Η γυναικοκτονία, η πιο ακραία μορφή σεξιστικής βίας, είναι αποτέλεσμα της ιδιοκτησιακής λογικής των έμφυλων πατριαρχικών σχέσεων και συνδέεται με την εμφάνιση των πρώτων ταξικών κοινωνιών:
«Ο άντρας πήρε το πηδάλιο και στο σπίτι, η γυναίκα ταπεινώθηκε, υποδουλώθηκε, έγινε σκλάβα των ορέξεών του και απλό εργαλείο για την παραγωγή παιδιών (…) Για να εξασφαλιστεί η πίστη της γυναίκας, δηλαδή η πατρότητα των παιδιών, παραδίδεται η γυναίκα χωρίς όρους στην εξουσία του άνδρα: Αν τη σκοτώσει, εξασκεί μονάχα το δικαίωμά του…» (Φρίντριχ Ένγκελς, Η καταγωγή της οικογένειας της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους)
Μερικά στοιχεία:
–Συμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «η βία εναντίον των γυναικών είναι ενδημική σε κάθε χώρα και πολιτισμό, πλήττοντας εκατομμύρια γυναίκες και τις οικογένειές τους και έχει επιδεινωθεί από την πανδημία Covid-19».
–Αποτελεί διεθνώς την κύρια αιτία αναπηρίας και θανάτου σε γυναίκες ηλικίας 16-44, αφήνοντας πίσω ακόμη και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα ή τον καρκίνο.
–Κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται 137 γυναίκες, κατά μέσο όρο, από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειας τους.
Το φαινόμενο συνδέεται με την έμφυλη οικονομική και κοινωνική ανισότητα και την συνεπακόλουθη λογική άσκησης κοινωνικού ελέγχου στα σώματα και τις επιλογές των γυναικών. Βλέπε ψευδοεπιστημονικά θεωρήματα περί συνδρόμου γονεϊκής αποξένωσης (υποχρεωτική συνεπιμέλεια) και συνέδρια ρασοφόρων για την γυναικεία υπογονιμότητα.
Η υποχρεωτική συνεπιμέλεια είναι όπλο στα χέρια του γυναικοκτόνου
Όπως εξηγεί η νομικός Φανή Γιωτάκη, με βάση τον κυβερνητικό νόμο για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, ο γυναικοκτόνος της Κάρολαϊν δεν θα απολέσει οριστικά την γονεϊκή μέριμνα.
Το παραπάνω σημαίνει πως μέχρι να (προ)φυλακιστέι θα λαμβάνει αποφάσεις για το παιδί και θα διαχειρίζεται την περιουσία του. Ενώ ακόμα και αν γίνει προσωρινή άρση της επιμέλειας όσο διαρκεί η φυλάκιση (είναι στην ευχέρεια της εισαγγελέως), αυτός διατηρεί την δυνατότητα να προβάλλει το παιδί ως λόγο πρόωρης αποφυλάκισης.
Ενδεικτικά, ο αντιδραστικός νόμος προβλέπει την απώλεια μέριμνας σε περίπτωση διαπληκτισμού με τα πεθερικά, αλλά όχι της ανθρωποκτονίας (ακόμα και της συζύγου). Απώλεια μέριμνας προβλέπεται και στην περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας, η οποία δεν περιλαμβάνεται στην σχετική δικογραφία, όπως αυτή διαρρέει.
Η αντιδραστική απορρύθμιση του οικογενειακού δικαίου με το πρόσφατο νομοσχέδιο υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, που προωθήθηκε από το λόμπι “υπεράσπισης των πατρικών δικαιωμάτων”, βασίζεται στα ψευδοεπιστημονικά θεωρήματα περί συνδρόμου γονεϊκής αποξένωσης (PAS) που εισήγαγε ο Richard A. Gardner.
