σε ένα εξειδικευμένο τάγμα , το Νetsa Yehuda. H μονάδα αυτή απαρτίζεται όλο και περισσότερο από θρησκευτικά σιωνιστικά στοιχεία (ακροδεξιοί) και έχει υποπέσει σε τόσες πολλές καταχρήσεις που το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, στις αρχές του έτους, εξέτασε το ενδεχόμενο να την κατατάξει ως μονάδα που στερείται της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας.
Η μεταρρύθμιση της εξαίρεσης για τους υπερορθόδοξους περιγράφηκε για πρώτη φορά το 2022, με ένα αρχικό νομοσχέδιο που προέβλεπε σταδιακή μείωση αυτής της ιδιαιτερότητας. Υποστηρικτής της πρότασης αυτής ήταν ο τότε υπουργός Άμυνας, στρατηγός Μπένι Γκαντζ.
Τελικά το ανώτατο δικαστήριο ανακοίνωσε απόφαση βάσει της οποίας οι υπερορθόδοξοι θα υπηρετούν, προκαλώντας σοβαρές αντιδράσεις στο εσωτερικό τους!
Ο Γκαντζ, ηγέτης του Κόμματος Εθνικής Ενότητας, ο οποίος επέστρεψε στην κυβέρνηση μετά τις 7 Οκτωβρίου, αποχώρησε τελικά από το υπουργικό συμβούλιο πολέμου στις 9 Ιουνίου, μετά από μήνες έντασης με τον πρωθυπουργό σχετικά με τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων στη Γάζα.
Γνώριζε ότι την επόμενη ημέρα θα εξεταζόταν από το Κοινοβούλιο ο νόμος που δίχασε την κοινή γνώμη. Αναμφίβολα ήλπιζε επίσης ότι η αποχώρησή του από την κυβέρνηση θα δημιουργούσε μια δυναμική που θα ανέτρεπε τελικά τον συνασπισμό του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο, αλλά ίσως είναι ακόμη πολύ νωρίς, όπως επισημαίνει ο Ofer Zalzberg, διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στο Ινστιτούτο Herbert C. Kelman: «Τώρα που έφυγε από την κυβέρνηση, οι διαιρέσεις εντός του συνασπισμού θα γίνουν ακόμη πιο έντονες, κατά μήκος πολλών θρησκευτικών και πολιτικών γραμμών».
Νωρίς το βράδυ της Δευτέρας, λίγες ώρες πριν από την ψηφοφορία, όταν η περιοχή γύρω από την Κνεσέτ ήταν σχεδόν έρημη, ένα καραβάνι με λίγα οχήματα έφτασε για να διαμαρτυρηθεί κατά της ψηφοφορίας. Στο κομβόι αυτό βρίσκονταν βετεράνοι του μεγάλου κύματος ισραηλινών διαδηλώσεων το 2023 κατά της μεταρρύθμισης του συστήματος δικαιοσύνης που ξεκίνησε ο συνασπισμός του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Η οργάνωση εφέδρων “Αδελφοί και Αδελφές στα Όπλα” ήταν ένας από τους πυλώνες του κινήματος. Στις τάξεις της περιλαμβάνονται έφεδροι μερικοί από τους οποίους είχαν προειδοποιήσει -κατά τη διάρκεια του 2023- ότι θα αρνούνταν να ανταποκριθούν στην πρόσκληση του στρατού σε περίπτωση κινητοποίησης. Μέχρι τις 7 Οκτωβρίου, οι συνθήκες είχαν αλλάξει και όλοι είχαν επανενταχθεί στις μονάδες τους. Οι δραστηριότητες διαμαρτυρίας των Αδελφών στα Όπλα είχαν τότε παγώσει.
Έκτοτε, επέστρεψαν στις διαδηλώσεις. «Σταματήσαμε για τους πρώτους πέντε μήνες του πολέμου, μετά συνειδητοποιήσαμε ότι αυτή η κυβέρνηση δεν πρόκειται να φύγει, οπότε είμαστε εδώ», εξήγησε ο Oren Shvill, ένας από τους διοργανωτές της ομάδας, έξω από την Κνεσέτ το βράδυ της Δευτέρας.
Οι γονείς των οργισμένων εφέδρων βρίσκονται σε συντονισμό με την οργάνωση, η οποία σκοπεύει να «σώσει τη δημοκρατία» και ελπίζει ότι η διαμαρτυρία θα εξαπλωθεί.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μόνος στην εξουσία με τους εξτρεμιστές συμμάχους του.
Εν τω μεταξύ ο κεντρώος στρατηγός Μπένι Γκαντζ- πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού- ανακοινώνει την Κυριακή στις 9 Ιουνίου ότι αποχωρεί από την κυβέρνηση ενότητας του πρωθυπουργού Νετανιάχου, την οποία θεωρεί αδιέξοδη στη Γάζα και ζητά εκλογές. Εντάχθηκε στη συμμαχία λίγο μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, για να βοηθήσει να ηγηθεί του πολέμου στη Γάζα και στα σύνορα με τον Λίβανο.
Ως ο αυτοαποκαλούμενος «φύλακας» του Μπενιαμίν Νετανιάχου και των εξτρεμιστών συμμάχων του τελευταίου, ο κ. Γκαντζ έχει εγκαταλείψει την ελπίδα να ασκήσει οποιαδήποτε επιρροή εκ των έσω και ετοιμάζεται να ασκήσει πίεση στους δρόμους. Ο πρωθυπουργός «μας εμποδίζει να πετύχουμε μια πραγματική νίκη», κατήγγειλε το βράδυ της Κυριακής, καλώντας τον για άλλη μια φορά να προκηρύξει εκλογές.
