Ο απάνθρωπος στρατιωτικός και λιμοκτονικός πόλεμος εναντίον του πληθυσμού της Γάζας έχει καταστεί αυτοσκοπός για τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος τον θεωρεί το πιο σίγουρο μέσο για να παραμείνει στην εξουσία. Οι υπερασπιστές της ανωτερότητας, που είναι απαραίτητοι για την κυβερνητική συμμαχία, έχουν πλέον πλήρη ελευθερία να προωθήσουν τη δική τους όραση για μια Γάζα εκκενωμένη από τον πληθυσμό της προς όφελος των εκδικητικών και μεσσιανικών εποίκων. Το καθεστώς του Νετανιάχου εκμεταλλεύεται τους ομήρους για να προωθήσει το όραμα του «μεγάλου Ισραήλ» υποστηριζόμενο σαφώς τόσο από τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (κατ’ επιταγή των εκεί ισραηλινών λόμπι) με τα κράτη μέλη της ΕΕ, την ίδια την ΕΕ και τις ΗΠΑ να είναι συνένοχα στη γενοκτονία όντας τόσο οι προμηθευτές σε πολεμικό υλικό όσο και σε πόρους του κράτους του Ισραήλ.
Η υποστήριξη αυτή έλκει από την εποχή των αυτοκρατοριών και των συμφερόντων των αποικιοκρατών της Βρετανίας και της Γαλλίας που ανέκαθεν εποφθαλμιούσαν τη θέση και τον πλούτο της συγκεκριμένης περιοχής – κέντρου εμπορίου και στρατιωτικοπολιτικών συμφερόντων στην καρδιά της Μέσης Ανατολής.
Η εγκληματική ευρωπαϊκή ευθύνη αφορά τόσο τη συνεχιζόμενη πολιτική όσο και την στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ.
Στο πεδίο της στρατιωτικής συνεργασίας, ο σημαντικότερος πάροχος βοήθειας στο Ισραήλ είναι οι ΗΠΑ.
Την περίοδο 2013 – 2023 προσέφεραν το 66% του ισραηλινού οπλισμού. Κάθε χρόνο οι ΗΠΑ παρέχουν στο Ισραήλ υπό την μορφή στρατιωτικής βοήθειας 4 δισ. δολ.
Η ΕΕ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πωλητής οπλισμού. Από το 2018 ως το 2022 τα κράτη μέλη της ΕΕ πούλησαν οπλισμό στο Ισραήλ αξίας 1,76 δισ. ευρώ. Την περίοδο 2013-2023 η Γερμανία παρείχε το 30% και η Ιταλία το 4% των εισαγωγών οπλισμού στο Ισραήλ.
Εξαγωγές πολεμικού υλικού στο Ισραήλ πραγματοποιούν οι σπουδαιότερες πολεμικές βιομηχανίες της ΕΕ. Και όπως αναφέρει στο kommon ο Λεωνίδας Βατικιώτης:
«H ΕΕ μπορεί να παρέχει ένα μικρό μέρος των εισαγωγών οπλισμού στο Ισραήλ (1/3) αλλά αφορά στρατηγικό οπλισμό, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των μέσων εξόντωσης. Τα ευρωπαϊκά πρωτεία κρατούν μεν η Γερμανία και η Ιταλία υπάρχουν ωστόσο κι άλλες χώρες που τροφοδοτούσαν ανελλιπώς το Ισραήλ την περίοδο 2018-2022, όπως η Ρουμανία, η Τσεχία και η Ισπανία.
