Γελοίες οι κατηγορίες περί «αντισημιτισμού» στη Έκθεση Βιβλίου

Α. Εισαγωγή: Η πολιτική στόχευση πίσω από τις κατηγορίες περί «αντισημιτισμού»

Στις 10 Μαΐου 2025, στη διάρκεια της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΘΒ), πραγματοποιήθηκε ειρηνική παρέμβαση συλλογικοτήτων, εκδοτών και βιβλιοπωλών με αίτημα την ακύρωση εκδήλωσης που γινόταν υπό τη χορηγία της Πρεσβείας του Ισραήλ. Το αίτημα βασιζόταν στην πολιτική και ηθική θέση ότι δεν είναι αποδεκτό να χρησιμοποιείται ο χώρος του πολιτισμού για το “ξέπλυμα” ενός κράτους που κατηγορείται διεθνώς για γενοκτονία στη Γάζα.

Η παρέμβαση αυτή, που στήριξε έμπρακτα την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην ελευθερία και την αυτοδιάθεση, προκάλεσε αμέσως κύμα αντιδράσεων.

Μερίδα του Τύπου και σχολιαστών επεδίωξε να παρουσιάσει την κινητοποίηση ως «αντισημιτική επίθεση», διαστρέφοντας πλήρως το περιεχόμενό της. Χαρακτηριστικές ήταν οι παρεμβάσεις αρθρογράφων όπως:

• Άρης Χατζής, ο οποίος συνέκρινε με ειρωνικό ύφος την κινητοποίηση με πρακτικές ναζιστικών πογκρόμ και κάλεσε σε «κάψιμο» βιβλίων εβραίων συγγραφέων.
• Ηλίας Κανέλλης, που χαρακτήρισε την κινητοποίηση «τυπικό αντισημιτισμό» και «απειλή για τον πολιτισμό». Αντισημιτισμός στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου
• Σάκης Μουμτζής, που υποστήριξε ότι η ματαίωση της εκδήλωσης αποτελεί πράξη «καθαρού αντισημιτισμού» και «λογοκρισίας». Βεβήλωσαν οι «προοδευτικοί» και τη Διεθνή Έκθεση βιβλίου
• Νίκος Μπίστης, που έφτασε να συγκρίνει τους αλληλέγγυους με «κουκουλοφόρους» και «χορηγούς της δεξιάς κυβέρνησης».

Παράλληλα, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος (ΚΙΣΕ) εξέδωσε Ανακοίνωση για την Ματαίωση Εκδήλωσης για την Εβραϊκή Λογοτεχνία με την οποία καταδίκασε τη ματαίωση της εκδήλωσης, υιοθετώντας και αυτό τη ρητορική της ταύτισης της πολιτικής διαμαρτυρίας με τον αντισημιτισμό. Το ΚΙΣΕ, μάλιστα, προχώρησε σε ακραίες συγκρίσεις με τη «Νύχτα των Κρυστάλλων» και τα ναζιστικά καψίματα βιβλίων, επιχειρώντας να ταυτίσει μια ειρηνική, πολιτική παρέμβαση αλληλεγγύης με φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος.

Αυτές οι αντιδράσεις δεν ήταν ούτε τυχαίες, ούτε απλές υπερβολές. Αντιθέτως, εντάσσονται σε μια ευρύτερη πολιτική στρατηγική:

• Στόχος τουςδεν ήταν να υπερασπιστούν την ελευθερία της έκφρασης ή την πολιτιστική δημιουργία.
• Στόχος τουςήταν να φιμώσουν κάθε κριτική στην πολιτική του κράτους του Ισραήλ, εργαλειοποιώντας την έννοια του αντισημιτισμού.
• Στόχος τουςήταν να μετατοπίσουν τη συζήτηση: από τη γενοκτονία που διαπράττεται στη Γάζα, στην υποτιθέμενη «καταπίεση» του Ισραήλ μέσω της διαμαρτυρίας.

Η στοχοποίηση της αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη και η διαστρέβλωση της κινητοποίησης στη Θεσσαλονίκη ως «αντισημιτικής» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής εργαλειοποίησης του αντισημιτισμού – μιας στρατηγικής που έχει ήδη αναπτυχθεί διεθνώς και που πλέον επιχειρείται να εγκαθιδρυθεί και στην Ελλάδα.

