Αναρωτιόμουν τι μου θυμίζει. Ποιο από τα πρόσωπα του ελληνικού δράματος φέρνει στο νου;
Αν το βρείτε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης είστε πιο υποψιασμένοι και έτοιμοι (μην πω πιο έξυπνοι) από εμένα. Αν είστε σαν και μένα και θέλετε πολύ σκέψη για να πάρετε τη στροφή, στο δεύτερο μισό του άρθρου θα το αποκαλύψει.
Λοιπόν, το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ, Καπιταλιστικός ρεαλισμός. Υπάρχει άραγε εναλλακτική; Που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις future, σε μετάφραση Θέμη Πανταζάκου και Γιάννη Γαλιάτσου.
«Σε αυτές τις συνθήκες οντολογικής επισφάλειας, η αμνησία είναι στρατηγική επιβίωση. Ο Γκόρντον Μπράουν (σ.σ. ο Εργατικός πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας που διαδέχθηκε τον Τόνι Μπλερ το 2007), για παράδειγμα, στην προσπάθεια του να αναπλάσει την πολιτική του ταυτότητα, μεταξύ άλλων προσπάθησε να προκαλέσει μαζική αμνησία».
Παραθέτει ένα απόσπασμα από άρθρο του John Newsinger στο International Socialism στο οποίο σημειώνει ότι ο Μπράουν περιέγραφε τον εαυτό του με ένα διαφορετικό παρελθόν από εκείνο που έζησε και συνεχίζει:
«Ενώ ο Μπλερ – που παρουσίασε το παράξενο θέαμα του μεταμοντέρνου μεσσιανισμού – ποτέ δεν χρειάστηκε να αποκηρύξει κάποια προγενέστερα πιστεύω, η μεταμόρφωση του Μπράουν από πρεσβυτεριανό σοσιαλιστή σε φανατικό του Εργατικού Κόμματος υπήρξε μια μακρά, επίπονη διαδικασία αποκήρυξης και άρνησης. “Ενώ για τον Μπλερ, ο εναγκαλισμός του νεοφιλελευθερισμού δεν απαιτούσε κάποια προσωπική υπερπροσπάθεια, διότι δεν υπήρχαν προηγούμενα πιστεύω προς αποκήρυξη” γράφει ο Newsinger, “για τον Μπράουν περιελάμβανε μια σκόπιμη απόφαση να αλλάξει πλευρά. Η προσπάθεια, υποπτεύεται κανείς, ήταν ψυχοφθόρα”. Ο Μπλερ ήταν ο Τελευταίος Άνθρωπος φύσει και θέσει· ο Μπράουν έχει γίνει ο Τελευταίος Άνθρωπος, ο νάνος στο Τέλος της Ιστορίας με τη δύναμη της θέλησής του και μόνο.»
Ο Μπλερ ήταν το αουτσάιντερ που χρειαζόταν το κόμμα προκειμένου να ανέλθει στην εξουσία, αυτόν και το προσωπείο του, ένα κράμα υστερικού τζόκερ και τηλεπλασιέ· η αδιανόητη ενέργεια του Μπράουν να επανεφεύρει τον εαυτό του ήταν κάτι που έπρεπε να υποστεί ολόκληρη η παράταξη. Το ψεύτικο χαμόγελο του αποτελεί πλέον μια συνεκδοχή για τη γενικότερη κατάσταση του Εργατικού Κόμματος, τώρα που έχει συνθηκολογήσει πια με τον καπιταλιστικό ρεαλισμό: Ξεκοιλιασμένο και άτολμο, με τα εντόσθιά του να έχουν αντικατασταθεί από ένα ομοίωμα που κάποτε έμοιαζε μοδάτο, μα τώρα είναι τόσο γοητευτικό όσο το παλιωμένο, άχρηστο λογισμικό».
Τι δικό μας φέρνει στη μυαλό;
Ο πρώην πρωθυπουργός, πρώην αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην της «Αριστεράς και της προόδου», αφού τα βρήκε με τον Μελισσανίδη, τον Μαρινάκη και λοιπούς νονούς της πολιτικής μας ζωής, ανακοίνωσε πως ανοίγει πανιά για νέες θάλασσες. Και σκέφτηκα ευθύς πως λειτουργεί η απαλοιφή της μνήμης στο μεταμοντέρνο κόσμο, που περιγράφει ο Μαρκ Φίσερ.
Παραθέτω μερικά μέρη από τη δήλωσή Τσίπρα:
«Γιατί δεν μπορώ και δεν θέλω, να συμμετέχω τυπικά σε μια Βουλή, που δημοκρατικά απογυμνωμένη, με ευθύνη κυρίως της πλειοψηφίας, αδυνατεί να επιτελέσει το ρόλο που το Σύνταγμα επιτάσσει και οι πολίτες απαιτούν».
Προφανώς, όταν ήταν πρωθυπουργός η Βουλή που ψήφισε το μνημόνιο δεν ήταν δημοκρατικά απογυμνωμένη. ‘Η δεν έχει σημασία το παρελθόν;
«Εγκαταλείπω την ασφάλεια των ορεινών εδράνων.
Και φιλοδοξώ να επιστρέψω στην ελπιδοφόρα ανασφάλεια της κοινωνικής δράσης.
