Η βιομηχανία του πολέμου ως τομή
Το ReΑrm Europe αποτελεί αναμφίβολα μια ιστορική τομή, παρόμοια με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, όσον αφορά τις αντικοινωνικές πολιτικές της ΕΕ, που αυτή τη φορά βαδίζει με έναν –επικίνδυνο για τους λαούς και ευχάριστο για τις βιομηχανίες του πολέμου– στρατιωτικό βηματισμό. Με τα χρήματα των Ευρωπαίων εργαζομένων η ΕΕ στρέφεται στην πολεμική οικονομία, μέσω μιας τεράστιας εξοπλιστικής κούρσας των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, εντός ενός ευρύτερου πλαισίου ενδοιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, που μόνο αύξηση της φτώχειας και πολεμικούς κινδύνους εγκυμονεί. Το ReΑrm επιχειρεί μια γενική «επανεκκίνηση» της ευρωπαϊκής οικονομίας , με τις βιομηχανίες των όπλων να πριμοδοτούνται, ενώ οι κοινωνικές παροχές, οι συντάξεις και οι ευρύτερες κοινωνικές υποδομές μπαίνουν στο περιθώριο.
Σε ιδεολογικό επίπεδο, επανέρχεται το ψυχροπολεμικό κλίμα περί επικείμενης εισόδου της «ρώσικης αρκούδας» στις ευρωπαϊκές πόλεις, και η ίδια Κομισιόν δίνει οδηγίες επιβίωσης για τις πρώτες 72 ώρες του πολέμου, καλλιεργώντας κλίμα τρόμου και πολεμικής ετοιμότητας. Την ίδια στιγμή, επιχειρείται να δημιουργηθεί ένας «ευρωπαϊκός εθνικισμός», που εκ των πραγμάτων λειτουργεί ως υπόστρωμα για ευρύτερες συναινέσεις σε νεοαποικιακές και ιμπεριαλιστικές πρακτικές.
Στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό, το ακραίο κέντρο και ακροδεξιές δυνάμεις εφαρμόζουν και στηρίζουν, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, τις νέες πολεμικές κατευθύνσεις, σχηματίζοντας έτσι, εκ των πραγμάτων, ένα «ευρύτερο κόμμα του πολέμου» και λειτουργώντας ως μπροστάρηδες των ευρωπαϊκών και αμερικανικών πολεμικών βιομηχανιών.
Από την άλλη πλευρά, η άρθρωση του αντίπαλου δέους, δηλαδή η οργανωμένη έκφραση των φιλειρηνικών και λαϊκών δυνάμεων και η συγκρότηση ενός αξιόπιστου μετώπου ειρήνης, αποτελεί ζωτικής σημασίας ζήτημα για τους λαούς της Ευρώπης. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι ότι, τόσο σε επίπεδο πρωτοβουλιών όσο και σε επίπεδο γεγονότων, το υπό διαμόρφωση «μέτωπο της ειρήνης» δεν έχει βρει τη δυναμική και οργανωμένη έκφραση που επιτάσσει η επικίνδυνη συγκυρία. Αναζητείται λοιπόν, τόσο πανευρωπαϊκά όσο και σε κάθε χώρα ξεχωριστά, ένα κίνημα αντίστασης στις πολεμοκάπηλες πολιτικές, διεκδικώντας παράλληλα την κατανομή των πόρων προς τις βασικές ανάγκες των εργαζομένων και των λαών, και όχι προς τις βιομηχανίες των όπλων.
Το αντιπολεμικό κίνημα στην Ιταλία, τα «5 Αστέρια» και η αριστερά
Εντός αυτού του πλαισίου, έχει ενδιαφέρον να εξετάσουμε την κατάσταση στην Ιταλία, μια χώρα που βρίσκεται στον πυρήνα των αποφάσεων της ΕΕ και της οποίας η κυβέρνηση Μελόνι έχει κεντρικό ρόλο ως μεσάζουσα μεταξύ των ευρωπαϊκών πολιτικοοικονομικών ελίτ και του Τραμπικού κατεστημένου, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Στην Ιταλία, όπου το φιλειρηνικό κίνημα έχει μακρά παράδοση, το διάχυτο κοινωνικό ρεύμα εναντίωσης στους πολεμικούς εξοπλισμούς, επιχειρείται να κεφαλαιοποιηθεί από το Κίνημα 5 Αστέρων (M5S) και τον αρχηγό του και πρώην πρωθυπουργό της χώρας, Τζουζέπε Κόντε. Τα «5 Αστέρια», ύστερα από την αρχική τους «αντισυστημική» εμφάνιση το 2009, με αρχηγό τον Μπέπε Γκρίλο του «ούτε αριστερά, ούτε δεξιά» (μας θυμίζει κάτι αυτό;), συμμετείχαν κανονικά ως διαχειριστές σε συστημικότατες κυβερνήσεις (η τρίτη με πρωθυπουργό τον Ντράγκι). Με την ανάληψη της κυβέρνησης από το νεοφασιστικό κόμμα της Μελόνι (Fratelli d’Italia), το 2022, το Κίνημα 5 Αστέρων επιχείρησε να ανανεωθεί πολιτικά, εντασσόμενο στην ευρωομάδα της αριστεράς, εκφράζοντας σε επίπεδο λόγου περισσότερο κοινωνικά ευαίσθητες θέσεις και τασσόμενο κατά του νέου ευρωπαϊκού σχεδίου εξοπλισμών.
