Προς ένα νέο παράδειγμα «δημοκρατίας»
Οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και μετατοπίσεις στην πολιτική της ΝΔ δεν είναι κάτι που συμβαίνει «όπως πάντα και όπως συνήθως».
Ειδικά με τους νόμους που επιβάλλουν στην εργατική τάξη δια της νομικής βίας το ζήτημα των «συμβάσεων μηδενικών ορών απασχόλησης» καθώς και της «κατά παραγγελία απασχόλησης» καθώς και την παροχή εργασίας από τον εργαζόμενο σε πολλαπλούς εργοδότες, απογειώνονται οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις και αλλάζει επί το αντεργατικότερο τη γεωμετρία απόσπασης σχετικής και απόλυτης υπεραξίας ενισχύοντας και τα δυο σκέλη της εκμετάλλευσης των εργαζομένων (διευρύνεται ο χρόνος εργασίας και ενισχύεται η οργάνωση εξοντωτικής εργασίας- κάμερες παρακολούθησης, χρονομέτρηση στην τουαλέτα κ.λπ.)
Τέτοιες μορφές απασχόλησης, συχνές ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάνουν τώρα την εμφάνισή τους και στην χώρα μας επειδή οι συσχετισμοί ανάμεσα στην εργατική πολιτική και την αστική γίνονται δυσμενέστεροι.
Ταυτόχρονα με μια σειρά νομοθετήματα και δικαστικές αποφάσεις που κηρύσσουν σωρηδόν τις απεργίες παράνομες και καταχρηστικές διαγράφεται μια απόπειρα να εξουδετερωθεί η απεργία ακόμη και η διαμαρτυρία ως κοινωνική δυνατότητα (ν. 4940/2022, ν. 4940/22)
Πρόκειται για ένα νέο παράδειγμα μετασχηματισμού της κοινωνίας σε μια «δημοκρατία χωρίς διαμαρτυρία» στο οποίο οι καταπιεσμένοι θα εκφράζονται αποκλειστικά στις εκλογές.[1]
Αυτή η στροφή της ΝΔ, όχι απλά στην κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους, αλλά προς μια συνολική μετάβαση σε μια μακρόχρονη εποχή μόνιμου και βίαιου εξοντωτικού σφετερισμού της σύγχρονης αξίας της εργασίας με την ταυτόχρονη ενίσχυση των κοινωνικών ανισοτήτων, της δομικής ανεργίας, της φτώχειας, των πολλαπλών ελαστικών εργασιακών σχέσεων, και της στρατηγικής και μόνιμης αποδόμησης των κοινωνικών κατακτήσεων που φτάνει να διεκδικεί τη «δόξα» ακόμη και για το κλείσιμο νοσοκομείων (δηλώσεις Γεωργιάδη), η ψυχρή συμμετοχή στον ποιοτικά απογειωμένο μιλιταρισμό και στους νεοαποικιοκρατικούς πολέμους, η μετάβαση από τη «φιλελεύθερη» αστική Δημοκρατία στο «παγκόσμιο» αστυνομικό κράτος made in Greece, συνιστούν τη σύγχρονη πραγματικότητα με την οποία οφείλουμε να αναμετρηθούμε.
Ας τα δούμε αναλυτικότερα.
Αξίζει να ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στο γράφημα που δείχνει τις διαχρονικές περικοπές σε πάγια έξοδα ενός νοικοκυριού σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων (ΙΜΕ) της ΓΣΕΒΕΕ.
Στο γράφημα παρατηρούμε πως οι περικοπές των οικογενειακών δαπανών σε σχέση με το 2019 (μαύρη στήλη), είναι αυξημένες σε όλα τα μετέπειτα έτη ως το 2023.
Οι περικοπές εν μέσω ακρίβειας αφορούν τόσο την κάλυψη των βασικών, λεγόμενων, αναγκών, όπως τρόφιμα, λογαριασμούς σπιτιού και θέρμανση, ρούχα παπούτσια, όσο και των αναγκών που «μετρούν» την ποιότητα ζωής (ψυχαγωγία, ταξίδια έξοδοι κ.α.).