Εδώ και έξι μήνες, εκλεγμένα μέλη του κόμματος του κ. Gantz, της Εθνικής Ενότητας, καθώς και η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση και μια ολόκληρη ένωση πρώην στρατιωτών, τον προτρέπουν να σταματήσει να στηρίζει αυτή την κυβέρνηση που δεν οδηγεί πουθενά στον πόλεμο. Ο ίδιος εξακολουθούσε να θεωρεί τον εαυτό του χρήσιμο. Ήδη από τον Οκτώβριο του 2023 είχε μεταβιβάσει πιέσεις από την Ουάσιγκτον για να αποτρέψει το ξέσπασμα πολέμου στον Λίβανο.
Ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου είχε επίσης πιέσει για μια σύντομη εκεχειρία, η οποία οδήγησε στην απελευθέρωση, τον Νοέμβριο του 2023, περίπου εκατό ομήρων που κρατούνταν στη Λωρίδα της Γάζας. Η αποχώρησή του καθιστά ακόμη πιο απίθανη την πιθανότητα μιας νέας «συμφωνίας» με τη Χαμάς. Ο Γκαντς ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των ομήρων: «Αποτύχαμε και η ευθύνη είναι και δική μου», δήλωσε.
«Στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονται από την κυβέρνηση με βάση πολιτικές σκοπιμότητες», αποδοκίμασε την Κυριακή ο κ. Γκαντζ, κατηγορώντας τον κ. Νετανιάχου ότι παρατείνει τον πόλεμο από προσωπικό υπολογισμό, προκειμένου να εξασφαλίσει την πολιτική του επιβίωση. Ο κ. Νετανιάχου τον κάλεσε για τελευταία φορά να μην «εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης»- οι υποστηρικτές του κατηγορούν ήδη τον στρατηγό ότι «πρόδωσε» τη χώρα.
Ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Itamar Ben Gvir, ο οποίος ονειρεύεται έναν πόλεμο εξόντωσης κατά των Παλαιστινίων, ζήτησε αμέσως να συμπεριληφθεί στο πολεμικό υπουργικό συμβούλιο, όπου λαμβάνονται οι στρατηγικές αποφάσεις.
Το υπουργικό συμβούλιο πολέμου έχασε τον λόγο ύπαρξής του. Ο Νετανιάχου μπορεί τώρα να το διαλύσει και να αποφασίσει για τη στρατιωτική πολιτική με έναν περιορισμένο κύκλο συνεργατών, ως συνήθως, και στη συνέχεια να ζητήσει τη σύμφωνη γνώμη των πιο συγκρατημένων υπουργών του.
Η αποχώρηση του Γκαντς αποτελεί απογοήτευση για την Ουάσιγκτον
Όλοι τους αντιμετωπίζουν το ίδιο δίλημμα: πώς να εξηγήσουν στους Ισραηλινούς ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει, τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή; «Έχουν υποσχεθεί στον λαό τους πάρα πολλά: κανείς τους δεν μπορεί να εξηγήσει στους Ισραηλινούς ότι θα πρέπει να αρκεστούν σε αυτό», λέει δυτικός διπλωμάτης. Σύμφωνα με έναν από τους συμβούλους του, τον πρώην επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών Amos Yadlin, ο κ. Gantz μπορεί να υποστηρίξει ότι ο τερματισμός των επιχειρήσεων στη Γάζα, εκτός από τη διάσωση των ομήρων, θα κατευνάσει αυτόματα τις εχθροπραξίες στα σύνορα με τον Λίβανο.
Στην πραγματικότητα, παραιτείται την ώρα που οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του Βορρά ανταγωνίζονται μεταξύ τους στη ρητορική του «πάμε σε πόλεμο», καθιστώντας την απειλή μιας μεγάλης σύγκρουσης με τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ πιο αξιόπιστη, παρά την εξάντληση των Ισραηλινών. Μιλώντας στο δίκτυο Χ, ο κ. Γιαντλίν βλέπει την αρχή της “δεκαετίας μετά”: ατελείωτες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, αλλά μικρότερης έντασης. Ένα πρόγραμμα στο οποίο συμφωνούν όλοι οι ισραηλινοί πολιτικοί.
Για τον μεγάλο σύμμαχο του Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, η αποχώρηση του Μπένι Γκαντς αποτελεί απογοήτευση.
«Αλλά δεν υπάρχουν διαπραγματεύσεις αυτή τη στιγμή. Το μόνο που περιμένουμε είναι να απαντήσει η Χαμάς στην αμερικανική πρόταση και η αποχώρηση του Γκαντς αφήνει μια πολύ πιο εξτρεμιστική κυβέρνηση στην ηγεσία της χώρας» επισημαίνει ισραηλινή πηγή κοντά στις διαπραγματεύσεις.
Όλες αυτές οι κινήσεις, από τις Σαββατιάτικες διαδηλώσεις των συγγενών των ομήρων και των υποστηρικτών τους, και των διαδηλώσεων ενάντια στην κυβέρνηση ταυτόχρονα με την διαρροή σημαινόντων στελεχών από το πολεμικό συμβούλιο και ενώσεων εφέδρων δείχνουν ότι υπάρχουν τριγμοί στον πολεμοχαρή συνασπισμό.
Ίδωμεν…
