Το μείγμα εκνευρισμού, δυσφορίας και αμηχανίας δέσποσε ξανά στα κυβερνητικά επιτελεία, όταν μαθεύτηκε ότι η Γαλλία προτίθεται να πουλήσει στην Τουρκία πυραύλους Meteor (το «ξανά» θα εξηγηθεί στη συνέχεια). Και ήταν βαρύ μείγμα – και πλήγμα. Διότι πρόκειται για τους ίδιους πυραύλους, τους οποίους διαθέτουν και τα ημέτερα μαχητικά αεροσκάφη Rafale.
Εν ολίγοις, το Παρίσι πρώτα πούλησε στην Αθήνα εικοσιτέσσερα Rafale που απορρόφησαν 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ και κατόπιν αποφάσισε να δώσει το… αντίδοτο στην Άγκυρα. Προφανώς «χάνει ύψος» – αν δεν έχει καταπέσει ήδη – η έπαρση της κυβέρνησης του Κυρ. Μητσοτάκη, που διαβεβαίωνε με στόμφο ότι «άλλαζε άρδην τους συσχετισμούς ισχύος στους αιθέρες» με τα Rafale, στηλιτεύοντας παράλληλα όλους όσοι (ανάμεσά τους και καλοί γνώστες των οπλικών συστημάτων) αμφισβήτησαν την αναγκαιότητα της συγκεκριμένης αγοράς.
Και το κάνει αυτό η Γαλλία. Η χώρα που εδώ και αρκετά χρόνια κατέχει κεντρικούς ρόλους σε εγχώρια… ευχάριστα αφηγήματα διπλωματικών «επιτυχιών» και τουρκικής «απομόνωσης». Κανένα λογικό σκεπτικό δεν καθιστά έκπληξη όλα τα παραπάνω, άλλο τι πίστευαν (;) οι «αρχιτέκτονες» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Αφ’ ης στιγμής μαθεύτηκαν τα «κακά μαντάτα», η κυβέρνηση έμοιαζε με τον σύζυγο ενός… κατά φαντασία τελεσθέντος γάμου που πληροφορείται ότι η γυναίκα «του» θα γίνει δίγαμη ή, έστω, θα συνάψει παράλληλη σχέση. Συναντήθηκε λοιπόν (10/2/25) ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον Εμμανουέλ Μακρόν και, σύμφωνα με ελληνικές «διπλωματικές πηγές», η γαλλική πλευρά «κράτησε το θέμα ανοικτό». Είπε δε πως, αν τελικά συντελεστεί το… μοιραίο, αυτό θα οφείλεται στη βούληση της Βρετανίας. Δηλαδή του ισχυρότερου, μαζί με τη Γαλλία, εταίρου στην κοινοπραξία που κατασκευάζει τους Meteor.
Τι ζήτησε η ελληνική πλευρά, που θεωρεί μάλλον αναπόφευκτη τη γαλλική «απιστία», όσο κι αν εμφανίζεται να διατηρεί ψήγματα αισιοδοξίας; Να δώσει το Παρίσι στην Άγκυρα Meteor, οι οποίοι θα έχουν μικρότερο – ει δυνατόν, το μισό – μέγιστο βεληνεκές εκείνου που διαθέτουν οι δικοί μας. Ο πικραμένος «σύζυγος» ζητά από την «άπιστη» να είναι λιγότερο… δοτική «στον άλλον».
Να θυμίσουμε εδώ κάτι: Τα ποσά που δαπανήθηκαν για τα (ήδη αγορασθέντα) Rafale και τις τρεις (ήδη αγορασθείσες) γαλλικές φρεγάτες Belharra «δίνουν» άθροισμα που αντιστοιχεί στο 2,8% του ελληνικού ΑΕΠ, για το 2024. Όσοι αντιλαμβάνονται πώς «μεταφράζεται» αυτό στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο, συνειδητοποιούν τη βαρύτητά του. Ο πρωθυπουργός έχει εκφράσει την επιθυμία να φθάσει η Πολεμική Αεροπορία τα τριάντα (!) Rafale, ενώ εκκρεμεί και η αγορά τέταρτης Belharra…
Και τώρα, τί; Κάποιοι σχολιαστές προτείνουν το εξής, ως αντίδραση για τη γαλλική συμπεριφορά: «Να προμηθευόμαστε εφεξής τα δέοντα από συμμάχους που δεν πουλούν οπλικά συστήματα και στην Άγκυρα». Αλλά ποιους τέτοιους προμηθευτές, από τις τάξεις των «δυτικών συμμάχων», θα υποδείκνυαν; Στην κοινοπραξία των Meteor συμμετέχουν: Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία. Επίσης: Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία απαρτίζουν την κοινοπραξία των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhon, σαράντα εκ των οποίων θα αποκτήσει η Τουρκία. Κάτι που σημαίνει ότι ίσως ηχήσουν εδώ σαλπίσματα για ένα νέο γύρο στην εξοπλιστική «κούρσα»…
Τα γερμανικά υποβρύχια, τα F-16 και η «αβάντα» της Μελόνι στην Baykar
Είπαμε ήδη ότι η κυβέρνηση νιώθει ριγμένη «ξανά»… Σταχυολογούμε: .