Την ίδια στιγμή, χαμηλό παραμένει το ποσοστό όσων έχουν τη δυνατότητα να βάλουν χρήματα στην άκρη καθώς, πάνω από 8 στα 10 νοικοκυριά (84,8%) δήλωσαν ότι δεν καταφέρνουν να αποταμιεύσουν.
Επιπλέον σχεδόν 1 στα 2 νοικοκυριά δήλωσε ως κατάλληλο μέτρο για την αντιμετώπιση της ακρίβειας τη μείωση φόρων και τελών. Επομένως επαληθεύεται ξανά και ξανά ότι όχι ορισμένες ρυθμίσεις αλλά η εφαρμογή συνολικά ενός δίκαιου και φορολογικού συστήματος παραμένει διαρκώς ζητούμενο.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο βαθμός αξιολόγησης των κυβερνητικών μέτρων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας είναι ιδιαίτερα χαμηλός από τα ελληνικά νοικοκυριά. Μόλις το 2,9% (!) δήλωσε ότι θεωρεί το καλάθι του νοικοκυριού κατάλληλο μέτρο για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, ενώ πολύ χαμηλά βρίσκονται και οι έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις (8,4%).
Συνολικά η συντριπτική πλειονότητα (80,6%) αξιολόγησε τα μέτρα της κυβέρνησης ως ανεπαρκή ή μάλλον ανεπαρκή.
Επομένως η μόνιμη ρήση του πρωθυπουργού πως «εντάξει, δεν έχουμε λύσει όλα τα ζητήματα, είμαστε όμως σε καλό δρόμο και στη σωστή πλευρά της ιστορίας» δεν επαληθεύεται.
Από το «ανήκουμε στη Δύση» στο «είμαστε Δύση»
Τα πράγματα μάλιστα περιπλέκονται ιδιαίτερα και επικίνδυνα με την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης.
Η αντικατάσταση του μεταπολιτευτικού δόγματος της ελληνικής διπλωματίας «ανήκουμε στη Δύση» με το δόγμα «είμαστε Δύση» του Μητσοτάκη συμπληρωμένο από το πρωτάκουστο «είμαστε προβλέψιμη σύμμαχοι» του Έλληνα πρωθυπουργού προς τον αμερικάνο ομόλογο του οδηγεί τη χώρα σε ολοένα και επικινδυνότερες καταστάσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μετά την επίσκεψη Μπλίνκεν, «ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισαν τη βαθιά και διαρκή διμερή σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας, τις κοινές αξίες που έχουν ως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και την ουσιαστική συνεργασία της Ελλάδας στην αντιμετώπιση ευρέος φάσματος θεμάτων.
Επίσης, ο υπουργός και ο πρωθυπουργός μίλησαν για τη σημασία της προστασίας των δικαιωμάτων διέλευσης και ναυτικών ελευθεριών στην Ερυθρά Θάλασσα και τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Επιχείρηση Prosperity Guardian» (άλλη μια φορά το ελληνικό εφοπλιστικό λόμπυ υπηρετείται και υπηρετεί με ακρίβεια τις ιμπεριαλιστικές δράσεις στην περιοχή).
Αυτή η ελληνοαμερικανική δράση προκαλεί και την αντίδραση.
Είναι η πρώτη φορά που ελληνική κυβέρνηση γίνεται αποδέκτης ανοικτής προειδοποιητικής επιστολής από αραβική κυβέρνηση, από τους «αντάρτες του Ουρανού (Ανσαρουλλάχ)» όπως λέγονται οι Χούτι, οι κυβερνήτες της Υεμένης. Την 19η Ιανουαρίου ο Μοχάμεντ αλ-Μπουχάιτι, μέλους του Πολιτικού Γραφείου της οργάνωσης Ανσαρουλλάχ έστειλε ανοιχτή επιστολή προς τις χώρες της Ε.Ε. «σχετικά με την πιθανή συμμετοχή τους σε στρατιωτική αποστολή στην Ερυθρά Θάλασσα»:
«Η εξαιρετική κατάσταση σταθερότητας και ασφάλειας που απολάμβανε η Ευρώπη μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αναφέρεται μεταξύ άλλων στην επιστολή, ήταν το αποτέλεσμα των ηθικών αξιών που επικρατούσαν εσωτερικά στις κοινωνίες της.