Ακόμα, η ευρωπαϊκή συνενοχή στη γενοκτονία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν λάβουμε υπόψη μας την εισαγωγή ισραηλινού οπλισμού στην ΕΕ. Το Ισραήλ συγκαταλέγεται στους 10 μεγαλύτερους εξαγωγείς οπλισμού στον κόσμο. Το 25% αυτών των εξαγωγών κατευθύνεται στην ΕΕ. Η ένδειξη σε πολλά από τα προϊόντα «δοκιμασμένα σε μάχες» (battle-tested) καταργεί και το τελευταίο άλλοθι των Ευρωπαίων πώς δε γνωρίζουν ότι αυτά τα όπλα χρησιμοποιήθηκαν εναντίον άμαχων Παλαιστινίων. Αφορά δε τη συμμετοχή του Ισραήλ σε ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας στο πεδίο της άμυνας και της ασφάλειας. Από το 2008, 84 ισραηλινές οντότητες έχουν λάβει μέρος σε 132 πρότζεκτ εισπράττοντας 69,39 εκατ. ευρώ. Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει με 126 εκατ. ευρώ 130 ερευνητικά πρότζεκτ στα οποία συμμετέχουν ισραηλινές οντότητες.
Τέλος, είναι η στρατιωτική συνεργασία, στην οποία η Ελλάδα διατηρεί τα πρωτεία. Πρωτόκολλα συνεργασίας, κοινές ασκήσεις με τους Ισραηλινούς γενοκτόνους και προγράμματα εκπαίδευσης εκθέτουν τον ελληνικό στρατό και τα στελέχη του για ενεργό συμμετοχή σε γενοκτονία. Η πολύ πρόσφατη ανακοίνωση για αγορά από το Ισραήλ της (αποδεδειγμένα διάτρητης και αναποτελεσματικής) αντιπυραυλικής του ασπίδας θα προκαλέσει οικονομική αιμορραγία ενώ θα παραδώσει το κλειδιά της ελληνικής άμυνας στο Ισραήλ».
Η άλλη, η δεύτερη, πλευρά της συμμετοχής και συνενοχής στη γενοκτονία αφορά τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις του Ισραήλ με την ΕΕ.
Η συνεργασία Ισραήλ ΕΕ στηρίζεται σε συμφωνία που υπογράφτηκε το 1995 και τέθηκε σε ισχύ το 2000. Αφορά πολιτικές σχέσεις και εμπόριο, με ρητό στόχο την ανάπτυξη και εμβάθυνση τους. Το άρθρο 2 αναφέρει ότι η Συμφωνία στηρίζεται στον σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αρχές. Στην τελευταία σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στην Βαρσοβία, ο ολλανδός υπουργός, Κάσπαρ Βέλντκαμπ, παρέδωσε επιστολή στην Εσθονή Κάγια Κάλας, επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, που έθετε ερωτηματικά για την συμμόρφωση του Ισραήλ με τις δεσμεύσεις του.
Απέναντί του βρήκε ήδη τον Γκέερτ Βίλντερς επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος που συμμετέχει στην κυβέρνηση συνεργασίας. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά αποτελεί σταθερό σύμμαχο του Ισραήλ. Προς επίρρωση, οι οικονομικοί δεσμοί με την Ιταλία και η απροθυμία του Ούγγρου Όρμπαν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να καταψηφίσει την λιμοκτονία που επιβάλει το Ισραήλ. Μόνο οι ΗΠΑ και η Ουγγαρία στήριξαν το Ισραήλ. Οι στενοί δεσμοί που διατηρεί το Ισραήλ με την Άκρα δεξιά όλου του κόσμου μόνο τυχαία δεν είναι. Για κάθε νεο-φασιστικό κίνημα, το Ισραήλ αποτελεί ίνδαλμα και σημείο αναφοράς. Ο αυταρχισμός στο εσωτερικό του, το απαρτχάιντ στο εσωτερικό του και ο αντι-ισλαμισμός του εμπνέουν κάθε φασίστα στη γη.
Ο σημερινός αυτός πόλεμος, είναι μόνο ο δεκατος-πέμπτος από τις συγκρούσεις που έχει διεξάγει το Ισραήλ στον θύλακα , παρόλο που είναι μακράν ο πιο καταστροφικός και αιματηρός. Η ίδια η Λωρίδα της Γάζας δεν είναι παρά το προϊόν του πρώτου αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1948-1949,και τα όρια αυτής της «λωρίδας» εδάφους βασίζονται στις γραμμές της εκεχειρίας που συνήφθη τότε μεταξύ του Ισραήλ και της Αιγύπτου.