Β. Τι πραγματικά συνέβη στη ΔΕΘΒ

Η κινητοποίηση στη 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΘΒ) δεν στρεφόταν ενάντια στην εβραϊκή λογοτεχνία, ούτε στο δικαίωμα Εβραίων συγγραφέων να εκφράζονται και να παρουσιάζουν το έργο τους. Αντιθέτως, στόχευε αποκλειστικά στη διαμαρτυρία κατά της πολιτικής εμπλοκής της Ισραηλινής Πρεσβείας —του επίσημου εκπροσώπου του κράτους του Ισραήλ— σε μια πολιτιστική εκδήλωση.

Η χορηγία της Πρεσβείας του Ισραήλ σε εκδήλωση για την εβραϊκή λογοτεχνία, τη στιγμή που το ισραηλινό κράτος διαπράττει ανοιχτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα, δεν ήταν μια “ουδέτερη” ή “αθώα” πολιτιστική πράξη. Ήταν μια πράξη πολιτιστικού ξεπλύματος (cultural whitewashing) ενός καθεστώτος γενοκτονίας, κατοχής και θεσμικού απαρτχάιντ, όπως τεκμηριώνεται από διεθνείς οργανισμούς (Amnesty International, Human Rights Watch), ενώ ερευνάται για γενοκτονία από το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ στη Χάγη.

Οι συλλογικότητες και οι εκδοτικοί φορείς που παρενέβησαν (μεταξύ άλλων η ΠΟΒΙ – Πανελλήνια Ομοσπονδία Βιβλίου και το BDS Greece) εξέφρασαν ξεκάθαρα τους λόγους της διαμαρτυρίας τους:

• Αντίθεση στη χρήση του πολιτισμού ως εργαλείου συγκάλυψης κρατικών εγκλημάτων.
• Υπεράσπιση της πολιτιστικής αυτονομίαςκαι της ανάγκης να μην χρησιμοποιούνται οι χώροι πολιτισμού για την προπαγάνδα κρατών που κατηγορούνται για γενοκτονία.
• Αλληλεγγύη στον παλαιστινιακό λαόκαι υπεράσπιση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η ανακοίνωση της ΠΟΒΙ σημείωνε:

«Τη στιγμή που στην Παλαιστίνη είναι σε εξέλιξη μια καλά σχεδιασμένη και εκτελεσμένη γενοκτονία, ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, το ΕΛΙΒΙΠ -ο φορέας για το Βιβλίο- κλείνει τα μάτια στο δράμα του παλαιστινιακού λαού και δίνει βήμα στην ισραηλινή πρεσβεία, την εκπρόσωπο του κράτους δολοφόνου, για το ξέπλυμα των εγκλημάτων του.[…] Η αντίδρασή μας αυτή δε στρέφεται κατά του λαού του Ισραήλ, των συγγραφέων και του βιβλίου, τη συνεισφορά των οποίων στα γράμματα και τον πολιτισμό αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε, αλλά κατά της ισραηλινής κυβέρνησης – μέλη της οποίας διώκονται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο- και της εδώ εκπροσώπου της, της πρεσβείας.»

Αντίστοιχα, η ανακοίνωση της BDS Greece υπογράμμιζε:

«Μια κατά τα άλλα σημαντική λογοτεχνική θεματική μετατρέπεται σε εργαλείο ξεπλύματος του γενοκτονικού ισραηλινού κράτους. Σεβόμαστε την εβραϊκή λογοτεχνία, όπως κάθε πολιτιστική φωνή που μιλά για τον άνθρωπο και την ελευθερία. Δεν αποδεχόμαστε τη μετατροπή του βιβλίου σε όχημα συγκάλυψης εγκλημάτων. Δεν ανεχόμαστε την κανονικοποίηση της παρουσίας του κράτους του Ισραήλ σε πολιτιστικές διοργανώσεις, την ώρα που διαπράττει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.»

Είναι κρίσιμο να επισημανθεί ότι:

• Δεν υπήρξε καμία στοχοποίησηΕβραίων συγγραφέων.
• Δεν υπήρξε καμία παρεμπόδισηελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης ή λογοτεχνικής παραγωγής.
• Δεν εκφράστηκε κανένα σύνθημα ή ενέργειαπου να εμπεριείχε αντισημιτικό περιεχόμενο.