Ωστόσο, αυτό το ηθικό σύστημα άρχισε να αποδυναμώνεται, ως αποτέλεσμα της συμμετοχής ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών στους ανήθικους πολέμους που διεξήγαγαν οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτός των συνόρων τους.
Βλέπουμε τώρα τις συνέπειες αυτού του γεγονότος στην άνοδο της ακροδεξιάς και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες πρέπει να κατανοήσουν ότι οι ηθικές και ανθρώπινες αξίες είναι σταθερές και δεν αλλάζουν ανάλογα με την εθνικότητα και τη θρησκεία ενός ατόμου και ότι η αντιμετώπισή τους με ακραία επιλεκτικότητα που μοιάζει με σχιζοφρένεια θα διευρύνει το πεδίο των πολέμων στον κόσμο, επεκτεινόμενο και στην ίδια την Ευρώπη.
Στη Γάζα διαπράττονται καθημερινά εγκλήματα γενοκτονίας, με την πλειονότητα των θυμάτων να είναι γυναίκες και παιδιά, μπροστά στα μάτια και με γνώση όλου του κόσμου, και όλες οι χώρες πρέπει να λάβουν σοβαρά μέτρα για τον τερματισμό τους.
Δυστυχώς, η κίνηση ορισμένων χωρών με τους πολεμικούς στόλους τους προς υποστήριξη των δραστών της γενοκτονίας και η σιωπή άλλων χωρών μας ανάγκασαν να αναλάβουμε μονομερή στρατιωτική δράση για να τη σταματήσουμε, γιατί δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να το κάνουμε.»
Η δήλωση αυτή αφορά κατεξοχήν και τη χώρα μας με δεδομένη την απόφαση Μητσοτάκη, Μπλίνκεν και Δένδια να στείλουν ελληνικό πολεμικό πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα, υπό αμερικανική διοίκηση.
Η αποστολή αυτή της φρεγάτας προστίθεται στις πολλαπλές συγκρούσεις (Γάζα, Λίβανος, Συρία, Ιράκ) που εκτυλίσσονται στη Μέση Ανατολή και που οδηγεί στο να εμπλέξει την Ελλάδα ακόμα και σε μείζονα περιφερειακό πόλεμο, ή και να δεχθεί «τρομοκρατικές» επιθέσεις.
Αυτή η πολιτική της πλήρους και προβλέψιμης ευθυγράμμισης με την αμερικανονατοϊκή πολιτική οδηγεί άμεσα και στην αναγνώριση του Κοσσόβου ως ξεχωριστού κράτους με παραλυτικές πολιτικές επιπτώσεις στο Κυπριακό και δη στην αναγνώριση ως ξεχωριστής κρατικής οντότητας της υπό τούρκικης κατοχής βόρειας Κύπρου.
Εξ ου και η αποσιώπηση – μετατόπιση στις «πίσω σειρές» του Κυπριακού από την ελληνική κυβέρνηση.
Η ρήξη με τις αραβικές χώρες με επίκεντρο το παλαιστινιακό προστίθεται στην μικρόνοα πολιτική απέναντι στη Ρωσία (απέλαση διπλωματών για πρώτη φορά στην μεταπολεμική ιστορία) του Κοντζιά, δημιουργεί ένα δυσμενές συνολικό περιβάλλον για τη χώρα μας.
Οι δηλώσεις επομένως του Δένδια πως «Η εξωτερική πολιτική της χώρας μας διέπεται διαχρονικά από αρχές και συνυφαίνεται με τη σταθερότητα, την ασφάλεια, τον σεβασμό της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, την προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας» αποδεικνύονται πομφόλυγες.
