Μια πτήση που για το συγγραφέα του βιβλίου είχε, όπως ο Ίκαρος, προκαθορισμένο αποτέλεσμα.
Με αφορμή τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής επανάστασης διαπιστώνουμε γύρω μας ένα καταιγισμό εκδηλώσεων, εκδόσεων, διαλέξεων κλπ που ξεκινούν από την μυθοποίησή της, το θαυμασμό και την αναπόλησή της, περνούν στην κριτική στήριξή της και φτάνουν μέχρι την απόρριψή και το χαρακτηρισμό της σαν πραξικόπημα.
Δε θα αναφερθούμε σε όσους καθαρά δηλώνουν ότι είναι στην απέναντι όχθη. Όχι γιατί δεν έχουν δυνατά επιχειρήματα, αλλά απλά γιατί η θέση τους είναι καθαρή και μπορείς ευκολότερα να τους αντιπαρατεθείς.
Υπάρχουν όμως, όπως πάντα, και οι αναφορές εκείνων που, δηλώνοντας θαυμαστές της επανάστασης, την εξυμνούν και την ανεβάζουν ψηλά ώστε να κάνει πολύ μεγάλο θόρυβο το γκρέμισμα που θα της προκαλέσουν αμέσως μετά.
Μια τέτοια προσπάθεια είναι νομίζω και το Βιβλίο « Ικάρια Πτήση» του Γ. Χλιουνάκη. Θυμίζει την τακτική του Πρωθυπουργού που πηγαίνει στην Καισαριανή, στη Μακρόνησο στο μουσείο του Μπελογιάννη, για να κάνει αμέσως μετά ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που εκθείαζε εκεί που πήγε!
Όλες οι παρόμοιες προσπάθειες που έχουν σκοπό την τελική αποδόμηση της όποιας κομμουνιστής προοπτικής, συνήθως διανθίζουν τα λεγόμενά τους με διθυράμβους για το μέγεθος του εγχειρήματος, εμφανίζονται πάντα με παραπομπές και στοιχεία που δηλώνουν επιστημοσύνη και πάντα είναι…… χωρίς προκαταλήψεις όπως δηλώνουν.
Να τονίσουμε επίσης ότι οι περισσότερες αναφορές στο βιβλίο είναι από το τρίτομο βιβλίο του Άγγλου ¨Εντουαρτ Χάλετ Καρρ «Η ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης 1917-23», ένα αμφιλεγόμενο ιστορικό έργο, που επανέρχεται τελευταίως στο προσκήνιο. Στην πραγματικότητα είναι περίληψή του.
Οι λίγο μεγαλύτεροι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν δεκάδες αποτιμήσεις στον αριστερό χώρο του γεγονότος της κατάρρευσης του πρώτου «άλματος προς τον Ουρανό» (που συνεχίζονται και θα συνεχιστούν).
Οι περισσότερες συνδέουν διαλεκτικά τις αντικειμενικές συνθήκες πριν και μετά την επανάσταση με τον υποκειμενικό παράγοντα στον όποιο εντάσσουν και το ρόλο των προσώπων που βρεθήκαν στο τιμόνι της επανάστασης τότε και μετά.
Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι κάνοντας μια αυθαίρετη κατά τα άλλα αφαίρεση και σηματοδοτώντας τις εποχές με πρόσωπα, χρεώνουν μερικοί την κατάρρευση στον Γέλτσιν, άλλοι στον Γκορμπατσόφ, στην εποχή του Μπρέζνιεφ, στον Χρουστσόφ, οι περισσότεροι στον Στάλιν και πολλοί λιγότεροι στον ίδιο τον Λένιν.
Διαβάζοντας το βιβλίο ελπίζαμε ότι θα είχαμε μια ενδιαφέρουσα κριτική για τη στάση του Λένιν και των άλλων ηγετών μέχρι τον θάνατό του το 1923, αλλά από την πρώτη στιγμή διαπιστώνουμε ότι η άποψη του συγγραφέα είναι ότι το ίδιο το εγχείρημα ήταν τελικά λάθος.!! Όπως δήλωσε ο ίδιος στην παρουσίαση του βιβλίου : «Οι επαναστάτες ήταν σαν ένα τσούρμο που καταλαμβάνει ένα καράβι χωρίς να ξέρει να το διευθύνει ούτε μάλιστα που θέλει να το πάει!», ο Μαρξ και ο Μαρξισμός είχαν τεράστιες αδυναμίες και τελικά ο ίδιος ο Λένιν έκανε την επανάσταση μάλλον από… θυμό για τον εκτελεσμένο αδελφό του!!
Στην 1η κιόλας σελίδα αναφέρει: «Πώς να βίωσε ο δεκαεπτάχρονος Βλαντίμιρ τον απαγχονισμό του μεγαλύτερου αδελφού του; Στις χιλιάδες σελίδες των γραπτών του κατοπινού Λένιν δε θα βρούμε λέξη γι αυτό. Νομίζουμε όμως πώς δε θα κάνουμε λάθος αν πούμε ότι η σκιά του Αλεξάντερ ήταν πάντοτε παρούσα. »!! Και αμέσως μετά: «Προσπαθήσαμε να κρατηθούμε έξω από τον ίσκιο οποιουδήποτε από τους –ισμους, που όλοι ανεξαιρέτως έχουν προ πολλού εξαντλήσει την όποια προωθητική δύναμη».