Η κινητοποίηση ήταν απολύτως πολιτική:

• Ειρηνική.
• Εστιασμένη στην απονομιμοποίηση της κρατικής προπαγάνδας.
• Στοχευμένη στον σεβασμό της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Κατά συνέπεια, η κατηγορία περί «αντισημιτισμού» αποτελεί κατασκευασμένη αφήγηση και εργαλείο απονομιμοποίησης της πολιτικής αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό.

Γ. Τα επιχειρήματα του ΚΙΣΕ και των αρθρογράφων – και η αντίκρουσή τους

Η εκστρατεία συκοφάντησης της κινητοποίησης στη ΔΕΘΒ βασίστηκε σε μια σειρά επαναλαμβανόμενων ισχυρισμών που διατυπώθηκαν τόσο από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος (ΚΙΣΕ) όσο και από συγκεκριμένους αρθρογράφους και σχολιαστές. Οι βασικοί αυτοί ισχυρισμοί ήταν:

1. Ισχυρισμός: Η κινητοποίηση στράφηκε κατά της εβραϊκής ταυτότητας και της εβραϊκής λογοτεχνίας.

Αντίκρουση:

• Η παρέμβαση στη ΔΕΘΒ στράφηκε αποκλειστικά κατά της παρουσίας της Ισραηλινής Πρεσβείαςκαι της προσπάθειας πολιτιστικού ξεπλύματος.
• Δεν υπήρξε καμία στοχοποίηση Εβραίων συγγραφέων ή της εβραϊκής λογοτεχνίας.
• Οι ανακοινώσεις της ΠΟΕΒ και του BDS Greece ήταν απολύτως σαφείς: η διαμαρτυρία αφορούσε τον ρόλο του Ισραηλινού κράτους και όχι την πολιτιστική κληρονομιά του εβραϊκού λαού.

2. Ισχυρισμός: Η παρέμβαση ισοδυναμεί με «γιουχάρισμα Εβραίων» ή επανάληψη ναζιστικών πρακτικών (ΚΙΣΕ, Χατζής).

Αντίκρουση:

• Ο παραλληλισμός της ειρηνικής διαμαρτυρίας με τη «Νύχτα των Κρυστάλλων» ή το κάψιμο βιβλίων είναι ιστορικά ανακριβής και ηθικά προσβλητικός.
• Η «Νύχτα των Κρυστάλλων» ήταν οργανωμένη κρατική βία με στόχο τον αφανισμό του εβραϊκού πληθυσμού — ουδεμία σχέση έχει με τη διαμαρτυρία ενάντια στην κρατική προπαγάνδα ενός σύγχρονου κράτους.
• Ο εξισωτισμός των δύο φαινομένων υποβαθμίζει το πραγματικό έγκλημα του Ολοκαυτώματος και εργαλειοποιεί τη μνήμη του.

3. Ισχυρισμός: Η ματαίωση της εκδήλωσης αποτελεί «λογοκρισία» και «βία κατά του πολιτισμού» (Κανέλλης, Μουμτζής).

Αντίκρουση:

• Το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, στην ειρηνική κινητοποίηση και στο μποϊκοτάζ αποτελεί αναγνωρισμένο δικαίωμα έκφρασηςστο διεθνές και συνταγματικό δίκαιο.
• Δεν καταργήθηκε η ελευθερία του λόγου. Αντίθετα, υπερασπίστηκε το δικαίωμα στην ηθική και πολιτική αντίσταση απέναντι σε κρατικά εγκλήματα.
• Ο πολιτισμός δεν είναι ουδέτερος όταν χρησιμοποιείται για την συγκάλυψη γενοκτονιών. Η άρνηση συμμετοχής σε αυτό δεν είναι λογοκρισία — είναι πράξη υπεράσπισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

4. Ισχυρισμός: Οι διαμαρτυρόμενοι δείχνουν «εμμονή μόνο με το Ισραήλ» και όχι με άλλα κράτη-παραβάτες (Χατζής).