Όχι για να καθοδηγήσω από τα πάνω, αλλά για να αφουγκραστώ καλύτερα τη κοινωνία και τις ανάγκες της.
Απελευθερωμένος από αξιώματα, δεσμεύσεις και μηχανισμούς, που δεν μπορούν πια να την εκφράσουν.
Σε μια περίοδο όπου η πατρίδα μας βρίσκεται σε επικίνδυνο αδιέξοδο.
Οικονομικό, πολιτικό, γεωστρατηγικό, μα πρωτίστως ηθικό.
Ζητείται ελπίς.
Μέσα από τις πράξεις και όχι μόνο με λόγια.
Τις πράξεις που αποδεικνύουν ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
Τις πράξεις, που μόνο μ’ αυτές μπορούμε να υπερβούμε τα σημερινά αδιέξοδα».
Προφανώς το μνημόνιο ήταν κάτι που ανταποκρινόταν στις ανάγκες της κοινωνίας, τις οποίες τότε αφουγκραζόταν. Προφανώς όταν ήταν πρωθυπουργός ήταν δεσμευμένος από αξιώματα, δεσμεύσεις και μηχανισμούς. Προφανώς, με τις πράξεις εκείνες, τότε, αποδείκνυε πως όλοι είναι ίδιοι – καθώς οι πράξεις κρίνουν και όχι τα λόγια, όπως λέει. Και, επίσης προφανώς, συμμετείχε «στο οικονομικό, πολιτικό, γεωστρατηγικό, μα πρωτίστως ηθικό, αδιέξοδο». Ή δεν έχει σημασία το παρελθόν;
«Δεν πιστεύω σε Μεσσίες, ούτε σε κομματικές κατασκευές εργαστηρίου.
Πιστεύω όμως στη δύναμη του λαϊκού κινήματος που παλεύει συλλογικά για κοινωνική δικαιοσύνη.
Πιστεύω στη βούληση και τις πράξεις των πολλών.
Με αυτούς, τις ανάγκες και τις ελπίδες τους, είμαι αποφασισμένος να συναντηθώ».
Προφανώς, το δημοψήφισμα και το ηχηρό 62% που καταπάτησε την επόμενη ημέρα δεν ήταν δύναμη του λαϊκού κινήματος, ούτε βούληση και πράξη των πολλών! Ούτε οι ολιγάρχες από τους οποίες πήρε τις εγκρίσεις είναι κατασκευαστές εργαστηρίου!
Ή δεν έχει σημασία το παρελθόν;
«Η λεηλασία της πατρίδας μας από ένα καθεστώς γενικευμένης διαφθοράς που γεννά ανισότητες και αδικία, δε μπορεί να συνεχιστεί άλλο.
Αν δεν μπορούν όσοι έχουν την ευθύνη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να παραμερίσουν τις ιδιοτέλειές τους για να προκύψει η αλλαγή, τότε θα πρέπει να γίνουμε όλοι εμείς η αλλαγή που προσδοκούμε.
Για να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας.
Αυτό αξίζει κάθε κόπο και κάθε αγώνα».
Προφανώς το ότι προώθησε ή τουλάχιστον ανέχτηκε την υποψηφιότητα και την εκλογή Κασσελάκη στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ, και εν συνεχεία συνέβαλε δια της σκόπιμης σιωπής στην διάσπαση του κόμματος του, ή τουλάχιστον δεν έκανε τίποτα, σκόπιμα, για να την αποτρέψει, δεν συνιστά ευθύνη και ούτε σημαίνει πως έχει μερίδιο στον τρόπο με τον οποίο ασκήθηκε η δημοκρατική αντιπολίτευση! Και προφανώς ο ίδιος, σε αυτή τη διαδικασία, θεωρεί πως παραμέρισε τις προσωπικές του ιδιοτέλειες!
Ή δεν έχει σημασία το παρελθόν, ακόμα και το πιο πρόσφατο;
Τα ίδια λέει με άλλο τρόπο και στη συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Πρωτίστως, ο Αλέξης Τσίπρας κάνει πως δεν θυμάται και πως δεν ξέρει ότι πάνω στις πολιτικές επιλογές της πρωθυπουργίας του, τις υπαναχωρήσεις, τις διαψεύσεις και τις απογοητεύσεις (όπου η υποταγή θεωρήθηκε ρεαλισμός) βασίστηκε η σημερινή κατάσταση, το ό,τι ζούμε!
Εν τέλει, κάνοντας την αντιπαραβολή στις λεπτομέρειες και στην ουσία καταλάβαινα πως υπάρχουν πολλές διαφορές του Μπράουν από τον δικό μας. Αλλά στην ουσία κατανοούσα όλο και περισσότερο τι πρεσβεύει η επανεμφάνιση του.
Κι είδα την εικόνα του Μαρκ Φίσερ: «Ξεκοιλιασμένο και άτολμο, με τα εντόσθιά του να έχουν αντικατασταθεί από ένα ομοίωμα που κάποτε έμοιαζε μοδάτο, μα τώρα είναι τόσο γοητευτικό όσο το παλιωμένο, άχρηστο λογισμικό».
Η επανασχεδίαση του παρελθόντος στηριγμένη στη μεταμοντέρνα αμνησία.