Μια σύντομη ιστορία
Αυτός ο θύλακας κατοικούνταν κατά τα δύο τρίτα από μαζικές προσφυγικές ομάδες, που εκδιώχθηκαν κατά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, στις 14 Μαΐου 1948.
Η περιοχή της Παλαιστίνης, από τις 29 Σεπτεμβρίου 1923, βρισκόταν υπό προσωρινή βρετανική διοίκηση με εντολή της Κοινωνίας των Εθνών, ύστερα από την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενθαρρυμένοι και από τη διακήρυξη Μπάλφουρ το 1917, οι Εβραίοι άρχισαν συρρέουν και να εγκαθίστανται στην Παλαιστίνη, παρά την εχθρική στάση του ντόπιου αραβικού πληθυσμού. Το εβραϊκό στοιχείο αύξανε και πλήθαινε με την πάροδο του χρόνου. Από το 11,1% το 1922, είχε φθάσει στο 30,9% του συνολικού πληθυσμού της περιοχής τις παραμονές της διακήρυξης της ανεξαρτησίας.
Στις 29 Νοεμβρίου 1947, ο ΟΗΕ αποφάσισε να χωριστεί η Παλαιστίνη σε δύο κράτη, το Ισραηλινό (55,5% του εδάφους της) και το Αραβικό (45,5% του εδάφους), ενώ η Ιερουσαλήμ να παραμείνει διεθνής πόλη για μία περίοδο δέκα ετών και ύστερα οι κάτοικοί της να αποφασίσουν με δημοψήφισμα σε ποιο από τα δύο κράτη θα επιθυμούσαν η πόλη τους να ενταχθεί. Οι Ισραηλινοί αποδέχτηκαν την απόφαση του ΟΗΕ, έχοντας κατά νου να επεκτείνουν το υπό ίδρυση κράτος τους με τις παραστρατιωτικές ομάδες που διέθεταν. Οι Άραβες την απέρριψαν ασυζητητί, καθώς δεν διανοούνταν την ύπαρξη εβραϊκού κράτους στα εδάφη τους. Η Ελλάδα καταψήφισε την απόφαση, επειδή δεν ήθελε να διαταράξει τις σχέσεις της με τους Άραβες.
Τα μεσάνυχτα της 14ης προς 15η Μαΐου 1948 εξέπνεε η εντολή με την οποία η Κοινωνία των Εθνών εμπιστεύτηκε στη Μεγάλη Βρετανία τη διακυβέρνηση της Παλαιστίνης. Τα βρετανικά στρατεύματα έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα, το αργότερο ως την 1η Αυγούστου. Καθώς η 15η Μαΐου ήταν Σάββατο, το Εθνικό Εβραϊκό Συμβούλιο και το Παγκόσμιο Σιωνιστικό Κογκρέσο αποφάσισαν να αναγγείλουν μία μέρα νωρίτερα την ίδρυση του εβραϊκού κράτους.
Τον Μάη του 1948, η Λωρίδα της Γάζας συγκέντρωνε το ένα τέταρτο του αραβικού πληθυσμού της Παλαιστίνης, που πλέον έχει εξαφανιστεί, στο 1% του ιστορικού του εδάφους. Η Λωρίδα της Γάζας δεν μπορούσε παρά να γίνει εστία του παλαιστινιακού εθνικισμού, εξ ου και η πάντα ανοιχτή εναλλακτική λύση: είτε η Λωρίδα της Γάζας συμμετέχει σε μια «λύση δύο κρατών» που θα επιτρέψει την τελική συμφιλίωση του ισραηλινού και του παλαιστινιακού εθνικισμού, είτε η άρνηση επίλυσης του παλαιστινιακού ζητήματος θα τροφοδοτήσει στο Ισραήλ σχέδια εξόντωσης αυτού του θύλακα ως εθνικού χώρου.
