«Είναι ο νόμιμος γιος του ιμπεριαλισμού».
Απέθαντος φασισμός;
Του Hansgeorg Hermann
Μετάφραση Άλεξ Κάντζιας – Ρόντε
Το βιβλίο σας για τον φασισμό έχει διαφορετικούς τίτλους στην ιταλική και τη γερμανική του έκδοση: Ο Papy-Rossa μετέφρασε το ιταλικό “Il fasciosmo non è mai morto” – ο φασισμός δεν είναι ποτέ νεκρός, άρα εντελώς ζωντανός – στα γερμανικά ως »Der untote Faschismus«. αυτός θα ήταν κάποιος σε κενό, θα λέγαμε, μεταξύ ζωής και θανάτου. Είστε ευχαριστημένος με αυτό;
Ο Γάλλος μεταφραστής της Éditions Delga πρότεινε έναν ακόμα τίτλο: «Le fascisme tel qu’en lui-même» (Ο Φασισμός ως τέτοιος). Κατά τη γνώμη μου, ο μεταφραστής – ο οποίος, παρεμπιπτόντως, είναι επίσης και σοβαρός πολιτικός ακτιβιστής – ήθελε να μεταφέρει την ίδια ιδέα με τον Ουμπέρτο Έκο το 1995, όταν μίλησε για έναν υπάρχοντα «βιώσιμο» «αρχέγονο φασισμό». Πράγματι, ο δολοφονικός ρατσισμός – μερικές φορές γενοκτονικός, όπως στη Γάζα – παραμένει ο πυρήνας του φασισμού. Κανείς δεν μπορεί να έχει ξεχάσει την εποχή που το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής του και οποιαδήποτε καταδίκη της τυραννίας του στα Ηνωμένα Έθνη μπλοκαριζόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους δορυφόρους τους. Ο φασισμός στον πυρήνα του – ο πρωτοφασισμός – είναι ο νόμιμος γιος του ιμπεριαλισμού.
Οι όροι και οι ορισμοί παίζουν κρίσιμο ρόλο στην πολιτική γλώσσα. Ειδικά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο «φασισμός» έχει γίνει «λαϊκισμός» στην Ευρώπη, και ο σκληροπυρηνικός «αντιδραστικός» έχει γίνει ο άνετος «συντηρητικός». Τι κρύβεται πίσω από την αποφυγή του όρου «φασισμός» στη λεκτική πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ, τη Γερμανία, την Ιταλία ή τη Γαλλία – και, φυσικά, στα λεγόμενα mainstream μέσα ενημέρωσης; Παρεμπιπτόντως, αυτό ισχύει ακόμη και όταν μιλάμε για τη Μαρίν Λεπέν, τον Βίκτορ Όρμπαν ή – όπως σημειώνετε κάπως θυμωμένα στο βιβλίο σας – για έναν Τσόρτσιλ που θαύμαζε τον Μουσολίνι…
Έχω κατά καιρούς προτείνει να επιτεθούμε στον υποκριτικό όρο «λαϊκισμός» και κατά συνέπεια να απέχουμε από τη χρήση του. Μια λέξη, παρεμπιπτόντως, που είχε εντελώς διαφορετική σημασία τον 19ο αιώνα, είτε στη Ρωσία είτε στις ΗΠΑ. Σήμερα, ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως από ψευδοδημοκρατικές ελίτ – τον Εμανουέλ Μακρόν, την Έλι Σλάιν, την ηγέτη του αριστερού-φιλελεύθερου ιταλικού Partito Democratico, και τους ομοίους τους. Αυτές οι κυρίες και οι κύριοι έχουν χάσει την επαφή με τον λαό, με τον «λαό», και έχουν αφήσει αυτό το πεδίο στα εθνικιστικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Παρατηρούμε πώς τα λεγόμενα συντηρητικά κόμματα στο δυτικό Ημισφαίριο συγκλίνουν στην άκρα δεξιά ή ακόμη και συγχωνεύονται μαζί της, για παράδειγμα, ένα τμήμα των Les Républicains στη Γαλλία ή η Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα. Ακόμα και το αστικό γερμανικό περιοδικό ειδήσεων «Der Spiegel» αναρωτήθηκε πρόσφατα: «Είναι ξανά δυνατό το 1933;»
Με αυτό το ερώτημα, το «Der Spiegel» υπαινίσσεται μια πιθανή συμμαχία μεταξύ του Friedrich Merz και της Alice Weidel. Κατά τη γνώμη μου, ωστόσο, μια τέτοια σύνδεση είναι απίθανη: οι διαφορές είναι πολύ μεγάλες, ειδικά σε διεθνές πολιτικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει την επιθετική της στάση έναντι της Ρωσίας.
