Πριν ένα χρόνο η εφημερίδα Πρώτο Θέμα στο ίδιο περίπου διάστημα με την δολοφονία του Ν. Σαμπάνη από τους αστυνομικούς, ενημέρωνε το αναγνωστικό της κοινό ότι σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΑΣ « Το 50% της εγκληματικότητας στην Αττική προέρχεται από τους καταυλισμούς Ρομά».
Αν μπει κανείς στο κόπο και διαβάσει το κείμενο θα διαπιστώσει ότι τα στοιχεία που επικαλείται ο αρθρογράφος είναι «απόρρητα», με λίγα λόγια τα έβγαλε από την …κοιλιά του κατόπιν εντολών προφανώς της κυβέρνησης. Και άλλες μεγάλες εφημερίδες και τηλεοπτικά Μέσα αμέσως αναπαρήγαγαν τα «απόρρητα» στοιχεία ακριβώς για να πουν με τον δικό τους ύπουλο τρόπο αυτό που κυκλοφορούσε ευρέως και τότε αλλά και σήμερα με την απόπειρα δολοφονίας του δεκαεξάχρονου Κώστα Φραγκούλη: ότι τα θέλουν και τα παθαίνουν, αφού είναι εγκληματίες και παραβατικοί.
«Δυο σελίδες ποινικό μητρώο έχει ο Πατέρας του Κώστα Φραγκούλη» τσιρίζει ο Κούγιας. Γιατί δεν κάνουν πιο συχνά εφόδους στους καταυλισμούς οι δυνάμεις καταστολής «μέμφεται» ο Χασαπόπουλος του Μέγα τον Θεωδορικάκο
Το ίδιο πάνω – κάτω σκεπτικό βρίσκεται και σε δημοσίευμα του liberal όπου ούτε λίγο ούτε πολύ ο αρθρογράφος διαπιστώνει ότι η αιτία για την εγκληματικότητα των ρομά είναι η «ανοχή»! του επισήμου κράτους και τα επιδόματα που παίρνουν! Κάτι παρόμοιο επαναλαμβάνουν οι εκπρόσωποι της Αστυνομίας που παρελαύνουν αδιάκοπα στα τηλεοπτικά πάνελ- πλυντήρια. Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, εμφανίζονται πιο συχνά ακόμα και από πολιτικούς της κυβερνητικής παράταξης. Στο ίδιο μήκος κύματος και διάφορα τρολ της κυβέρνησης και οι κάθε λογής φασίστες του διαδικτύου που σπέρνουν το ρατσιστικό δηλητήριο.
Είναι γεγονός πως κάποιοι από τους Ρομά συμμετέχουν σε εγκληματικές δραστηριότητες, κάποιοι λίγοι μπορεί να παίζουν και σημαντικό ρόλο σε αυτές. Η περίπτωση της μαφίας των Ρομά στο Μενίδι είναι χαρακτηριστική . Όμως με την γενίκευση η Κυβέρνηση και η αστυνομία πάνε να καλύψουν ότι οι συμμορίες στις γειτονιές της Αθήνας μικρές και μεγάλες δρουν σχεδόν ανενόχλητα και σε ορισμένες περιπτώσεις σε συνεργασία με αστυνομικούς.
Όμως δεν είναι μόνο τα διαχρονικά στερεότυπα που έχουν καλλιεργηθεί για τους Ρομά όπου σε κάθε εποχή προσαρμόζονται καταλλήλως. Αυτό υπηρετεί η προσπάθεια να αποδώσουν την εγκληματικότητα σε φυλετικά χαρακτηριστικά αλλά και να καλλιεργήσουν την άποψη ότι αυτή η κατηγορία συμπολιτών μας είναι εκ φύσεως παραβατικοί, αποκρύπτοντας τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης που βιώνουν. Ότι ζουν μέσα στις λάσπες χωρίς πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, έχοντας σαν σπίτια παράγκες από χαρτόκουτα και παλιολαμαρίνες μια εικόνα δηλαδή πλήρους γκετοποίησης παρόμοιας με αυτή που υπάρχει στα γκέτο των Μαύρων στην Αμερική και στις φαβέλες στην Βραζιλία.
Τα επίσημα στοιχεία όπως περιγράφονται στην έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους Ρομά είναι αποκαλυπτικά:
• Το 96% των περίπου 300.000 Ρομά στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
• To 47% ανέφερε ότι ένα μέλος της οικογένειάς του πήγε ύπνο πεινασμένο τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο μήνα.
