Με όλα τα γεωπολιτικά ρήγματα ανοικτά, τα Βαλκάνια, η Ανατολική Ευρώπη και κατ’ επέκταση όλη η «γηραιά Ήπειρος» μετατρέπεται σε μια επικράτεια απρόβλεπτων, εν πολλοίς, εξελίξεων. Απρόβλεπτων;
Ποτέ στην Ιστορία η συνεχόμενη επί έτη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών δεν τέλειωσε δίχως το ξέσπασμα υπερτοπικού πολέμου.
Και οι τρέχουσες στρατιωτικές δαπάνες σε πραγματικές τιμές, αφαιρουμένου του πληθωρισμού, αυξήθηκαν για 9η συνεχή χρονιά κατά 6,8% το 2023, φθάνοντας στο παγκόσμιο ρεκόρ των 2,44 τρισ. δολαρίων, έναντι 2,24 τρισ. το 2022 (SIPRI) κυρίως εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Η κατάσταση αυτή μιλά από μόνη της.
Το 2023 η μεγαλύτερη εκατοστιαία αύξηση καταγράφτηκε στην Ουκρανία: ήταν 51%, με τις δαπάνες να φθάνουν τα 64,8 δισ. δολάρια. H Ουκρανία από 11η το 2022 κατατάχθηκε 8η το 2023. Οι στρατιωτικές της δαπάνες αναλογούσαν σχεδόν στο 60% —επακριβώς στο 58%(!)— του συνόλου των κρατικών δαπανών της.
Το ποσοστό αυτό είναι οργιώδες και φυσικά ως ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο από εκείνο της Ρωσίας, όπου οι στρατιωτικές δαπάνες αναλογούν στο 16% του συνόλου των δημοσίων εξόδων.
Αυτοί οι μαζικοί εξοπλισμοί έρχονται σε ένα ραγδαία και ποιοτικά μεταβαλλόμενο κόσμο στον οποίο – σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν Σι Τζινπιίνγκ – Πούτιν «η πολυπόλωση του κόσμου έχει επιταχυνθεί».
«Οι μεγάλες αλλαγές στον κόσμο, αναφέρεται στο κοινό ανακοινωθέν, έχουν επιταχύνει την εξέλιξή τους, το καθεστώς και η ισχύς των αναδυόμενων δυνάμεων στις χώρες και περιοχές του παγκόσμιου Νότου συνέχισαν να αυξάνονται…
Αυτοί οι αντικειμενικοί παράγοντες επιτάχυναν την ανακατανομή του αναπτυξιακού δυναμικού, των πόρων, των ευκαιριών κ.λπ., που αναπτύχθηκαν προς μια κατεύθυνση που ευνοεί τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες και προώθησαν τον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων και τη διεθνή δικαιοσύνη και δικαιοσύνη.
Οι χώρες που ασπάζονται τον ηγεμονισμό και την πολιτική εξουσίας έρχονται σε αντίθεση με αυτό, προσπαθώντας να αντικαταστήσουν και να ανατρέψουν την αναγνωρισμένη διεθνή τάξη που βασίζεται στο διεθνές δίκαιο με μια τάξη βασισμένη σε κανόνες. Οι δύο πλευρές τόνισαν ότι η ιδέα της οικοδόμησης μιας κοινότητας ανθρώπινης μοίρας και μια σειρά παγκόσμιων πρωτοβουλιών που προτείνει η Κίνα έχουν μεγάλη θετική σημασία.
Ως ανεξάρτητη δύναμη στη διαδικασία ίδρυσης ενός πολυπολικού κόσμου, η Κίνα και η Ρωσία θα αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες των σχέσεών τους, θα προωθήσουν την πραγματοποίηση ενός ισότιμου και τακτοποιημένου πολυπολικού κόσμου και τον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων και θα συγκεντρώσουν δύναμη για να οικοδομήσουν μια δίκαιη και λογικό πολυπολικό κόσμο».
Σαφέστερα δεν γίνεται. Και δεν σταματούν εδώ.
«Οι δύο πλευρές, συνεχίζει το ανακοινωθέν, θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται σθεναρά τα αποτελέσματα της νίκης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της μεταπολεμικής παγκόσμιας τάξης που κατοχυρώνεται στη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών και θα αντιταχθούν στην άρνηση, τη διαστρέβλωση και την παραβίαση της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι δύο πλευρές επεσήμαναν ότι πρέπει να πραγματοποιήσουν σωστή ιστορική εκπαίδευση, να προστατεύσουν τις παγκόσμιες αντιφασιστικές εγκαταστάσεις μνήμης από βεβήλωση ή καταστροφή και να καταδικάσουν αυστηρά τη δοξολογία, ακόμη και τις προσπάθειες ανάστασης του ναζισμού και του μιλιταρισμού. Οι δύο πλευρές σχεδιάζουν να γιορτάσουν την 80ή επέτειο από τη νίκη του Κινεζικού Λαϊκού Πολέμου Αντίστασης κατά της Ιαπωνίας και του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου το 2025 και να προωθήσουν από κοινού τη σωστή άποψη για την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου».