Αντίκρουση:

• Η καταγγελία ενός εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας δεν προϋποθέτειτην ταυτόχρονη καταγγελία όλων των εγκλημάτων στον κόσμο για να είναι θεμιτή και νόμιμη.
• Η προσπάθεια του Άρη Χατζή να ακυρώσει τη διαμαρτυρία στη ΔΕΘΒ επειδή δεν συνοδεύτηκε από διαμαρτυρίες σε άλλες περιπτώσεις συνιστά λογικό σφάλμα(fallacy of relative privation: “whataboutism”) και εργαλειακή υποκρισία.
• Το έγκλημα που διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα έχει χαρακτηριστεί γενοκτονία από διεθνείς θεσμούς και δικαστήρια. Η μαζικότητα, η ένταση και ο άμεσος χαρακτήρας του συνιστούν αυθύπαρκτο λόγο παρέμβασης.
• Η πολιτική και ηθική υποχρέωση αντίστασης σε ένα έγκλημα δεν ακυρώνεταιεπειδή δεν υπάρχει ταυτόχρονη δράση για όλα τα άλλα εγκλήματα στον κόσμο.

Δ. Η Εργαλειοποίηση του Αντισημιτισμού στην Ελλάδα: Η περίπτωση της ΔΕΘΒ

Η επίθεση που εξαπολύθηκε ενάντια στη διαμαρτυρία στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΘΒ) εντάσσεται σε μια ευρύτερη διεθνή στρατηγική: την εργαλειοποίηση του αντισημιτισμού, με σκοπό να φιμωθεί η κριτική στο κράτος του Ισραήλ και να νομιμοποιηθούν τα εγκλήματά του κατά του παλαιστινιακού λαού.

Η στρατηγική αυτή έχει αρχίσει να εφαρμόζεται και στην Ελλάδα. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η παρέμβαση στη ΔΕΘΒ δεν ήταν μοναδική. Προηγήθηκαν άλλες επιτυχημένες κινητοποιήσεις που οδήγησαν σε ακύρωση χορηγιών της Ισραηλινής Πρεσβείας ή σε απόσυρση συμμετοχών:

• Τον Σεπτέμβριο 2024, το Animasyros Festival ανακοίνωσε την ακύρωση της συμμετοχής της Ισραηλινής Πρεσβείαςκαι σχετικών καλλιτεχνικών δράσεων, έπειτα από ισχυρή δημόσια κατακραυγή.
• Τον Οκτώβριο 2024, το BDS Greece αποκάλυψε προσπάθεια της Ισραηλινής Πρεσβείας να χρηματοδοτήσει την εικαστική έκθεση «Wanderlust» στην Αθήνα, οδηγώντας σε διακοπή της σχέσης της έκθεσης με την Πρεσβεία και ακύρωση της χορηγίας

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η Ισραηλινή Πρεσβεία επιχείρησε να εμφανίσει τις διαμαρτυρίες ως «επιθέσεις στην ελευθερία της τέχνης». Όμως, απέτυχε να πείσει την κοινή γνώμη και τους διοργανωτές, που προτίμησαν να σταθούν στο πλευρό της δικαιοσύνης και της αλήθειας.

Στη Θεσσαλονίκη, όμως, για πρώτη φορά παρατηρούμε μια συντονισμένη κινητοποίηση φιλοϊσραηλινών διαμορφωτών γνώμης: δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί και σχολιαστές που έχουν υπερασπιστεί δημόσια τα εγκλήματα του Ισραήλ, επιχειρούν τώρα να διαστρεβλώσουν τον δημόσιο λόγο, εμφανίζοντας μια ειρηνική πολιτική διαμαρτυρία ως “αντισημιτική” ενέργεια.

Προβληματισμό προκαλεί και το γεγονός ότι η εκδήλωση στη ΔΕΘΒ διοργανώθηκε από τον κρατικό φορέα για το βιβλίο, τον ΕΛΕΒΙΠ, ο οποίος:

• Προχώρησε στη συνεργασία με την Ισραηλινή Πρεσβεία παρά τις ήδη γνωστές αντιδράσεις και τη δημόσια συζήτηση περί πολιτιστικού ξεπλύματος,
• Αναλαμβάνοντας έτσι συνευθύνη για τη χρησιμοποίηση του πολιτισμού ως εργαλείου συγκάλυψης κρατικών εγκλημάτων.

Στο διεθνές πεδίο, αξίζει να σημειωθεί η σημαντική παρέμβαση δέκα μεγάλων mainstream εβραϊκών οργανώσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, που στις 15 Απριλίου 2025 εξέδωσαν κοινή δήλωση:

• Καταδικάζοντας την εργαλειοποίηση του αντισημιτισμού για την καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
• Υπερασπιζόμενες την ελευθερία της ακαδημαϊκής έρευνας και το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία.
• Δηλώνοντας ρητά ότι η ασφάλεια των Εβραίων είναι συνδεδεμένη με την προστασία των δικαιωμάτων όλων και ότι η εκμετάλλευση των ανησυχιών για τον αντισημιτισμό αποδυναμώνει τόσο τη δημοκρατία όσο και την ίδια την ασφάλεια.