Τον Νοέμβριο του 2020, λίγους μήνες αφ’ ότου φθάσαμε πολύ κοντά σε ελληνοτουρκικό «θερμό επεισόδιο» στο Αιγαίο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας εξέφρασε την πικρία του για τη Γερμανία, σε συνέντευξή του στο ιταλικό περιοδικό Politico. Ο λόγος ήταν πως το Βερολίνο θα πουλούσε έξι υποβρύχια τύπου «214» στην Τουρκία. υλοποιώντας συμφωνία του 2009.
Ο Έλληνας υπουργός χαρακτήρισε ακατανόητη τη στάση της Γερμανίας. Τόνισε πως τα υποβρύχια αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον δυο χωρών της ΕΕ (Ελλάδας και Κύπρου), καθώς και ότι οι εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας μετά το 2009 έπρεπε να κάνουν το Βερολίνο να ακυρώσει τη συμφωνία. Μάταια λόγια. Η συμφωνία τηρήθηκε.
Τον Ιούνιο του 2024 έληξε κι επισήμως το «σίριαλ» με τα αμερικανικά F-16 Block 70/72 και την Τουρκία, με τρόπο αίσιο για την Άγκυρα. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την υπογραφή της συμφωνίας για την πώληση σαράντα αεροσκαφών αυτού του τύπου στην Τουρκία, αλλά και για την αναβάθμιση υφισταμένων, παρά τις περί του αντιθέτου αφελείς – ή υποκριτικά αισιόδοξες – προβλέψεις κι εκτιμήσεις, που νωρίτερα αφθονούσαν στην Αθήνα. Το δε Γραφείο Πολιτικών- Στρατιωτικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ωσάν να ήθελε να «στρίψει το μαχαίρι στην πληγή», διάνθισε τη σχετική ανακοίνωση με αναφορές στο ειδικό βάρος που έχει η Τουρκία για τις ΗΠΑ.
Τον Δεκέμβριο του 2024, η ιταλική κυβέρνηση έδωσε το «πράσινο φως» για να πωληθεί η Piaggio Aerospace, γνωστή εταιρεία αεροσκαφών, αεροκινητήρων και εξαρτημάτων, στην – ακόμη γνωστότερη – τουρκική Baykar που παράγει μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη.
Η Τζόρτζια Μελόνι μισεί το Ισλάμ και τον μουσουλμανικό κόσμο. Το κόμμα της κάποτε (Απρίλιος 2021) οργάνωσε εκδήλωση με τίτλο «Η Τουρκία του Ερντογάν», για να καλέσει την ΕΕ «να ξυπνήσει» και να δει ότι η χώρα του «σουλτάνου» αντιπροσωπεύει έναν μεγάλο πολιτισμικό και γεωπολιτικό κίνδυνο για τη Γηραιά Ήπειρο. Ωστόσο, η πρωθυπουργός Μελόνι έδωσε την Piaggio Aerospace στην τουρκική εταιρεία, την οποία μάλιστα διευθύνει ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρός του Ερντογάν.
Τι δεν πάει καλά, λοιπόν, για την ελληνική εξωτερική πολιτική σε αυτόν τον τομέα; Η «πρώτη ανάγνωση» στέκεται απλώς στη μεγάλη βαρύτητα που έχουν τα κέρδη των πολεμικών βιομηχανιών. Στην προφανή υπερίσχυση αυτού του «ιερού σκοπού» επί της πολύπαθης «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», έννοιας που «σηκώνει συζήτηση» για το αν σημαίνει κάτι ή αν έχει γίνει σύντομο ανέκδοτο. Τούτη όμως είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου.
Το χρίσμα που… δεν έρχεται, ο Κ. Τασούλας και η Αλεξανδρούπολη
Αυτό που συμβαίνει με τα εξοπλιστικά είναι η σημαντική απόληξη, η αιχμή ενός ευρύτερου status. Ενίοτε η Αθήνα κοινοποιεί – περισσότερο ή λιγότερο «διακριτικά»- τη δυσφορία της για πολλά. Για την απροθυμία των οργάνων της ΕΕ να υιοθετήσουν μια «καθαρότερη και αποφασιστικότερη στάση» απέναντι στην Άγκυρα. Για συγκεκριμένες κινήσεις ή αναρτήσεις του ΝΑΤΟ (όπως πχ εκείνη που εξυμνούσε τον τουρκικό στρατό για τη νίκη του το 1922, επί του ελληνικού). Και, πολύ πιο «χαμηλόφωνα», για την… μεγάλη καθυστέρηση της Ουάσινγκτον στην… απονομή δικαιοσύνης.
