Μερικές μέρες πριν, καταμεσής του Αυγούστου του 2024, προκύπτει ένα, εκ πρώτης όψεως, ασήμαντο ζήτημα στο Κοσσυφοπέδιο. Η κυβέρνηση της Πρίστινα καλεί τους Κοσσοβάρους πολίτες Σερβικής εθνότητας να αντικαταστήσουν τα παλιά Σερβικά διπλώματα οδήγησης με νέα του κράτους του Κοσσόβου.
Μερικοί ανταποκρίνονται αλλά αρκετοί αρνούνται να συμμορφωθούν. Δημιουργείται ένταση ανάμεσα στην κυβέρνηση της Πρίστινα και στην κυβέρνησης του Βελιγραδίου.
Η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων του Κοσσόβου είναι Αλβανοί από την εποχή των Οθωμανών.
Η Αλβανία παίρνει το μέρος των Κοσσοβάρων, όπως ήταν αναμενόμενο, έχοντας ως επιδίωξη μια μελλοντική ένωση του Κοσσόβου με την ταχύτατα αναπτυσσόμενη Αλβανία.
Με κέντρο την σημερινή Αλβανία, η δημιουργία μιας «μεγάλης Αλβανίας» με σχεδόν πέντε εκατομμύρια κατοίκους, τις πλούσιες πεδιάδες του Κοσσόβου, τα λιμάνια στην Αδριατική, την ραγδαία τουριστική ανάπτυξη και την κτηνοτροφία, είναι η επιδίωξη της Αλβανικής ελίτ.
Παρεμβαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και αντί να συνταχθεί με το Κόσσοβο, ζητάει από την κυβέρνηση της χώρας να χαμηλώσει τους τόνους και να αναζητήσει μια λύση στο θέμα των διπλωμάτων οδήγησης.
Δημιουργήθηκε έτσι το ερώτημα «Προς τι τόση τρυφερότητα προς την Σερβική κυβέρνηση για ένα τέτοιου μεγέθους ζήτημα;»
Η πρώτη απάντηση αφορά στην γενικότερη προσπάθεια της ΕΕ να κρατήσει κοντά της την Σερβία η οποία ακροβατεί διατηρώντας σχέσεις με την Ρωσία και την Κίνα χωρίς όμως να κόβει τους δεσμούς της με την Δύση.
Η δεύτερη απάντηση αφορά στην πρόσφατη ανακάλυψη μεγάλων αποθεμάτων λιθίου στην Σερβία.
Η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία εξορύξεων του κόσμου , η Rio Tinto, έχει αναλάβει τις εξορύξεις λιθίου στην Σερβία. Οι αντιδράσεις των Σέρβων όμως είχαν σταματήσει για μερικά χρόνια το έργο.
Η ΕΕ έχει απόλυτη ανάγκη το λίθιο της Σερβίας το οποίο προστιθέμενο σε ανάλογες εξορύξεις σε χώρες της ΕΕ μπορεί να αποτελέσει μια πρώτη λύση στην αυτοκινητοβιομηχανία και γενικά στην αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας για τα επόμενα κρίσιμα χρόνια ώστε η ΕΕ να απεξαρτηθεί από την Κίνα.
Σύμφωνα με τις Σέρβικες εφημερίδες και σύμφωνα με μελέτη της Blandine Gourcerol, τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στην ΕΕ βρίσκονται στη Τσεχία (31%), τη Σερβία (27%) και την Ουκρανία (15%). Η Ισπανία είναι η επόμενη με 13% και οι άλλες χώρες έχουν πολύ περιορισμένα αποθέματα (Γαλλία 4% και Γερμανία 3%).
Όπως αναφέρει η εφημερία Telegral Bisnis της Σερβίας το θέμα είναι τόσο σοβαρό που εκδόθηκε σχετική ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ακολούθως ο Τζέφρι Πάϊατ, βοηθός υπουργός Εξωτερικών για τους Ενεργειακούς Πόρους στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ανακοίνωσε στον λογαριασμό του στο Twitter για την εξόρυξη στη Σερβία και το έργο Jadar (μιας γόνιμης αγροτικής κοιλάδας της Σερβίας): «Το σερβικό έργο λιθίου της Jadar είναι μια ευκαιρία να συμβάλει στην πράσινη μετάβαση στη χώρα και στο εξωτερικό. Αυτό θα συνέβαλε στην οικονομία και θα την έκανε ηγέτη στον ευρωπαϊκό τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.»
Εν τω μεταξύ στην Σερβία οργανώνονται μεγάλες περιβαλλοντικές διαδηλώσεις κάθε Σάββατο στο Βελιγράδι με την συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών που αντιτίθενται στην εξόρυξη λιθίου.
Σύμφωνα με τους διαδηλωτές η εξόρυξη θα ζημιώσει το περιβάλλον διότι απαιτούνται να δαπανηθούν μεγάλοι υδάτινοι πόροι για την επεξεργασία του.
Στην Κοιλάδα Jadar, παράγεται το ένα πέμπτο των αγροτικών προϊόντων της χώρας. Προβλέπεται μια ανοιχτή πληγή στο έδαφος με έκταση 8.500 στρέμματα, διάρκεια λειτουργίας 40 χρόνια και κόστος κατασκευής 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Για να εξαχθεί όμως το λίθιο χρειάζονται 6 έως 8 λίτρα νερού ανά δευτερόλεπτο και προκύπτουν 1,4 εκατ. τόνοι τοξικών αποβλήτων κάθε χρόνο.
Απαντώντας στους διαδηλωτές η κοσμήτορας της Σχολής μεταλλείων και Γεωλογίας, Biljana Abolmasov, σε συνέντευξή της στο NIN είπε ότι η Σερβία είναι πέντε χρόνια πίσω στην εκμετάλλευση του λιθίου. Εξέφρασε δε την πεποίθησή της ότι «οι τεχνολόγοι και οι μηχανικοί μας εργάζονται σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα. Η εκμετάλλευση του jadarite μπορεί να είναι οικολογική εάν πραγματοποιείται με αυστηρά κριτήρια, τα οποία περιλαμβάνουν κατάλληλες νομικές ρυθμίσεις που μπορούν να αποτρέψουν την πιθανότητα ρύπανσης».
Ο δε πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς διαβεβαίωσε την ΕΕ στη γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt ότι το λίθιο από τη Σερβία δεν θα εξάγεται στην Κίνα.
«Οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες εξέφρασαν ενδιαφέρον για την αγορά του λιθίου, αλλά τους είπαμε ότι συζητάμε αυτό το θέμα με τους Ευρωπαίους. Είμαστε πιστοί στην Ευρώπη. Η ΕΕ χρειάζεται το λίθιο και θέλουμε να ενισχύσουμε τη σχέση μας με την ΕΕ», ανέφερε στη συνέντευξή του ο Βούτσιτς.
Επίσης, ο Πρόεδρος της Σερβίας απαντώντας στους διαδηλωτές αποκάλυψε ότι υπάρχουν πληροφορίες για εκδήλωση πραξικοπήματος με στόχο την ανατροπή του.
Το θέμα των αποθεμάτων λιθίου στον πλανήτη και της εξόρυξης τους καθώς και η αντικατάσταση των κινητήρων υγρών καυσίμων και αερίου με ηλεκτρικούς κινητήρες στα επόμενα χρόνια θα επηρεάσει συνολικά την ζωή στον πλανήτη. Προέχει μια σοβαρή επιστημονική προσέγγιση προκειμένου να υπάρξει τεκμηριωμένη άποψη από την πλευρά των λαών και των κινημάτων τους.