Σε αυτό το κλίμα, οργάνωσε στις 5 Απριλίου μια μεγάλη συγκέντρωση εναντίον του επανεξοπλισμού, με συμμετοχή 100.000 ανθρώπων. Στη διαδήλωση κυριαρχούσαν συνθήματα όπως «όχι στον εξοπλισμό» και «αρκετά με τα χρήματα για τα όπλα», ενώ υπήρχαν σημαίες της ειρήνης, της Παλαιστίνης, και ακούστηκαν αντιφασιστικά συνθήματα, ωστόσο, το κομματικό στίγμα του Κινήματος 5 Αστέρων, όπως είναι λογικό, κυριάρχησε. Στην ίδια συγκέντρωση, κάλεσαν και συμμετείχαν η Κομμουνιστική Επανίδρυση (PRC), η συμμαχία Πράσινοι-Αριστερά (AVS), μικρότερες οργανώσεις και ομάδες της αριστεράς, και αντιπροσωπείες άλλων φορέων και συλλογικοτήτων.
Ξεχωριστή κινητοποιήση έκαναν σωματεία βάσης, όπως η USB (Unione Sindacale di Base) καθώς και κινηματικοί φορείς και οργανώσεις της ιταλικής μαχόμενης αριστεράς, που τόνισαν την ανάγκη να μην αποκοπεί η εναντίωση στους εξοπλισμούς από ευρύτερα κοινωνικά αιτήματα, όπως οι μισθοί, οι κοινωνικές παροχές και τα δημόσια αγαθά. Προφανώς, τονίστηκε ως θετικό το γεγονός της μεγάλης κινητοποίησης μιας κρίσιμης λαϊκής μάζας εναντίον των εξοπλισμών, ωστόσο, επισημάνθηκε ο αναξιόπιστος και συστημικός χαρακτήρας του Κινήματος 5 Αστέρων, το οποίο προσπαθεί να παρουσιαστεί ως η κύρια φιλειρηνική δύναμη εναντίον των πολεμικών εξοπλισμών, αφενός για να επωφεληθεί πολιτικά από το κύμα δυσαρέσκειας κατά της ΕΕ και της κυβέρνησης Μελόνι (που προτιμούν τους εμπόρους όπλων αντί για τις κοινωνικές ανάγκες) και αφετέρου για να κυριαρχήσει στον χώρο της «προοδευτικής αντιπολίτευσης», όπου ο κύριος ανταγωνιστής του, το διαχρονικά πολεμοκάπηλο και ευρωατλαντικό Δημοκρατικό Κόμμα (PD), τάσσεται ουσιαστικά υπέρ των εξοπλισμών.
Πράγματι, το Κίνημα 5 Αστέρων δεν φημίζεται για την αξιοπιστία του, καθώς όταν βρισκόταν στην κυβέρνηση, υποστήριζε την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ (όπως ζητήθηκε από το ΝΑΤΟ). Αντίστοιχα, το 2022, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταφορά ιταλικών όπλων στην Ουκρανία, ενώ οι ιταλικές εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Κόντε, σημείωσαν ρεκόρ. Το γεγονός όμως ότι οργάνωσε τη μεγαλύτερη αντιπολεμική συγκέντρωση στην Ευρώπη εδώ και δύο μήνες (από τότε που ανακοινώθηκε το ReΑrm) είναι σίγουρο ότι δεν πρέπει να υποτιμηθεί και γεννάει ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.
Μέσα στον Μάρτη και πριν την μεγάλη συγκέντρωση της 7ης Απριλίου, είχαν προηγηθεί διαδηλώσεις εναντίων του ReArm, οι οποίες στηρίχθηκαν κατά βάση από οργανώσεις που ανήκουν στο ευρύτερο ρεύμα της μαχόμενης αριστεράς. Μπορεί να μην είχαν την ίδια μαζικότητα,ωστόσο έδειξαν ένα ενθαρρυντικό προσανατολισμό επανασυσπείρωσης αγωνιστικής διάθεσης και συντονισμού των αντιπολεμικών προσπαθειών.
