Πρόκειται για ένα μοναδικό, στην ελληνική γλώσσα, βιβλίο και ένα από τα λίγα παγκοσμίως, με ανάλογο περιεχόμενο.
Τα περιοριστικά μέτρα ενάντια στη διάδοση του ιού SARS–CoV2 ακύρωσαν πολλές προγραμματισμένες εκδηλώσεις για την παρουσίαση αξιόλογων βιβλίων που ήταν έτοιμα να εκδοθούν πριν το Πάσχα. Ένα από αυτά ήταν και το τελευταίο βιβλίο του Γιάννη Πελ. Λομβαρδά.
Ο ικαριώτης Γιάννης Λομβαρδάς είναι γνωστός στο κοινό των οδοντιάτρων για τα έξι βιβλία και τις αμέτρητες επιστημονικές δημοσιεύσεις του γύρω από το ρόλο της διαταραχής της σύγκλεισης στην παθολογία του στοματογναθικού συστήματος, που άνοιξαν νέους ορίζοντες στη θεραπεία πολλών και ιδιαίτερα δύσκολων και επώδυνων ασθενειών που μέχρι και τώρα βασανίζουν χιλιάδες ανθρώπους.
Σε ένα παλαιότερο άρθρο (εφημερίδα ΠΡΙΝ, 31/12/06, σελ. 20), είχα επισημάνει ότι «ο Λομβαρδάς στρέφεται σε μια προχωρημένη εφαρμογή και ανάπτυξη του διαλεκτικού υλισμού» για να λύσει τα σύνθετα προβλήματα του στοματογναθικού συστήματος και ότι για να το κάνει, «μελέτησε, εφάρμοσε διαλεκτικά και οριακά ανέπτυξε επιστήμες και θεωρίες, όπως τη θεωρία της εξέλιξης, τη γενετική, την κυβερνητική, τη θεωρία της ανάδρασης, τη γενική θεωρία των έμβιων συστημάτων, ακόμη και τη μοντέρνα θεωρία του χάους». Για αυτό εντρύφησε, επίσης, στη φιλοσοφία και για αυτό ρητά και διατυπώσεις από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, τον Σπινόζα και τον Χέγκελ, τον Μαρξ και τον Ένγκελς, κοσμούν τα έργα του.
Αυτή η πλατιά και βαθιά αντίληψη γύρω από ένα σχετικά περιορισμένο επιστημονικό αντικείμενο, όπως η Οδοντιατρική, άνοιξε τους ορίζοντές του για ένα πολύ πιο πλατύ και ταυτόχρονα βαθύ έργο, για το τελευταίο έργο του με τίτλο «Η ύβρις της ανισότητας μέσα από την παγκόσμια ιστορία» (εκδόσεις ΕΝΤΟΣ), για το οποίο εργάστηκε πάνω από δέκα χρόνια.
Πρόκειται για ένα μοναδικό, στην ελληνική γλώσσα, βιβλίο και ένα από τα λίγα παγκοσμίως, με ανάλογο περιεχόμενο. Στην ουσία του, πρόκειται για μια ιστορία της γέννησης, της ανάπτυξης και της κρίσης της πολύμορφης ανισότητας και της εκμετάλλευσης. Θα ήταν μια συνοπτική, παγκόσμια ιστορία των ταξικών αγώνων εάν περιλαμβάνονταν στο έργο η ιστορία της ανισότητας στην Αν. Ασία και την αμερικανική ήπειρο. Μπορεί να συγκριθεί μόνο με το έργο Λαϊκή Ιστορία του Κόσμου του μαρξιστή Κρις Χάρμαν (εκδ. ΤΟΠΟΣ).
Το βιβλίο είναι, φυσικά, μεγάλο σε όγκο. Με 936 σελίδες, 18 κεφάλαια και 1.524 παραπομπές, μπορεί να αποθαρρύνει ιδιαίτερα τη νέα γενιά που είναι μαθημένη στο «γκουγκλάρισμα», όμως διαβάζεται με μεγάλη ευκολία, γιατί ο Λομβαρδάς είναι μάστορας στη χρήση της ελληνικής γλώσσας και του γραπτού λόγου, που καθιστά το διάβασμα μια συναρπαστική εμπειρία. Ιδιαίτερα επιμελημένη είναι η δουλειά των εκδόσεων ΕΝΤΟΣ καθώς και η φιλολογική και αισθητική επιμέλεια, διανθισμένη με καλαίσθητο φωτογραφικό υλικό.