Ποιας «δικαιοσύνης»; Μα αυτής που φαντάζεται η ελληνική πολιτική ελίτ: Ότι κάποια στιγμή θα επιβραβευθεί, για την μετατροπή της Ελλάδας σε πειθήνιο, βολικό, εσαεί «δεδομένο» προωθητή των ατλαντικών γεωπολιτικών σχεδιασμών. Σε όλα τα «μέτωπα», εφ’ όλης της ύλης, χωρίς αντιρρήσεις- ούτε καν «αστερίσκους και ναι μεν αλλά». Σε επίπεδο ρητορικής, αλλά και εμπράκτως.
Εδώ και αρκετά χρόνια, οι «μακριά νυχτωμένοι» των Αθηνών ευελπιστούν ότι θα… εξαντληθεί η υπομονή της Ουάσιγκτον με τη δύστροπη Τουρκία του Ερντογάν, που κάνει «τα δικά της παιχνίδια» (και με τη Ρωσία, μεταξύ άλλων). Πως οι ΗΠΑ θα πουν ένα στεντόρειο «ως εδώ και μη παρέκει» στην απρόβλεπτη Τουρκία και θα «χρίσουν» την Ελλάδα «πρώτο ιππότη» στο Κάμελοτ του ατλαντισμού. Ο αναμένων το χρίσμα έχει γονατίσει, αδημονώντας να νιώσει το τιμητικό άγγιγμα του βασιλικού σπαθιού στον ώμο του, αλλά τελικά του μένει το… γονάτισμα. Και απορεί: Τον «ρίχνουν», μολονότι είναι τόσο υπάκουος. Θα έπρεπε όμως ν’ αντικαταστήσει το αντιθετικό «μολονότι» με το αιτιολογικό «διότι».
Μήπως είναι υπερβολική η λέξη «γονάτισμα»; Ας θυμηθούμε τα λόγια που απηύθυνε το 2021 ο τότε πρόεδρος της Βουλής, νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κ. Τασούλας στον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Μπ. Μενέντεζ (ναι, τον γνωστό καταδικασμένο για διαφθορά, εκείνον που… θα εμπόδιζε την πώληση των F-16 στην Τουρκία). Όποιος δεν έτυχε να μάθει για τη δήλωση εκείνη του Κ. Τασούλα, ας πάρει μια βαθιά ανάσα προτού τη διαβάσει:
«Από την Κέρκυρα μέχρι το Καστελόριζο και από την Κρήτη μέχρι την Θράκη, σας παραδίδουμε την Ελλάδα σήμερα στα χέρια σας. Και είμαστε βέβαιοι ότι είναι σε καλά χέρια».
Αν τυχόν θυμηθήκατε παλιές εποχές, τότε που είχε παραδοθεί στον πρέσβη των ΗΠΑ Τζον Πιουριφόι ακόμη και η διακυβέρνηση της χώρας, ανακαλέστε στη μνήμη και την κατοπινή «ανταμοιβή»: Το πογκρόμ που έγινε το 1955 στην Κωνσταντινούπολη υπό τα απαθή, αν όχι επιδοκιμαστικά, βλέμματα του ΝΑΤΟ.
Ας μείνουμε όμως στις πρόσφατες εκχωρήσεις. Ας πούμε, στην μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε «Σούδα του Βορρά» – το 2017, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όταν και δρομολογήθηκε η «περεταίρω αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων», που έφθασε σε… νέα επίπεδα επί ΝΔ.
Μεγάλο ενδιαφέρον στην υπόθεση της Αλεξανδρούπολης παρουσιάζει και η «επιχειρηματολογία», καθώς οι παροχές υπηρεσιών – και βάσεων- στις ΗΠΑ, αν και επαυξάνουν τους κινδύνους εμπλοκής της Ελλάδας σε αναφλέξεις «τρίτων», παρουσιάζονται ως «ασπίδες προστασίας ». Η επωδός: «Με την Αλεξανδρούπολη να είναι αμερικανική βάση, αν ο μη γένοιτο συμβεί κάτι με τους Τούρκους εκείνοι δεν θα τολμήσουν να προωθηθούν στην περιοχή, ακόμη και αν εκτιμούσαν ότι υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν».