Η μετατροπή των παιδιών σε λάφυρο για την πατριαρχία έρχεται να δικαιολογήσει το πιο βίαιο και αρρωστημένο πρόσωπο της, με τον Gardner να επιρρίπτει στη μητέρα την ευθύνη της σεξουαλικής κακοποίησης του πατέρα προς το παιδί, επειδή εκείνη δεν εκπληρώνει τις σεξουαλικές του επιθυμίες, ενώ προτείνει το παιδί να μην αποξενώνεται από τον κακοποιητή γονέα. Μάλιστα ισχυρίζεται πως οι κόρες είναι εκείνες που επιδιώκουν να “αποπλανήσουν” τους πατεράδες τους, λόγω διαταραχής της σχέσης με την μητέρα τους, φτάνοντας να κάνει λόγο για “γενικευμένη θυματοποίηση των παιδιών” και “υστερία παιδικής κακοποίησης”.
Ο βουλευτής της ΝΔ, ο οποίος δήλωνε από βήματος βουλής, ότι κάποιος που κακοποιεί την σύζυγό του μπορεί να είναι καλός πατέρας, τώρα “δικαιώνεται”.
Γιατί η χρήση του όρου γυναικοκτονία, έχει σημασία
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), «γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες» και θεωρείται η πλέον ακραία μορφή βίας κατά των γυναικών. O όρος εισήχθει στην κοινωνική και εγκληματολογική θεωρία για πρώτη φορά το 1972 από την φεμινίστρια και πρώην μέλος του Αφρικανικού Κινήματος Αντίστασης κατά του απαρτχάιντ στη Ν. Αφρική, Diana EH Russell και καθιερώθηκε την δεκαετία του ’90 μέσω του βιβλίου της με την Jill Radford «Femicide: the politics of woman killing».
Δεν είναι τυχαίο πως το φεμινιστικό κίνημα της Λ. Αμερική, όπου διαπράττεται περίπου το 50% των γυναικοκτονιών παγκοσμίως, ήταν το πρώτο που υιοθέτησε τον όρο, η χρήση του οποίου όχι μόνο δεν μειώνει την ανθρώπινη υπόσταση της γυναίκας, αλλά αντίθετα αναγνωρίζει ως διακριτό το φαινόμενο ανθρωποκτονιών που βασίζονται στην έμφυλη πατριαρχική βία.
Δεν είναι πρώτη φορά που γίνεται χρήση εξειδικευμένου όρου, για την προσέγγιση ενός ειδικού φαινομένου δολοφονίας ανθρώπων. Ιστορικά χρησιμοποιούνται όροι όπως πατροκτονία, μητροκτονία, παιδοκτονία, ανδροκτονία (μια από τις περιπτώσεις που συναντάμε συχνά αυτό το φαινόμενο από την αρχαιότητα είναι η μαζική εκτέλεση αρρένων μετά τον πόλεμο), γενοκτονία, τυραννοκτoνία κα. Η άρνηση ορισμένων να κατανοήσουν γιατί σε ένα πατριαρχικό περιβάλλον υπάρχει η ανάγκη ξεχωριστής προσέγγισης του φαινομένου της γυναικοκτονίας, αποδεικνύει από μόνη της γιατί χρειάζεται αυτός ο όρος.
Τα γυναικεία κινήματα κέρδισαν τον αγώνα της εισαγωγής του όρου στο δικαστικό δίκαιο, σε μια από τις χώρας που το φαινόμενο βρίσκεται σε έξαρση. Η Βραζιλία κατά την αριστερή κυβέρνηση της Ντίλμα Ρούσεφ ήταν το 16ο έθνος της Λατινικής Αμερικής, που υπέγραψε νέο νόμο που ποινικοποιεί τη γυναικοκτονία και θέτει αυστηρότερες ποινές για εκείνους που είναι υπεύθυνοι για τέτοια εγκλήματα. Mετά το μαλακό πραξικόπημα εναντίον της Ρούσεφ και την άνοδο του ακροδεξιού Μπολσονάρο, οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν κατά 7,2% μόνο τον πρώτο χρόνο, ως αποτέλεσμα του κλίματος ατιμωρησίας, του σεξιστικού λόγου του προέδρου που οπλισε την ακροδεξιά βάση του μέσω της χαλάρωσης του νόμου για την οπλοκατοχή. Κατά την διάρκεια του COVID-19, η βία κατά των γυναικών και οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο.