Η Στάση του ΚΙΣΕ

Η στάση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (ΚΙΣΕ) στην υπόθεση της ΔΕΘΒ εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς. Αντί να αναλάβει τον θεσμικό του ρόλο ως υπερασπιστής της ιστορικής μνήμης του Ολοκαυτώματος και της μάχης κατά του πραγματικού αντισημιτισμού, το ΚΙΣΕ επέλεξε να ταυτίσει την πολιτική κριτική στο κράτος του Ισραήλ με την εχθρότητα κατά των Εβραίων συνολικά, να υιοθετήσει ακραία ρητορική και να εργαλειοποιήσει τη μνήμη της Σοά.

Απέκρυψε πλήρως το γεγονός ότι οι διαμαρτυρόμενοι στόχευαν την πολιτική κάλυψη κρατικών εγκλημάτων και όχι την εβραϊκή λογοτεχνία ή πολιτιστική κληρονομιά. Ενέδωσε στη λογική της πολιτικής εργαλειοποίησης, φτάνοντας στο σημείο να εξισώσει μια ειρηνική διαμαρτυρία με τη Νύχτα των Κρυστάλλων και το ναζιστικό κάψιμο βιβλίων.

Είναι αναγκαίο να τεθεί δημόσια το ερώτημα αν το ΚΙΣΕ συνειδητοποιεί ότι αυτή η στάση δεν έχει σχέση με την υπεράσπιση της ιστορικής μνήμης στον ευτελισμό και εξευτελισμό τόσο του Ολοκαυτώματος όσο και του αυθεντικού αγώνα ενάντια στον αντισημιτισμό. Η προσπάθεια να παρουσιαστεί ως “αντισημιτισμός” η πολιτική υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν ενισχύει αλλά αποδυναμώνει την πάλη κατά του ρατσισμού.

Η επιλογή αυτή είναι πολλαπλά επικίνδυνη:

Ακυρώνει τη διακριτή έννοια του αντισημιτισμού, εκθέτει την ελληνική εβραϊκή κοινότητα στον κίνδυνο της συλλογικής ευθύνης και εντάσσει το ΚΙΣΕ σε μια στρατηγική στήριξης διεθνών εγκλημάτων.

Η στάση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την παράδοση πολλών Εβραίων διεθνώς που αρνούνται να εργαλειοποιήσουν τη μνήμη του Ολοκαυτώματος και να ταυτίσουν την εβραϊκή ταυτότητα με την κατοχή και τη γενοκτονία. Εκατομμύρια Εβραίοι σε όλο τον κόσμο, μέσω οργανώσεων όπως οι Jewish Voice for Peace, Independent Jewish Voices και IfNotNow, διακηρύσσουν:

«Όχι στο όνομά μας.»

Είναι σίγουρο ότι οι τοπικές εβραϊκές κοινότητες-μέλη του ΚΙΣΕ και οι Έλληνες Εβραίοι συνολικά —μια κοινότητα που υπέστη αναλογικά τις μεγαλύτερες απώλειες του Ολοκαυτώματος στην Ευρώπη— δεν θα αποδεχθούν αδιαμαρτύρητα τη συλλογική τους ταύτιση με την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και την υποστήριξη αυταρχικών πρακτικών. Θα ενώσουν τη φωνή τους με όσους υπερασπίζονται τη δικαιοσύνη, την αλήθεια και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η υπεράσπιση της μνήμης του Ολοκαυτώματος και η μάχη κατά του αντισημιτισμού δεν μπορούν να υπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες.

Είναι και πρέπει να παραμείνουν καθολική ηθική υποχρέωση υπέρ της ζωής, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας όλων των ανθρώπων.

Ε. Τι είναι και τι δεν είναι αντισημιτισμός

Η κατανόηση της ουσίας του αντισημιτισμού αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την υπεύθυνη υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Ο αντισημιτισμός είναι η προκατάληψη, το μίσος και η διάκριση εναντίον των Εβραίων λόγω της εθνικής, θρησκευτικής ή πολιτισμικής τους ταυτότητας. Αποτέλεσε έναν από τους πιο διαρκείς και φονικούς μηχανισμούς αποκλεισμού στην ανθρώπινη ιστορία, με κορύφωση το έγκλημα του Ολοκαυτώματος.