Εξαιρετικό «επιχείρημα»! Ως «λογική» προέκτασή του ηχεί το συμπέρασμα ότι θα έπρεπε να εγκατασταθούν αμερικανικές βάσεις σε όλα τα νησιά του ανατολικού (τουλάχιστον…) Αιγαίου και σε όλα τα παραμεθόρια εδάφη, για να μην προελάσει ο τουρκικός στρατός – αν υποτεθεί ότι μπορούσε…
Η στάση που θα τηρούσε η Ουάσινγκτον σε μια ελληνοτουρκική σύρραξη θα καθοριζόταν από τους δικούς της υπολογισμούς, αλλά η ιδέα πως οι αμερικανικές βάσεις θα ισοδυναμούσαν με «στοπ» σε εισβολή είναι παιδαριώδης και ανιστόρητη. Μήπως η βρετανική βάση εμπόδισε τον «Αττίλα» στην Κύπρο, το 1974; Όχι. Οι τουρκικές δυνάμεις την παρέκαμψαν και συνέχισαν την προέλασή τους. Έτσι γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά οι φωστήρες του «ατλαντικού ραγιαδισμού» αρέσκονται στα παραμύθια – άλλωστε παραμυθιάζουν και τον εαυτό τους.
Ο «εχθρός του εχθρού» και οι μεγάλες προσδοκίες για τη Γαλλία
Η αλήθεια είναι ότι η αναμονή επιβράβευσης «δένει» με δυο ακόμη συγγενή παραδοσιακά «χούγια » της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Πρώτον: Συχνά αυτή αδυνατεί να διαγνώσει σωστά τη θέση της Τουρκίας στους γεωπολιτικούς και οικονομικούς υπολογισμούς πολλών «φίλων και συμμάχων».
Δεύτερον: Επίσης συχνά, διέπεται από μια απλοϊκή, επιδερμική θεώρηση του δόγματος «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Χωρίς να ακτινογραφεί επακριβώς τον χαρακτήρα, το βάθος και τα όρια της τέτοιων εχθροτήτων ή ανταγωνισμών. Κάτι που ισχύει και στην περίπτωση της Γαλλίας, η οποία τώρα σκορπά απογοήτευση στην Αθήνα.
H Γαλλία ενοχλείται με την τουρκική διείσδυση στην Αφρική. Τούτου δοθέντος, εδώ θεωρήθηκε κάτι σαν άτυπη «προστάτιδα δύναμη», ιδίως όταν (2019) συνάφθηκε συμφωνία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ για τον αλήστου μνήμης Eastmed. Τον πολυδιαφημισμένο εκείνον αγωγό φυσικού αερίου που – με τη στήριξη και της Ιταλίας- θα επέτεινε την ανύπαρκτη «απομόνωση της Τουρκίας» (τότε, βεβαίως Ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωναν ότι θα ήταν ευπρόσδεκτη η συμμετοχή και της Άγκυρας στο εγχείρημα, αλλά ας μην πιάσουμε εδώ άλλες απλοϊκές εκφάνσεις του «ο εχθρός του εχθρού μου»). Κι αυτό διότι οι Γάλλοι θα συμμετείχαν εμμέσως στον Eastmed, μέσω της εταιρείας Edison που έδρευε μεν στην Ιταλία, αλλά ανήκε κατά 99,5% στην γαλλική κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού EDF.
Μετά (2021), έφθασε και η «ιστορική στιγμή». Η αμυντική συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας που εξασφάλισε στο έπακρο τα συμφέροντα της γαλλικής πολεμικής βιομηχανίας, προσφέροντας παράλληλα σ’ ένα ευφάνταστο τμήμα της ελληνικής κοινής γνώμης το όραμα ενός «ριμέικ» της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου, έστω και χωρίς Άγγλους και Ρώσους: Να κατατροπώνουν οι Γάλλοι στη θάλασσα και τον αέρα του Αιγαίου τους Τούρκους…
Τι απέγινε; Το σχέδιο του Eastmed πήγε «στον κουβά», οι γαλλικοί Meteor πάνε στην Τουρκία και μένει… μετέωρη η σιγουριά κάποιων για το τι σήμαινε το άρθρο 2 της ελληνογαλλικής συμφωνίας (περί «συνδρομής»).
Τελικά, όμως, τι γίνεται με αυτό; Θα έχει η Ελλάδα βοήθεια, αν συμβεί το απευκταίο με την Τουρκία; Ο Ν. Δένδιας έχει μια τυποποιημένη έκφραση: «Δεν θα είμαστε μόνοι, αλλά αν χρειαστεί μπορούμε και μόνοι».
Δίπορτο; Ναι, γιατί όχι; Το «δεν θα είμαστε μόνοι» δοξάζει τους εκάστοτε «χειρισμούς» της ελληνικής διπλωματίας. Το «μπορούμε και μόνοι» καλείται να εξασφαλίσει υποστήριξη σε νέες αγορές οπλικών συστημάτων – ειδάλλως πώς θα μπορέσουμε; Ανελαστικά πειθήνιοι προς Δυσμάς, ευέλικτες «Πυθίες» στα εγχώρια «επικοινωνιακά»…