Η κατάσταση, διακηρυκτικά τουλάχιστον, παίρνει νέες διαστάσεις…
Φυσικά η ασφάλεια των χωρών δεν μπορεί να επιτευχθεί απλά και μόνο με στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Οι μαζικοί εξοπλισμοί δεν κάνουν τον κόσμο πιο ασφαλή, απεναντίας χειροτερεύουν τη βία παντού. Και αυτή τη χειροτέρευση ταΐζουν οι ΗΠΑ και οι ατλαντικοί σύμμαχοί τους.
Μαυραγοριτισμός – ραγδαίος μετασχηματισμός του πολέμου
Οι μαζικοί εξοπλισμοί σε συνθήκες «ελεύθερης αγοράς» συνοδεύονται από δυο φαινόμενα. Το πρώτο είναι η ανάδυση και δράση των μαυραγοριτών του πολέμου. Το δεύτερο είναι η ραγδαία εξέλιξη και μετασχηματισμός των πολεμικών μέσων και των όρων εξαγωγής του πολέμου. Και τα δυο φαινόμενα εμφανίζονται στη Ρωσία.
Ειδικά στη Ρωσία στις 14 Μάη συνελήφθη για διαφθορά ο Γιούρι Κουζνέτσοφ, αντιστράτηγος, επικεφαλής προσωπικού στο ρωσικό υπουργείο Άμυνας. Στις ιδιοκτησίες του βρέθηκαν περισσότερα από 1 εκατομμύριο δολάρια σε μετρητά και τιμαλφή, ανακοίνωσαν οι αρμόδιοι ερευνητές. Η κρατική Ανακριτική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ο Κουζνέτσοφ είναι ύποπτος ότι «δέχθηκε δωροδοκία ιδιαίτερα μεγάλης κλίμακας».
Φυσικά όπως συμβαίνει πάντα δεν είναι μόνος: Τουλάχιστον πέντε πρόσωπα έχουν συλληφθεί, με πρώτο τον υφυπουργό Άμυνας Τιμούρ Ιβανόφ τον Απρίλιο του 2023 με την ίδια κατηγορία. Ο Ιβάνοφ, υπηρέτησε ως υφυπουργός από το 2016 και ήταν υπεύθυνος για τη διαχείριση ακινήτων, τη στέγαση, την κατασκευή και τα στεγαστικά δάνεια στο υπουργείο Άμυνας.
Ο 48χρονος τέως αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Τιμούρ Ιβάνοφ βρέθηκε ένοχος σε μια υπόθεση που θεωρείται η μεγαλύτερη υπόθεση διαφθοράς από τότε που ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Εδώ η «πατρίδα» είναι σε εμπόλεμη κατάσταση και ο υφυπουργός Άμυνας μαζί με τον αρμόδιο επί του υλικού κάνουν αυτό που έχουν μάθει: Λίγα χρόνια πριν ξέσκιζαν τη δημόσια περιουσία συγκροτώντας ολιγάρχες, τώρα καταμεσής του πολέμου ξεσκίζουν αδίστακτα τη κρατική πολεμική περιουσία εν χορδαίς και οργάνοις. Ποια σύμβολα; Ποια κόκκινα λάβαρα; Ποιος αντιφασισμός; Αυτά είναι για δημόσια κατανάλωση.
Η ξαφνική σύλληψη των πέντε και δη του Ιβάνοφ, πυροδότησε εικασίες για μάχη μεταξύ των Ρώσων ολιγαρχών για ζητήματα διαφθοράς.
Αλλά οι συλλήψεις δεν στοχεύουν στην επί της ουσίας εξάλειψη της διαφοράς αλλά στην αντιμετώπιση δυσβάστακτων για το σύστημα φαινομένων χρηματισμού και μίζας.
Το σύστημα δεν μπορούσε πλέον να αντέξει το απαγορευτικό επίπεδο διαφθοράς στο υπουργείο Άμυνας, το οποίο οδήγησε στη σύλληψη του αναπληρωτή υπουργού Άμυνας, στην προσεκτική απομάκρυνση του Σεργκέι Σόιγκου και στην προώθηση του οικονομολόγου Αντρέι Μπελούσοφ.
Ο από το 2012, δώδεκα ολόκληρα χρόνια, υπουργός Άμυνας, ο 68χρονος πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα Σοϊγκού, δεν «εκπαραθυρώθηκε», όπως κατά κόρον αναγράφεται στα δυτικά ΜΜΕ. Διορίστηκε γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας.
Ο Πούτιν πρότεινε τον ορισμό του Αντρέι Μπελούσοφ, πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, για νέο υπουργό Άμυνας. Ο Μπελούσοφ θεωρείται οικονομολόγος εγνωσμένου κύρους. Η τοποθέτηση του ως υπουργού Άμυνας αντανακλά τις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες του Κρεμλίνου που οι ίδιες οι εξελίξεις του πολέμου καθορίζουν.