Η κληρονομιά τριών δεκαετιών αποικιοκρατίας
Ο ισραηλινός στρατός κατέλαβε για πρώτη φορά τη Λωρίδα της Γάζας για τέσσερις μήνες το 1956-1957, μια κατοχή που ήταν ιδιαίτερα αιματηρή, καθώς στόχος της ήταν η εξόντωση των φενταγίν, όπως ονομάζονταν οι παλαιστίνιοι μαχητές. Τον Ιούνιο του 1967, ο ισραηλινός στρατός κατέλαβε εκ νέου τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, η οποία προσαρτήθηκε de facto, καθώς και τη Δυτική Όχθη, η οποία σύντομα άνοιξε για ισραηλινή αποικιοποίηση.
Στη Γάζα, ωστόσο, ο κατακτητής πρέπει να αντιμετωπίσει για τέσσερα μακρά χρόνια έναν ανταρτοπόλεμο χαμηλής έντασης, την οποία μόνο ο στρατηγός Αριέλ Σαρόν καταφέρνει να συντρίψει το καλοκαίρι του 1971. Για να το πετύχει αυτό, έπρεπε να αναδιαμορφώσει βίαια τον παλαιστινιακό θύλακα, με την αναγκαστική μετακίνηση του ενός δέκατου του πληθυσμού του και το άνοιγμα με μπουλντόζες διαδρομών περιπολίας. ΔιαιΊρεσε τη Λωρίδα της Γάζας σε μερικές εκατοντάδες «μπλοκ», μια διαίρεση που θα επαναφέρει ο ισραηλινός στρατός μισό αιώνα αργότερα, για να εκδιώξει τον πληθυσμό από το ένα ή το άλλο «μπλοκ» κατά τη διάρκεια της τρέχουσας επίθεσης.
Η κατάσταση στις 23 του Μάη
Ο Αριέλ Σαρόν είναι ωστόσο πεπεισμένος ότι η στρατιωτική κυριαρχία του Ισραήλ στη Γάζα μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με την κάλυψη του εδάφους αυτού από ισραηλινές αποικίες. Χρησιμοποιεί τη μεταφορά των πέντε δακτύλων για να ορίσει πέντε άξονες ανατολής-δύσης, που συνδέουν με αποικίες το ισραηλινό έδαφος με τη Μεσόγειο, προκειμένου να σπάσει τη γεωγραφική και δημογραφική συνέχεια του παλαιστινιακού θύλακα
Αφού έγινε υπουργός Άμυνας το 1981, ενθάρρυνε αυτή τη διαδικασία αποικιοποίησης γύρω, από βορρά προς νότο, τους οικισμούς Nissanit (στα σύνορα με το Ισραήλ), Netzarim (νότια της πόλης της Γάζας), Kfar Darom (στο κέντρο του Θύλακα), Morag (μεταξύ Khan Younès και Rafah) και, τέλος, τα σύνορα με την Αίγυπτο. Οι έποικοι ήταν μόνο μερικές χιλιάδες, κυρίως με θρησκευτικά κίνητρα, σε ένα περιβάλλον που ήταν ακόμη πιο εχθρικό, καθώς καταλαμβάνει το ένα τέταρτο της γης και ένα μεγάλο ποσοστό του νερού.
Η υπάρχουσα διαμερισματοποίηση υπάρχει μέχρι σήμερα και εντείνεται. Η στέρηση τροφίμων και εφοδίων έχει καταστεί μέγας εφιάλτης.