Η βασική αντίθεση του συστήματος και το νέο εγχείρημα
Ο πυρήνας των προωθούμενων υπεραντιδραστικών κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων στην εργασία και στις διεθνείς σχέσεις αλλά και των αντιδραστικών μετατοπίσεων στην πολιτική της ΝΔ (γενικότερα των αστικών κομμάτων που ευθυγραμμίζονται πίσω από τις ΗΠΑ – δες ΣΥΡΙΖΑ) οφείλεται όχι μόνο στις ιστορικές πολιτικές ανακατατάξεις της πάλης των τάξεων, ή μόνο στην «πολιτική» με την τρέχουσα έννοια (το σοκ της κατάρρευσης, η οριστικά νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη της σοσιαλδημοκρατίας, η έντεχνη καλλιέργεια περί τρομοκρατών για όσες χώρες και οργανώσεις στρέφονται ενάντια στη αμερικάνικη Δύση κ.λπ.) ή σε επιμέρους πλευρές της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης, (υπερτροφία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, νέα ανάπτυξη της διεθνοποίησης του εμπορίου και της παραγωγής κ.α.).
Ο πυρήνας αυτών των νέοσκοταδιστικών «μεταρρυθμίσεων» εδράζεται στην ανώτερη ποιοτικά ωρίμανση της βασικής αντίθεσης του συστήματος ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις παραγωγικές σχέσεις και στην κρυμμένη αντίστοιχη ωρίμανση της επαναστατικής δυνατότητας της εργατικής τάξης.(Οι σύγχρονες τεχνολογίες είναι αδύνατο να εφαρμοσθούν γενικευμένα στην παραγωγή δίχως σοβαρή διαταραχή στη λειτουργία της καπιταλιστικής αγοράς)
Η ωρίμανση αυτής της βασικής αντίθεσης φέρνει στην επιφάνεια, όχι μόνο τον περισσότερο από ποτέ αντιδραστικό χαρακτήρα της καπιταλιστικής «ανάπτυξης», αλλά, ταυτόχρονα και ισότιμα, την ποιοτικά ανώτερη από κάθε άλλη φορά στην Ιστορία ωρίμανση των αντικειμενικών και ως ένα – δραματικά μικρό, ακόμη – βαθμό υποκειμενικών δυνατοτήτων για ριζική, σύγχρονη χειραφετητική – κομμουνιστική διεθνική αλλαγή.
Η συνολική αυτή κατάσταση οδηγεί σε φθορά την κυβέρνηση και σε πλήρη αδυναμία να ανατάξει την κοινωνική της επιρροή από το πραγματικό 28% στο οποίο έχει περιπέσει αν συνυπολογισθεί και η αποχή.
Δεν είναι άρα «Η φθορά της δεύτερης θητείας», δεν είναι η «κατάρα της δεύτερης τετραετίας» στην οποία το πρωτοσέλιδο Βήμα της 28ης 1. 2024 ρίχνει την ευθύνη της φθοράς της κυβέρνησης. Είναι ο ίδιος ο πυρήνας της κυβερνητικής πολιτικής που έχει αφήσει ενεργά όλα τα ρήγματα της κοινωνικής ανισορροπίας ανοικτά.
Ωστόσο αν η κατάσταση στη μαχόμενη Αριστερά μείνει ως έχει για τα επόμενα 1000 χρόνια η εκάστοτε ΝΔ θα «περνά» την πολιτική της, η ακροδεξιά θα συνεχίζει να απειλεί και η μαχόμενη Αριστερά θα είναι υπερήφανη που «κράτησε τις δυνάμεις της».
Πρωταρχική προϋπόθεση για να πάνε τα πράγματα αλλιώς, για να μετατραπεί η ιστορική δυνατότητα σε πολιτική στη νέα «κοσμογονική» εποχή είναι η αποκατάσταση της πολιτικής πάλης για το «κοινωνικό ζήτημα» και για την κυριαρχία των ίδιων των πρωτοπόρων εργατών, ως το θεμέλιο για την ουσιαστική επανίδρυση του επαναστατικού Κόμματος.