Ερωτήματα για την υπόθεση γυναικοκτονίας της Καρολάιν
Κλείνουμε επανερχόμενοι στην γυναικοκτονία της Κάρολάιν, όπου τα νέα στοιχεία που έρχονται στο φως επιτάσσουν να σταματήσει η ΕΛ.ΑΣ. να παριστάνει την Παναγία την Βρεφοκρατούσα και να απαντήσει στα εξής ερωτήματα:
α) Γιατί οι “εκπαιδευμένοι” αστυνομικοί της Αμέσου Δράσεως έλυσαν τον γυναικοκτόνο, δίχως πρώτα να φωτογραφίσουν τον τόπο του εγκλήματος;
β) Γιατί ενώ οι εκπρόσωποι της αστυνομίας δηλώνουν πως είχαν καταλάβει τον δολοφόνο από την αρχή, διέρρεαν στα ΜΜΕ το αφήγημα για “αλλοδαπούς εγκληματίες”, με την επικήρυξη ανύπαρκτων δραστών από τον ίδιο τον Χρυσοχοϊδή; Και αν το παραπάνω έγινε στα πλαίσια του αποπροσανατολισμού του δράστη, τότε γιατί συνέλαβαν Γεωργιανό παράτυπο μετανάστη στα σύνορα και τον βασάνισαν για να πάρει πάνω του την δολοφονία, όπως αποκαλύπτεται από τηλεοπτικό σταθμό της Γεωργίας; Τι θα γινόταν αν ο μετανάστης λύγιζε από τα βασανιστήρια παίρνοντας πάνω του το έγκλημα που διέπραξε ο συζυγοκτόνος;
γ) Γιατί αστυνομικές πηγές διαρρέουν στα ΜΜΕ επιλεγμένα αποσπάσματα από υποτιθέμενο “ημερολόγιο” του δολοφονημένου κοριτσιού (θέμα για το οποίο ήδη διατάχθηκε δικαστική έρευνα για παραβίαση υπηρεσιακού ή δικαστικού απορρήτου), τα οποία δημοσιεύονται (κατά παράβαση του Κώδικα Δεοντολογίας του δημοσιογραφικού επαγγέλματος), επιχειρώντας μια δεύτερη δολοφονία του θύματος; Πως γνωρίζουμε πως οι δημοσιεύσεις (που έτσι κι αλλιώς περιγράφουν την ευάλωτη ψυχολογική κατάσταση του θύματος και μόνο ένας αρρωστημένος νους θα μπορούσε να θεωρήσει πως δικαιολογούν την γυναικοκτονία), γράφτηκαν από την ίδια και όχι από τον γυναικοκτόνο στο περιθώριο των 37 ημερών που του χάρισε απλόχερα η ΕΛ.ΑΣ;
δ) Πως σχολιάζονται οι αποκαλύψεις του αστυνομικού συντάκτη Β. Λαμπρόπουλου (ΝΕΑ, 22/6/2021), πως η ΕΛ.ΑΣ. εξέτασε το κινητό του γυναικοκτόνου περίπου 17 ημέρες μετά τον φόνο, ενώ η αρμόδια ιατροδικαστής ρωτήθηκε για την υποτιθέμενη λιποθυμία του μόλις μία ημέρα πριν από τη σύλληψη του πιλότου;
ε) Πως σχολιάζονται οι αναφορές του εν αποστρατεία αστυνομικού διευθυντή και διαπραγματευτή κρίσεων και ομηριών Θ. Κατερινόπουλου σε αστικες εφημερίδες και σε τηλεοπτικές εκπομπές για τις επαγγελματικές δραστηριότητες του πιλότου στην ΣΟΥΔΑ και για οικονομικά ή ηθικά συμφέροντα που ενδεχομένως οδηγούν σε απόκρυψη στοιχείων από την κοινωνία; Πως σχετίζεται το παραπάνω με τις πληροφορίες από τον εργασιακό χώρο του γυναικοκτόνου πιλότου σε τηλεοπτική εκπομπή σχετικά με απειλές κατά της δολοφονημένης από τρίτο πρόσωπο, καθώς η Καρολάιν ζητούσε εξηγήσεις για κάποιες “δουλειές” του συζύγου της;