Η κριτική απέναντι σε ένα κράτος και τις πολιτικές του δεν αποτελεί αντισημιτισμό. Η κριτική στο κράτος του Ισραήλ —ιδιαίτερα όταν αυτό έχει κατηγορηθεί για απαρτχάιντ και γενοκτονία από διεθνείς οργανισμούς— είναι θεμιτή, αναγκαία και προστατεύεται από τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης. Όπως ξεκάθαρα αναφέρει η Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ για τον Αντισημιτισμό (Jerusalem Declaration, 2021), η κριτική στο Ισραήλ, ακόμη και σε πολύ αυστηρή μορφή, δεν συνιστά αντισημιτισμό.

Η αυθεντική υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της μνήμης του Ολοκαυτώματος προϋποθέτει τη σαφή διάκριση ανάμεσα στη ρατσιστική εχθρότητα κατά των Εβραίων και στην πολιτική αντίθεση σε ένα κράτος που εφαρμόζει πολιτικές καταπίεσης.

Δυστυχώς, η διάκριση αυτή έχει συστηματικά υπονομευτεί μέσω της υιοθέτησης του λεγόμενου “λειτουργικού ορισμού του αντισημιτισμού” από τη Διεθνή Συμμαχία Μνήμης του Ολοκαυτώματος (IHRA). Ο ορισμός αυτός, παρότι φαινομενικά ουδέτερος, στα συνοδευτικά του παραδείγματα μετατοπίζει το πεδίο: ταυτίζει την πολιτική κριτική στο Ισραήλ με τον αντισημιτισμό και επιχειρεί να αφοπλίσει κάθε νόμιμη διαμαρτυρία.

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το 2019 επέλεξε να υιοθετήσει πολιτικά αυτόν τον προβληματικό ορισμό. Η επιλογή αυτή δεν ήταν αθώα: ενέταξε τη χώρα μας στη στρατηγική προσπάθεια να κατασταλεί η διεθνής αλληλεγγύη προς τον παλαιστινιακό λαό και να περιοριστεί η ελευθερία του λόγου γύρω από τα εγκλήματα που διαπράττει το κράτος του Ισραήλ.

Η υιοθέτηση του ορισμού της IHRA ανοίγει επικίνδυνους δρόμους:

• Ποινικοποιεί την πολιτική διαμαρτυρία.
• Εισάγει φίλτρα λογοκρισίας σε πανεπιστήμια, πολιτιστικές εκδηλώσεις και δημόσιες τοποθετήσεις.
• Μετατρέπει τη μνήμη του Ολοκαυτώματος από φάρο κατά του ρατσισμού σε εργαλείο πολιτικής καταστολής.

Η διαστρέβλωση αυτή δεν προστατεύει την εβραϊκή κοινότητα από τον πραγματικό αντισημιτισμό· αντίθετα, την εκθέτει, καθώς δημιουργεί κλίμα γενικευμένης δυσπιστίας και υπονομεύει την αυθεντικότητα της μάχης κατά του ρατσισμού.

Το να αντιστέκεται κανείς στο απαρτχάιντ, στη γενοκτονία και στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι έκφραση ρατσιστικού μίσους. Είναι στοιχειώδης πράξη δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Η πολιτική και ηθική μας υποχρέωση είναι να προασπιστούμε την αλήθεια της ιστορίας, να υπερασπιστούμε την ελευθερία του λόγου και να μην επιτρέψουμε να χρησιμοποιηθεί η φρίκη του Ολοκαυτώματος για να συγκαλύπτονται νέα εγκλήματα.

ΣΤ. Να μην χάνουμε τη μεγάλη εικόνα

Μέσα στη σκόνη των αποπροσανατολιστικών επιθέσεων και των κατασκευασμένων κατηγοριών, είναι κρίσιμο να μην χάνουμε τη μεγάλη εικόνα: Το υπόβαθρο όλων όσων συμβαίνουν είναι ένα από τα πιο βαριά εγκλήματα της εποχής μας — μια γενοκτονία εν εξελίξει στον παλαιστινιακό λαό της Γάζας.