• Το 50% μένει σε παραπήγματα διαφόρων ειδών, πολλά επικίνδυνα
• Οι περισσότεροι είναι αναλφάβητοι καθώς οι μαθητές αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο για να εργαστούν
• Σύμφωνα με διάφορα στοιχεία φαίνεται ότι είναι περισσότερο τα περιστατικά ρατσιστικής αντιμετώπισης που οδηγούν τους Ρομά μαθητές εκτός της ελληνικής εκπαίδευσης, παρά η κουλτούρα τους
• Εκτιμάται ότι το 90% των παρανομιών που στέλνουν τους τσιγγάνους στη φυλακή ή στο δικαστήριο έχουν να κάνουν με την επιβίωσή τους, δηλαδή τη φτώχεια
• Αναφορικά με τις διακρίσεις, το 41 % του συνόλου των ερωτηθέντων Ρομά θεωρεί ότι έχει υποστεί διακρίσεις κατά τα τελευταία πέντε έτη σε καθημερινές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα, κατά την αναζήτηση εργασίας, στο χώρο εργασίας, σε ζητήματα στέγασης, υγείας και εκπαίδευσης. Ωστόσο, τα ποσοστά καταγγελιών είναι πολύ χαμηλά, επειδή το 82% των Ρομά δεν γνωρίζει οργανισμούς που παρέχουν στήριξη σε θύματα διακρίσεων.
Αυτή είναι η κατάσταση που βιώνουν οι έλληνες Ρομά.
Θα μπορούσαν άραγε αυτές οι 300.000 συμπολιτών μας να ειχαν διαφορετική μοίρα ; Κατηγορηματικά πρέπει να απαντήσουμε πως «ναι θα μπορούσε!». Δεν είναι στο γενετικό κώδικα κανενός ανθρώπου να θέλει να ζει μέσα στην λάσπες και την δυστυχία όπως θέλουν να μας πείσουν οι υπηρέτες του πολιτικού συστήματος. Κι έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των Ρομά στην Αγία Βαρβάρα όπου έχουν ανατρέψει την μοίρα που τους επιφύλασσε το σύστημα. Κι έγινε κατά κύριο λόγο με τις δικές τους προσπάθειες που βρήκαν την βοήθεια και την ουσιαστική στήριξη της τότε δημοτικής αρχής με επικεφαλής τον κομουνιστή Δήμαρχο Μ. Σουλιμιώτη.
Στις δημοτικές εκλογές του 1975 στον Δήμο Αγίας Βαρβάρας ο υποψήφιος της Δεξιάς είχε σαν κεντρικό προεκλογικό σύνθημα. «Έξω οι Γύφτοι από την Αγία Βαρβάρα». Σε εκείνες τις εκλογές η παράταξη της Δεξιάς πήρε κοντά 40% ενώ η αμέσως επόμενη παράταξη που υποστηριζόταν από το ΚΚΕ με υποψήφιο δήμαρχο τον Μ. Σουλιμιώτη πήρε μόλις 25% . Στο δεύτερο γύρο όλοι οι άλλοι συνδυασμοί, ψήφισαν τον Μ. Σουλιμιώτη εκλέγοντας τον δήμαρχο της πόλης. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι ένα πολύ μικρό μέρος των 6.000 περίπου Ρομά ψήφισαν, γιατί μέχρι το 1981 δεν είχαν ελληνική ιθαγένεια χαρακτηριζόταν αλλοδαποί ακαθορίστου υπηκοότητας.
Για μια φτωχογειτονιά όπως η Αγία Βαρβάρα που πριν την χούντα είχε συνεχώς αριστερούς Δημάρχους το μεγάλο ποσοστό που πήρε ο συγκεκριμένος υποψήφιος προβλημάτισε πολύ εκείνη την εποχή, γιατί συνδεόταν με υπαρκτά προβλήματα που πάνω σε αυτά πατούσε το αφήγημα του να φύγουν από την πόλη οι Ρομά. Γιατί οι περιοχές που είχαν τα παραπήγματα τους ήταν δίπλα σε βρωμερά ρέματα, χωρίς τρεχούμενο νερό και ρεύμα, χωρίς δρόμους, χωρίς καμιά στοιχειώδη υποδομή. Ίδια δηλαδή κατάσταση με αυτήν που σήμερα βιώνουν οι Ρομά στον Ασπρόπυργο, την Θεσσαλονίκη, την Κόρινθο κ.λπ.