Το έργο ξεκινά από την πρωτόγονη κοινωνία και το πέρασμα στην οικονομία του γένους και την ταξική κοινωνία, συνεχίζει με τους νομαδικούς λαούς, τους Εβραίους και τις κοινωνίες στις όχθες των Μεγάλων Ποταμών (Νείλος, Τίγρης και Ευφράτης). Αφού σταθεί στην αρχαία Αθήνα και Σπάρτη, περνά στη δουλοκτητική αυτοκρατορία των Ρωμαίων, στο Βυζάντιο (πολύ ενδιαφέρον) και στην Ευρώπη του Μεσαίωνα και της φεουδαρχίας.
Από εκεί και πέρα, τα δυο τρίτα του βιβλίου ασχολούνται με την άνοδο, επικράτηση και επέκταση τη ανισότητας στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία και των ταξικών αγώνων σε αυτή την μακρά περίοδο, όπου ιδιαίτερη θέση έχουν οι αγώνες του εργατικού κινήματος, η Οκτωβριανή Επανάσταση, οι δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι.
Το προτελευταίο κεφάλαιο ασχολείται με την «νίκη της αντεπανάστασης», για να κλείσει με το κεφάλαιο «Γιατί η κατάρρευση και η ανατροπή – Η ελπίδα». Ανεξάρτητα από τη θέση του συγγραφέα για την πορεία της ΕΣΣΔ και των άλλων Λαϊκών Δημοκρατιών, ο Λομβαρδάς παρουσιάζει στον επίλογο με πλατύ πνεύμα την πολύτιμη συζήτηση για τα αίτια της κατάρρευσης και ανατροπής με παραπομπές στον Βασ. Φίλια, τον Ευτ. Μπιτσάκη, τον Β. Βαζιούλιν, στις θέσεις της Κ.Ε. του ΚΚΕ, στο έργο του Κ. Κάππου αλλά και του Κ. Μπατίκα, αναζητώντας μια βαθύτερη ερμηνεία.
Ο Λομβαρδάς υπσοστηρίζει ότι «για να επιτύχουν οι εργαζόμενοι την ανατροπή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής», που οδήγησαν στο σημείο 20 μόλις άνθρωποι να κατέχουν τον μισό σχεδόν παγκόσμιο πλούτο ενώ το 80%, το ένα δέκατο, θα πρέπει οι ίδιοι και τα κόμματά τους, «να κατακτήσουν την ουσία και το πρόγραμμα του σοσιαλισμού με βάση την εμπειρία όλων των προσπαθειών που προηγήθηκαν, αλλά και τη γνώση και την κριτική του καπιταλισμού της εποχής μας».
Και κάτι άλλο ακόμα: «Για να αποφασίσουν η εργατική τάξη και οι εργαζόμενοι γενικά να αγωνισθούν ξανά και να χύσουν το αίμα τους για τον σοσιαλισμό […] θα πρέπει να πεισθούν ότι στη νέα αυτή κοινωνία η ελευθερία του ενός δεν θα βάζει εμπόδια στην ελευθερία του άλλου, ότι δεν θα γίνονται εκπτώσεις στην ουσία της δημοκρατίας, ότι δεν θα απαγορεύεται η διαφορετική γνώμη και ότι δεν θα στερείται από κανέναν να η δυνατότητα να αναπτύξει τις δημιουργικές του ικανότητες και τα ταλέντα του».
Το έργο κλείνει με τη ρήση του Μπέρτολντ Μπρεχτ:
“Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς
την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε“
Το βιβλίο του Λομβαρδά είναι ένας οδηγός για να μάθουμε την ιστορία της πραγματικότητας που πρέπει να αλλάξουμε.