Η ρώσικη οικονομία είναι πλέον μια πολεμική οικονομία
Είναι αλήθεια ότι η ταχεία ανάπτυξη της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει ανησυχίες ότι ένας εύθραυστος αλλά αναπτυσσόμενος ρωσικός πολιτικός οικονομικός τομέας εξακολουθεί να ανακάμπτει από το σοκ των αυστηρών κυρώσεων των ΗΠΑ και της Ευρώπης στον απόηχο της έναρξης της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης» από τη Ρωσία.
Η επιχείρηση στην Ουκρανία θα μπορούσε να βρεθεί όμηρος των απεριόριστων αμυντικών δαπανών που παρέσυραν τεχνητά τις αλυσίδες εφοδιασμού και την τιμολόγηση με τρόπο που θα μπορούσε να οδηγήσει τη ρωσική οικονομία να ακολουθεί το δρόμο της σοβιετικής προκατόχου της.
Ο Μπελούσοφ, ένας καταξιωμένος οικονομολόγος από μόνος του, προσλήφθηκε ακριβώς για να διαχειριστεί τη διασταύρωση αμυντικών και πολιτικών οικονομιών για να διασφαλίσει ότι η πολιτική βιομηχανία παραμένει βιώσιμα υγιής, ακόμη και όταν η ανάγκη για ισχυρή παραγωγή αμυντικής βιομηχανίας παραμένει υψηλή.
Αλλά ίσως η πιο σημαντική πτυχή του διορισμού του Μπελούσοφ είναι ο ρόλος του ως βιομηχανικός καινοτόμος.
Η Ρωσία οδεύει προς μια νέα επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις η οποία καθορίζεται από το πλέγμα μιας τεχνολογικής ανάπτυξης που προκύπτει από α) τις μέχρι τώρα εμπειρίες της Ειδικής Στρατιωτικής, λεγόμενης, Επιχείρησης (πόλεμος drone, ηλεκτρονικός πόλεμος, αυξημένη χρήση οβίδων πυροβολικού, μειωμένη χρήση αεροπλάνων), β) την καινοτομία που προέκυψε καθώς μελετώνται τα διδάγματα που αντλήθηκαν στο πεδίο της μάχης και απαιτήθηκαν αλλαγές που ενσωματώθηκαν στα επίσημα στρατιωτικά εκπαιδευτικά συστήματα που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ενημερωμένου δόγματος και γ) Οργανωτική αναπροσαρμογή του στρατού που περιλαμβάνει σημαντικές δομικές αλλαγές που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα των νέων τεχνολογιών και του νέου πολεμικού δόγματος.
Η Ρωσία βρίσκεται στο κατώφλι της εφαρμογής ενός νέου στρατιωτικού δόγματος που θα είναι εξίσου μεταμορφωτικό στο σύγχρονο στρατιωτικό πεδίο μάχης όπως ήταν ο γερμανικός κεραυνοβόλος πόλεμος (Blitzkrieg) για τη διεξαγωγή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ρωσική οικονομία είναι πλέον μια πολεμική οικονομία – το 16% του προϋπολογισμού πηγαίνει για τις πολεμικές δαπάνες θυμίζοντας την περίοδο ‘80-‘85 της ΕΣΣΔ – οπότε είναι ζωτικής σημασίας το υπουργείο Άμυνας να σχεδιάζει και να προωθεί την ευθυγράμμιση της ρωσικής οικονομίας με την πολεμική προσπάθεια. Και μάλιστα με τις αναγκαίες καινοτομίες που απαιτούν οι νέες τεχνολογίες στον πόλεμο. Και αυτή η κατάσταση των πολύ υψηλών πολεμικών δαπανών θα κρατήσει χρόνια αν η πολιτική κατάσταση στις διάφορες χώρες μείνει ως έχει..
Οι ΗΠΑ ακολουθούν μια μακρόπνοη στρατηγική, μια στρατηγική πεντηκονταετούς και πάνω διάρκειας.
Κεντρικός στόχος τους είναι η ενεργοποίηση πολλαπλών εστιών, «μακροπρόθεσμης εμπόλεμης ενόχλησης» ώστε να διατηρηθούν οι πολεμικές δαπάνες ανυπόφορα υψηλές. Να διατηρούνται τόσο υψηλές ώστε η Ρωσία να γονατίσει όπως η ΕΣΣΔ επί Μπρέζνιεφ. Κι έτσι γονατισμένη οικονομικά να την σπάσουν σε επιμέρους μικρότερα κράτη προετοιμάζοντας την καθυπόταξη και της Κίνας.
Για όλα αυτά το πολιτικό αίτημα – στόχος «Να σταματήσει ο πόλεμος» δεν είναι ένα απλό φιλειρηνικό αίτημα όπως πάντα και όπως συνήθως. Έχει να κάνει με την αποτροπή πρωτόγνωρων πολεμικών αναμετρήσεων, φυσικών και ανθρώπινων καταστροφών.