Ο τσιγγάνικος «μαχαλάς» λοιπόν ήταν όνειδος για το μέσο κάτοικο της πόλης. Έχαναν αξία οι περιουσίες τους, ισχυρίζονταν, ενώ τα ελάχιστα τσιγγανάκια που πήγαιναν σχολείο αντιμετώπιζαν την επιφυλακτικότητα των άλλων παιδιών αφού οι γονείς τα δασκάλευαν να μην τα πλησιάζουν γιατί μπορεί να έχουν αρρώστιες, ενώ για να νοικιάσει ο Ρομά σπίτι, στην περίπτωση που έβρισκε, θα το πλήρωνε δυο φορές πάνω το συνηθισμένο ενοίκιο. Επίσης, δεν ήταν λίγοι οι μαγαζάτορες που δεν ήθελαν τσιγγάνους στα μαγαζί τους και τους έδιωχναν με ευσχήμους τρόπους.
Η τότε δημοτική αρχή συγκρούστηκε με τον κοινωνικό ρατσισμό με διάφορους τρόπους και σε όλα τα επίπεδα. Δημιούργησε δράσεις όταν δεν υπήρχε ακόμα τότε κανένα πλαίσιο από το επίσημο κράτος σε σχολεία στις γειτονιές που έμεναν κλπ. Μάλιστα σε εκείνες τις εκλογές του 1975 κόντρα στα στερεότυπα και τον κοινωνικό ρατσισμό, η παράταξη του Δήμαρχου Μ. Σουλιμιώτη ήταν η πρώτη σε όλη την Ελλάδα που έβαλε Ρομά υποψήφιο στα ψηφοδέλτια της. Όλα αυτά τους βοήθησαν να ορθοποδήσουν κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 μαζί φυσικά και με τις δικές τους μεγάλες προσπάθειες για να ενσωματωθούν σε μια κοινωνία που γνώριζαν ότι μεγάλο τμήμα της επηρεαζόταν από τα γνωστά στερεότυπα.
Σήμερα ένα μεγάλο μέρος των Ρομά της περιοχής είναι ενσωματωμένο στην κοινωνία της πόλης και στις ταξικές διαστρωματώσεις της, διατηρώντας παράλληλα τις πολιτισμικές τους καταβολές , ενώ ένα σημαντικό κομμάτι που όσο πάει και μεγαλώνει ολοκληρώνει την εκπαιδευτική διαδικασία όλων των βαθμίδων. Έτσι σήμερα στην πόλη μας έχουμε Ρομά Οδοντίατρο και Ρομά Πνευμονολόγο, Δικηγόρο κ.λπ. Οι Ρομά στην Αγία βάρβαρα θα είχαν την ίδια τύχη που έχουν σήμερα οι Ρομά σε όλη την Ελλάδα αν δεν κατάφερναν να ξεφύγουν από τους «μαχαλάδες». Αυτό οφείλετε σε μεγάλο μέρος στους ίδιους αλλά και στο γεγονός ότι στηρίχτηκαν από εκείνη την δημοτική αρχή που ποτέ δεν τους διαχώρισε από την υπόλοιπη κοινωνία δίνοντας τους δυνατότητες και ευκαιρίες.
Το συμπέρασμα είναι ότι η πολιτική της γκετοποίησης-περιθωριοποίησης είναι το έδαφος για τις παραβατικές συμπεριφορές άλλα και για την δράση εγκληματικών κυκλωμάτων. Όσο υπάρχει αυτή η συνθήκη με τους καταυλισμούς των Ρομά ανάλογα φαινόμενα θα υπάρχουν και θα αυξάνονται.
Οι Ρομά έχουν ανάγκη από στέγη, υπηρεσίες υγείας , που θα παρεμβαίνουν μέσα στους καταυλισμούς με προγράμματα ενημέρωσης, οικογενειακού προγραμματισμού, προληπτικής υγείας και δημόσιας υγιεινής με σεβασμό στην κουλτούρα και τον τρόπο ζωής τους. Η Αριστερά πρέπει να επεξεργαστεί προτάσεις που θα συμβάλουν σε στοχευμένες παρεμβάσεις στην κοινότητα των Ρομά, τις συνθήκες ζωής τους, την εκτόπιση από τον κοινωνικό ιστό, την ακραία φτώχεια κι ανεργία, με ειδική παρέμβαση στα παιδιά και τους νέους ανθρώπους. Με στόχο να σπάσει ο φαύλος κύκλος υποβάθμιση-γκετοποίηση-εγκληματικότητα.
Σε μια κοινωνική ομάδα που πολλά παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, τα κορίτσια παντρεύονται 13 και 14 χρονών, προέχουν τα αιτήματα που θα συνδέονται με την μόρφωση, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την εργασία.