Είναι η ανάπτυξη της αυτοτελούς συνολικής μετωπικής πολιτικής και μάλιστα σε διαρκή αλληλεπίδραση και ενωτική κοινή δράση με το σύνολο των αγωνιζόμενων εργαζομένων και καταπιεζομένων.
Είναι τελικά το Ηράκλειο έργο διεθνούς εμβέλειας της επαναθεμελίωσης του πολιτικού προγράμματος και πράξης. Ένα έργο που φυσικά δεν θα το φέρει σε πέρας από μόνο του το ελληνικό επαναστατικό κίνημα, χωρίς αυτό να μειώνει κατ’ ελάχιστο την απαιτητικότητα που πρέπει να έχουμε απέναντι στους εαυτούς μας.
Το εγχείρημα για το νέο μεγάλο σχέδιο στην εποχή μας είναι ρεαλιστικό.
Και αυτό επειδή το κεφάλαιο παροξύνει τις κοινωνικές ανισότητες και αφήνει τεράστιο κοινωνικό χώρο εξ αιτίας στη αυξανόμενης ανικανότητας του να τιθασεύει και να «αξιοποιεί» τις νέες εκρηκτικές δυνατότητες του των επιστημονικοτεχνικών κατακτήσεων και του χρόνου εργασίας, του παραγόμενου πλούτου, τις γενικότερες αντικαπιταλιστικές σχέσεις και αντιφάσεις, που εκτινάσσονται μέσα στη σημερινή κοινωνία.
Το νέο εγχείρημα έχει επίσης την υποχρέωση να διεκδικεί την ανακατάκτηση και το σχετικό «μετασχηματισμό» του παρελθόντος και της ιστορίας των επαναστάσεων από την «ιδιοκτησία» της στασιμότητας των παλιών κομμουνιστικών κομμάτων. Έχει την ανάγκη και τη δυνατότητα να προωθεί την πιο τολμηρή κριτική «υπέρβαση» των αντικειμενικών ορίων, των υποχρεώσεων, των λαθών, ακόμα και των πιο καινοτόμων επαναστατικών στιγμών του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Και την προσπάθεια αυτή να τη διαχωρίζει από την αδιάλλακτη, οπωσδήποτε, αντιπαράθεσή του απέναντι στις επικίνδυνες και μηδενιστικές αστικές και αντεπαναστατικές μορφές αστικής παρέμβασης.
Από αυτή τη σκοπιά, έχει αντικειμενικά και άμεσα την ανάγκη, τη δυνατότητα και την υποχρέωση να αντιμετωπίσει την κυρίαρχη λογική του ρηχού θεωρητικού και πολιτιστικού ζάπινγκ μέσα στους εργαζομένους και το εργατικό κίνημα. Και επομένως να αναπτύξει ποιοτικά την χειραφετητική και χειραφετημένη θεωρία του πολύπλευρου μαχόμενου υλισμού και πολιτισμού, του πάντα ανοικτού στην πάλη και στις κατακτήσεις του κοινωνικού πολιτισμού.
Πηγές:
- Προς μια δημοκρατία χωρίς συλλογική διαμαρτυρία;
Δήμητρα Μαρέτα, Διδάκτωρ Πολιτικής Θεωρίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Ετήσια Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ Εισόδημα – Δαπάνες διαβίωσης Νοικοκυριού 20232 ΙΝhttps://www.gsevee.gr/resource/
- Για τις Επαναστάσεις και τον Κομμουνισμό του 21ου Αιώνα, Ζητήματα Στρατηγικής, πρόταση διαλόγου, Kommon
[1] Παράνομες κρίθηκαν οι απεργιακές κινητοποιήσεις των κάτωθι οργανώσεων, επί αγωγών που κατέθεσε το ελληνικό Δημόσιο, κατόπιν εντολών του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη: α) «Ομοσπονδία Υπαλλήλων Υπουργείου Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας» β) «Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ» γ) «Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Υπουργείου Γεωργίας – ΠΟΣΕΥΓ» δ) «Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Ελλάδας – ΟΣΕΑΔΕ» ε) «Ομοσπονδία Συλλόγων Υπαλλήλων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδας – ΟΣΥΑΠΕ»