Όπως περιγράφετε στο βιβλίο σας, η συμπάθεια για τον φασισμό ήταν πάντα παρούσα, είτε στις ΗΠΑ είτε στην Ευρώπη, είτε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο είτε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Παρατηρούμε εδώ και κάποια χρόνια έναν ανερχόμενο φασισμό made in USA? Βλέπουμε πώς ο Ντόναλντ Τραμπ υλοποιεί το πρόγραμμα του αντιδραστικού Ιδρύματος Heritage, «Project 2025», σημείο προς σημείο: τη ρατσιστική διεκδίκηση της εξουσίας της λευκής ελίτ, την «ανακατάκτηση» της χώρας – ακριβώς όπως απαιτεί ο Γάλλος φασίστας Έρικ Ζεμούρ. Βλέπουμε τη νομική ασυλία του προέδρου των ΗΠΑ, τις απειλές κατά προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης, τις επιθέσεις κατά αριστερών διανοουμένων και την επιστήμη, η σύλληψη και την απέλαση ανθρώπων που έχουν διαφύγει από τον πόλεμο και την πείνα…
Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ το περιέγραψε τέλεια στο «Ημερολόγιο Εργασίας» του σε μια καταχώρηση με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 1942: «Ένας αμερικανικός φασισμός θα (…) ήταν δημοκρατικός με αμερικανικό τρόπο». Επί του παρόντος, στο φλέγον ζήτημα της μετανάστευσης, βλέπουμε μικρή διαφορά μεταξύ του Μακρόν και της Λεπέν, μεταξύ του Τραμπ και του Κιρ Στάρμερ, μεταξύ του ισπανικού δεξιού κόμματος Vox και του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, μεταξύ της Τζόρτζια Μελόνι και του πρώην υπουργού Εσωτερικών του Δημοκρατικού Κόμματος Μάρκο Μινίτι, μεταξύ της Άλις Βάιντελ και της Σάρα Βάγκενκνεχτ.
Ο στοχασμός πάνω στον όρο φασισμός οδηγεί επίσης στον Ιταλό κοινωνιολόγο και ερευνητή της ελίτ Βιλφρέντο Παρέτο, ο οποίος έζησε μεταξύ 1848 και 1923. Ο Γερμανοϊταλός πολιτικός επιστήμονας Γιοχάνες Ανιόλι τον αποκάλεσε «Μαρξ της αστικής τάξης», ο οποίος κατέληγε σε ένα αυστηρά ελιτίστικο-αυταρχικό σύστημα, το οποίο θα παρέμεινε απλα διακοσμημένο με τα στολίδια των κοινοβουλευτικών-δημοκρατικών θεσμών και εθίμων. Βλέπουμε σήμερα την πραγματοποίηση αυτού που ονειρευόταν ο Παρέτο, ένας από τους πρώτους συνεργάτες του Μουσολίνι και, όπως ο Τσώρτσιλ, θαυμαστής του Ντούτσε;
Κατά μία έννοια, ο Παρέτο έλεγε την αλήθεια. Παντού στη Δύση, η ελίτ της ανώτερης τάξης κρατά την εξουσία στα χέρια της. Η κωμωδία των ελεύθερων εκλογών είναι ένα πανηγύρι στο οποίο οι περιοριστικοί εκλογικοί νόμοι προκαθορίζουν το αποτέλεσμα. Ας προσθέσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασκεί τεράστια εξουσία, ενώ τα εθνικά κοινοβούλια αφήνονται να ασχολούνται με ασήμαντα ζητήματα. Οι κοινοβουλευτικές συζητήσεις έχουν εκφυλιστεί σε μόνιμα talk show. «Η Δύση», είπε ο Τσόρτσιλ στην ομιλία του στο Westminster College στο Φούλτον των ΗΠΑ, στις 5 Μαρτίου 1946, «είναι ο αγγλόφωνος κόσμος». Μια απόλυτα ρατσιστική φόρμουλα. Αλλά οι πρώην «υπήκοοι» δεν είναι πλέον πρόθυμοι να υπακούσουν.
Τι ρόλο παίζει η σοσιαλδημοκρατία στο πλαίσιο της «ανακατάκτησης» από την αντιδραστική αστική τάξη; Στη γερμανική μετάφραση του βιβλίου σας, μιλάτε για έναν «παραληρηματικό μύθο της κυβερνησιμότητας» στον οποίο προσκολλώνται οι Σοσιαλδημοκράτες.
Η σοσιαλδημοκρατία είναι ιστορικό φαινόμενο, απολύτως ευρωπαϊκό και ανήκει στο παρελθόν. Πως λέγεται στα λατινικά; “Parce sepulto”: ελέησον τους πεθαμένους.
Ένα τελευταίο ερώτημα σχετικά με τον φασισμό και τη θρησκεία, ή μάλλον, τον φασισμό και την εκκλησία: Στη Γαλλία, οι Καθολικοί και στη Γερμανία, και τα δύο χριστιανικά δόγματα – Καθολικοι και Προτεστάντες – εξακολουθούν να ασκούν επιρροή. Στην Ελλάδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία προστατεύεται ακόμα από το σύνταγμα και, εκείνη την εποχή, έδειχνε μεγάλη συμπάθεια για τη στρατιωτική δικτατορία. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το αυταρχικό καρτέλ;
Ο φασισμός του τραπεζικού συστήματος, φυσικά ντυμένος με δημοκρατικό μανδύα, δεν χρειάζεται πλέον τις εκκλησίες: το όχημά του είναι η πανταχού παρούσα δημοσιότητα – τηλεόραση, ραδιόφωνο, αφίσες, Διαδίκτυο, και ούτω καθεξής.