Το Ανθρωπιστικό Ίδρυμα που μόλις έχει συγκροτηθεί από τον ΟΗΕ και την Ελβετία για τη Γάζα αναστέλλει προσωρινά τη διανομή βοήθειας. «Στιγμιαία απώλεια ελέγχου», λέει ο Νετανιάχου για τις σκηνές πανικού κατά τη διανομή τροφίμων σε Παλαιστίνιους στη Γάζα
Λεηλατήθηκαν 15 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας, λέει το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα
Και στην ουσία μια προοπτική για την αναχαίτιση της επισιτιστικής κρίσης δεν φαίνεται στον ορίζοντα. 2 εκατομμύρια άνθρωποι είναι καταδικασμένοι σε λιμό. Παρά τα φαινόμενα εξαιρετικής αλληλεγγύης και πατριωτικού πνεύματος του παλαιστινιακού λαού, οι δυνάμεις του Ισραήλ δημιουργούν ανείπωτες συνθήκες και για το παρόν και για το μέλλον τ
Η εκδίκηση του 2005
Ο θάνατος τεσσάρων Παλαιστινίων στη Γάζα πυροδότησε το 1987 την πρώτη Ιντιφάντα, που σημαίνει κυριολεκτικά «εξέγερση». Η λαϊκή άρνηση του ένοπλου αγώνα, παρά τις εκατοντάδες θύματα της ισραηλινής καταστολής, άνοιξε το δρόμο για την ειρηνευτική διαδικασία, με την ίδρυση, το 1994 στη Γάζα, μιας «Παλαιστινιακής Αρχής» με πρόεδρο τον Γιάσερ Αραφάτ. Ωστόσο, αυτή η «Αρχή» είναι μια ψευδαίσθηση, καθώς δεν ελέγχει ούτε τις εισόδους ούτε τις εξόδους από τη Λωρίδα της Γάζας, οι αποικίες της οποίας παραμένουν θύλακες ισραηλινής κυριαρχίας.
Δορυφορική άποψη ενός τμήματος του νότιου τμήματος της Λωρίδας της Γάζας που δείχνει τη διάνοιξη του διαδρόμου Morag, στις 29 Απριλίου 2025. EUROPEAN UNION/COPERNICUS SENTIN / VIA REUTERS
Το πολιτικό αδιέξοδο οδηγεί στη δεύτερη Ιντιφάντα και τις αυτοκτονικές επιθέσεις, μεταξύ άλλων της Χαμάς, που φέρνουν τον Αριέλ Σαρόν στην ηγεσία της κυβέρνησης το 2001. Τριάντα χρόνια μετά την καταστολή της ανταρτοπολέμου στη Γάζα, ο νέος πρωθυπουργός καταφέρνει να συντρίψει την παλαιστινιακή εξέγερση. Όμως, αυτός που είχε υποστηρίξει την αποικιοποίηση της Γάζας για να επισφραγίσει τη νίκη του το 1971, αποφασίζει το 2005 να αποσύρει όχι μόνο τον ισραηλινό στρατό, αλλά και τις λίγες χιλιάδες αποίκων από τη Λωρίδα της Γάζας, έστω και μόνο για να εντείνει την αποικιοποίηση της Δυτικής Όχθης.
Ο Μπεζαλέλ Σμοτρίτς, ο σημερινός υπουργός Οικονομικών και υπέρμαχος της υπεροχής, είναι ένας από αυτούς τους ακραίους εθνικιστές που αισθάνονται προδομένοι από τον Αριέλ Σαρόν κατά την αποχώρηση από τη Γάζα το 2005. Είκοσι χρόνια αργότερα, είναι αποφασισμένος να πάρει την εκδίκησή του, υποστηρίζοντας την εκ νέου αποικιοποίηση της Λωρίδας της Γάζα, από την οποία θα έχει εκδιωχθεί ο παλαιστινιακός πληθυσμός. Ήδη, οι «διάδρομοι» που διανοίχθηκαν από ανατολή προς δύση από τον ισραηλινό στρατό από τον Οκτώβριο του 2023 επαναφέρουν τις οδικές αρτηρίες πρόσβασης στις παλιές αποικίες, χωρίζοντας τον θύλακα σε πέντε όλο και πιο απομονωμένα τμήματα. Οι διάδρομοι Netzarim και Morag φέρουν τα ονόματα των αποικιών που διαλύθηκαν το 2005, ενώ οι διάδρομοι Mefalsim και Kissufim πήραν το όνομά τους από ένα συνοριακό κιμπούτς. Επιπλέον, η πρόσφατη κλιμάκωση των εχθροπραξιών από το Ισραήλ χαρακτηρίζεται από τη συστηματική καταστροφή της αστικής περιοχής της Ράφα, που βρίσκεται μεταξύ του διαδρόμου Μοράγκ και του διαδρόμου Φιλαδέλφεια, στα σύνορα με την Αίγυπτο.
Πηγές: Διαδικτυακές Εκδόσεις kommon.gr, Lemonde/fr. International
Jean-Pierre Filiu (καθηγητής στο Sciences Po)