Η πραγματικότητα που επιχειρείται να αποσιωπηθεί είναι αμείλικτη:

• Πάνω από 50.000 θύματα— κυρίως άμαχοι, γυναίκες και παιδιά.
• Οργανωμένη καταστροφή της υποδομής ζωής: νοσοκομεία, σχολεία, υδραγωγεία, χώρους θρησκευτικής λατρείας.
• Κατά συρροή παραβιάσειςτου Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και των Συμβάσεων της Γενεύης, εξαναγκάζοντας, πριν μια εβδομάδα, ακόμα και τον Γάλλο Υπουργό Εξωτερικών να το αναγνωρίσει ρητά.

Διεθνείς θεσμοί και οργανισμοί όπως ο Επιτροπές του ΟΗΕ, , η Amnesty International και το Human Rights Watch έχουν χαρακτηρίσει τις ενέργειες του Ισραήλ ως γενοκτονία. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) έχει εκδώσει αίτημα για τη σύλληψη του Μπενιαμίν Νετανιάχου για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ αναμένεται η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ που ήδη έχει καλέσει το Ισραήλ να απέχει από ενέργειες που «πιθανόν αποτελούν γενοκτονία»

Ο ίδιος ο Νετανιάχου την Κυριακή 11 Μαϊου διακήρυξε δημόσια, χωρίς προσχήματα, ότι ο στόχος είναι η «εκδίωξη» του παλαιστινιακού πληθυσμού από τη Γάζα — επιβεβαιώνοντας τον γενοκτονικό χαρακτήρα της επιχείρησης.

Μπροστά σε αυτήν τη συντριπτική πραγματικότητα, προκαλεί βαθύ προβληματισμό η επιλογή ορισμένων διαμορφωτών γνώμης και θεσμών να επιτίθενται όχι στους θύτες, αλλά σε όσους υπερασπίζονται τα θύματα. Η σιωπή αυτών των κύκλων απέναντι στη γενοκτονία είναι εκκωφαντική, ενώ η ενεργητική τους στράτευση στη διαστρέβλωση της κινητοποίησης στη ΔΕΘΒ αγγίζει τα όρια της ηθικής συνενοχής.

Ειδικά το ΚΙΣΕ, ένας θεσμός που εκφράζει μια κοινότητα που υπέστη το αποκορύφωμα της φρίκης του 20ού αιώνα, φέρει διπλή ευθύνη. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος επιβάλλει:

• Να σταθούμε απέναντι σε κάθε μορφή γενοκτονίας.
• Να υπερασπιστούμε το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Να αρνηθούμε να εργαλειοποιήσουμε το τραύμα του παρελθόντος για την κάλυψη εγκλημάτων του παρόντος.

Την ίδια στιγμή, δεν μπορεί να αποσιωπάται η ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία μέσα από την αναβάθμιση της στρατηγικής της σχέσης με το Ισραήλ, την αγορά στρατιωτικών συστημάτων όπως το Iron Dome, τη συμμετοχή σε κοινά στρατιωτικά προγράμματα και τη διευκόλυνση της μεταφοράς πολεμικού υλικού, έχει καταστεί συνεργός στην υλοποίηση των εγκλημάτων που διαπράττονται στη Γάζα. Σε μια στιγμή που το Ισραήλ κατηγορείται διεθνώς για γενοκτονία, η ενεργός στήριξη προς αυτό δεν μπορεί παρά να καταγραφεί ως ιστορικό στίγμα συνενοχής.

Εκφράζουμε τη βεβαιότητα ότι τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας στην Ελλάδα, που έχουν τιμήσει τη μνήμη της Σοά και έχουν αγωνιστεί για τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, δεν θα ανεχθούν τη διαστρέβλωση αυτή. Η μάχη για τη ζωή, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία είναι καθολική. Δεν αφορά μόνο την Παλαιστίνη ή μόνο την εβραϊκή ιστορική εμπειρία.
Αφορά κάθε άνθρωπο, κάθε κοινότητα, κάθε κοινωνία που επιλέγει να σταθεί με το μέρος της δικαιοσύνης απέναντι στην καταπίεση.

Η μνήμη και η ιστορία δεν είναι εργαλεία εξουσίας. Είναι φωνή ευθύνης.

https://bdsgreece.net/2025/04/07/oi-themeliodeis-kateythyntiries-arches/

BDS Greece: 

Ιστοσελίδα: www.bdsgreece.net 

Επικοινωνία: [email protected]  & [email protected] 

Facebook: www.facebook.com/bdsgrc/ Twitter: @BDSGreece