Με βάση τα παραπάνω, υπάρχει μια ευρύτερη συζήτηση εντός της ιταλικής αριστεράς για το πως θα παρέμβει γενικότερα στις εξελίξεις του φιλειρηνικού κινήματος και ειδικότερα στον κόσμο που κινητοποιούν τα «5 αστέρια» ώστε το περιεχόμενο της διαμαρτυρίας να διευρυνθεί και το κίνημα να ξεπεράσει το περιορισμένο πλαίσιο που υπάρχει αυτή την στιγμή. Κάποιες δυνάμεις όπως η Κομμουνιστική Επανίδρυση, (ειδικότερα μετά το τελευταίο της συνέδριο) έχουν άμεση συνεργασία και κοινές πρωτοβουλίες με το κόμμα του Κόντε ενώ άλλες όπως η Potere al Popolo (Εξουσία στον Λαό) παρεμβαίνουν εντός του ευρύτερου κύματος δυσαρέσκειας, διατηρώντας την πολιτική και κινηματική ανεξαρτησία τους, και αναδεικνύοντας τον συστημικό χαρακτήρα του Κινήματος 5 Αστέρια.
Τα 80 χρόνια της απελευθέρωσης από τον φασισμό και η Πρωτομαγιά
Στις 25 Απριλίου, την ημέρα της επετείου της απελευθέρωσης της χώρας από τον φασισμό, οι συγκεντρώσεις που έγιναν σε όλη τη χώρα πήραν, αντιπολεμικό χαρακτήρα, ενώ έντονες ήταν και οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό.
Στο Μιλάνο, συγκεντρώθηκαν πάνω από 100.000 άνθρωποι, πολλοί από αυτούς κρατούσαν σημαίες της ειρήνης και της Παλαιστίνης, ενώ ένα από τα πιο κεντρικά πανό έγραφε: «Η Ευρώπη των οπλέμπορων τρέφει γενοκτονίες», δίνοντας στη συγκέντρωση έναν ριζοσπαστικό χαρακτήρα και συνδέοντας την ιστορική μνήμη της απελευθέρωσης από τον φασισμό με τις σημερινές αντιιμπεριαλιστικές και αντιπολεμικές διαθέσεις.
Αντίστοιχα,οι Πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα «έδεσαν» τα εργατικά συνθήματα (όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, οι αξιοπρεπείς συμβάσεις εργασίας, η διαμαρτυρία κατά των αυξημένων εργατικών ατυχημάτων) με τα αντιπολεμικά αιτήματα και την ανάγκη να σταματήσει ο σχεδιασμός για την κούρσα των εξοπλισμών. Ένα από τα συνθήματα που ακούστηκαν ήταν το «κάτω τα όπλα – πάνω οι μισθοί».
Ανάγκη επανεκκίνησης και συντονισμού των πρωτοβουλιών κατά του ReArm
Συμπερασματικά, μπορεί η φιλειρηνική διαδήλωση των 3.000.000 ανθρώπων στη Ρώμη του 2003 (παραμονές του πολέμου στο Ιράκ) να φαντάζει μακρινό παρελθόν, ωστόσο, ειδικά μετά τον περασμένο Μάρτη και τη συγκεκριμενοποίηση των σχεδιασμών της ΕΕ για τους εξοπλισμούς, οι πρωτοβουλίες και οι ευρύτερες κινητοποιήσεις εναντίον του Rearm Europe δείχνουν ότι κάτι κινείται στην Ιταλία, παρά τις υπαρκτές και αναπόφευκτες αντιφάσεις.
Στη συγκεκριμένη φάση όξυνσης της πολεμικής οικονομίας και των εξοπλισμών, είναι ανάγκη να ενεργοποιηθούν γενικευμένες πρωτοβουλίες και μέγιστη συγκέντρωση δυνάμεων και στη χώρα μας, καθώς η ανατροπή του Rearm Europe και η επιβολή των κοινωνικών αναγκών, θα αποτελέσει ζωτικό ζήτημα για την αποτροπή της πολεμικής απειλής και την ευημερία των λαών.
Απαιτείται λοιπόν ένας σχεδιασμός μακράς πνοής και μια ουσιαστική αλληλεπίδραση με την κοινωνική πλειοψηφία, που σίγουρα δεν επιθυμεί ούτε τον πόλεμο και τον διευρυμένο μιλιταρισμό, ούτε να βάλει πλάτη για τα συμφέροντα των οπλοβιομηχανιών και όλων αυτών που τους συνεπικουρούν οικονομικά και πολιτικά.