Είναι παρά πολλά αποσπάσματα , δυστυχώς στην Ικάρια πτήση, που μας επαληθεύουν. Στην 1η σελίδα των επιλεγόμενων του γράφει : « Ένα δραματικό ιστορικό περιστατικό του οποίου οι πρωταγωνιστές εξοντώθηκαν όλοι σχεδόν με ένα αδιανόητο μέχρι τότε τρόπο, από τους ίδιους τους συντρόφους τους και τα παιδιά τους. Ένα καθεστώς που για πολλούς όχι ανέντιμους ανθρώπους δε σήμαινε τίποτε άλλο από φτώχεια και σκλαβιά ».
Και συνεχίζει : «Πάνω από όλα ένα καθεστώς – θερμοκήπιο κυνισμού, κομφορμισμού, εθελοδουλίας και απάθειας , τα ίχνη των οποίων σήμερα ακόμα, γίνονται αντιληπτά και εντυπωσιάζουν» Σελ.223 « Η προσπάθεια να εντοπιστούν και να αναδειχτούν τα λάθη του Λένιν και των μπολσεβίκων, ένα αιώνα μετά, φαίνεται να μην έχει σοβαρότητα και νόημα, κυρίως επειδή προϋποθέτει ότι σε αντιπαράθεση με τα λάθη υπήρχαν και σωστά »!! Σελ. 225 : « Αρκετά πριν φύγουν τα ηνία από τα χέρια του Λένιν, τα βασικά χαρακτηριστικά του καθεστώτος είχαν παγιωθεί ».
Και για να μην χαίρονται οι Τροτσκιστές, τους περιποιείται και αυτούς με τα λόγια του ιδίου του Τρότσκι: σελ 232: « Ξέρω πως κανείς δεν μπορεί να έχει δίκαιο εναντίον του κόμματος. Μπορεί κάποιος να έχει δίκαιο μόνο μαζί με το κόμμα, μέσα από το κόμμα, γιατί η ιστορία δε δημιούργησε άλλο δρόμο για να πραγματοποιεί το σωστό.»
Για να μη σας κουράζουμε το βιβλίο τελειώνει με το εξής ανεπανάληπτο: «Η γνώμη μας είναι πως το βασικό ερώτημα θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: γιατί οι κομμουνιστές – και όχι ο Λένιν, ο Στάλιν, Ο Τρότσκι ο Μπουχάριν, αλλά εμείς οι ίδιοι, στις μέρες μας -πλανηθήκαμε τόσο πολύ και για τόσο πολύ; Τα δυο αυτά «συμπεράσματα» συνδέονται, αλληλοδιαπλέκονται τόσο στενά ώστε τελικά νομίζουμε, γίνονται ένα »!!
Επειδή, όπως μου έγραψε στην αφιέρωσή του ο φίλος που μου χάρισε το βιβλίο, : «το ποτάμι μπορείς να το δεις από τις εκβολές προς τις πηγές του ή και ανάποδα..», και για να είμαστε δίκαιοι, αναγνωρίζουμε το ταλέντο του συγγραφέα να παρουσιάζει τα γεγονότα με τρόπο που να αφήνει τον αναγνώστη να διαλέξει αυτός ποιο θεωρεί κύριο και ποιο δευτερεύον, δηλώνοντας με μετριοφροσύνη ότι «ο ίδιος δεν είναι ιστορικός ούτε εξειδικευμένες γνώσεις έχει, ούτε πρόσβαση σε ανεξερεύνητες πηγές διαθέτει!!»
Τέλος επειδή το «ξεκατίνιασμα» μεταξύ των διαφόρων ρευμάτων του κομμουνιστικού κινήματος του αιώνα που έφυγε , δηλαδή είτε με την (Ορθόδοξη) μορφή του Σταλινισμού είτε με την (Καθολική) μορφή του Ευρωκομουνισμού (Τολιάτι) καθώς και όλων των αποχρώσεων (Μαοϊσμός Τροτσκισμός κλπ) μετά και την κατάρρευση, δεν παρουσιάζει άλλο ενδιαφέρον, το βάρος πέφτει στο σοβαρότερο και πιο δύσκολο έργο : την αποδόμηση κάθε θετικής εμπειρίας, κάθε προσωπικότητας, κάθε μορφής οργανωμένης πάλης του λαού ακόμα και της ίδιας της ιδέας της σοσιαλιστικής επανάστασης.
Και επειδή πιστεύουμε το ανθρώπινο ξεπερνά τον ίδιο τον άνθρωπο, δηλαδή ότι ο άνθρωπος δεν είναι απλώς το σύνολο των πολιτικοθεωρητικών του θέσεων μόνο, ούτε μόνο το σύνολο των κατά καιρούς στάσεων της ζωής του, δηλαδή το λογιστικό άθροισμα σωστά –λάθη, γι αυτό ποτέ δε θα γράφαμε ένα βιβλίο για την Οκτωβριανή επανάσταση, στηριζόμενοι σε μεμονωμένα γεγονότα, τσιτάτα, ή υπαρκτές αδυναμίες των πρωτεργατών της, ακόμα χειρότερα να προδικάζουμε και να δηλώνουμε ότι γνωρίζαμε την κατάληξή της πριν ακόμα ξεσπάσει!!
Για μια επανάσταση που όχι μόνο συγκλόνισε το κόσμο όλο, όχι μόνο βοήθησε όλα τα αντιαποικιακά κινήματα να νικήσουν, όχι μόνο ανάγκασε τον καπιταλισμό να κάνει υποχωρήσεις απέναντι στα αιτήματα της εργατικής τάξης, όχι μόνο νίκησε το Φασισμό στον πόλεμο, αλλά και ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ότι η ανθρωπότητα θα απαλλαγεί επιτέλους από τη φτώχεια, την εκμετάλλευση και τους πολέμους.
