Για τη διακήρυξη της KE του KKE για τα 50 χρόνια από την επαναφορά της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, του Βασίλη Λιόση

 Πηγή: Σύλλογος Γιάννης Κορδάτος

Πενήντα χρόνια από την πτώση του χουντικού καθεστώτος. Πενήντα χρόνια αστικοκοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Μισός αιώνας πυκνότατος σε γεγονότα. Μισός αιώνας που απαιτεί αποτίμηση. Για την οικονομία, την πολιτική, την ιδεολογία την κοινωνία: Κρίση του 1973. Πέρασμα από τον κεϋνσιανισμό στον νεοφιλελευθερισμό. Διάλυση των σοσιαλιστικών χωρών. Ήττα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Υποχώρηση του εργατικού και του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος. Διασπάσεις στο ΚΚΕ. Κρίση του 2008. Πλήρης ταύτιση της σοσιαλδημοκρατίας με τον νεοφιλελευθερισμό. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ σε πορεία παρακμής. Συντηρητικοποίηση των κοινωνιών. Οσμή παγκόσμιας πολεμικής σύρραξης.

Όλα αυτά απαιτούν μία συγκροτημένη, επιστημονική και με διαλεκτικά εργαλεία αποτίμηση. Αλλά από μία τέτοια αποτίμηση, το κείμενο της ΚΕ απέχει παρασάγγας.

Το αστικό μπλοκ (πολιτικοί – δημοσιογράφοι – δημοσιολόγοι) εδώ και καιρό κάνει τις αποτιμήσεις του. Η εφημερίδα Καθημερινή, η ναυαρχίδα του αστικού Τύπου, διοργάνωσε συνέδριο. Ακολούθησαν αφιερώματα και από άλλες εφημερίδες. Βιβλία σε συντηρητική κατεύθυνση έχουν ήδη εκδοθεί και πιθανώς θα ακολουθήσουν και άλλα. Εκπομπές στην τηλεόραση συμπληρώνουν το τοπίο.

Με βάση τη βαρύτητα της επετείου και τη συγκροτημένη παρέμβαση του συντηρητικού μπλοκ, θα περίμενε κάποιος να δει από την ΚΕ του ΚΚΕ ένα συγκροτημένο πόρισμα συμπερασμάτων. Αντί αυτού δημοσιεύτηκε ένα μικρό κείμενο, με πρόχειρες εκτιμήσεις – και αντιφάσεις – και ασφαλώς απολύτως εναρμονισμένες με τη γνωστή ιδεολογική στροφή της ηγεσίας που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια. Ας κωδικοποιήσουμε τα σημεία κριτικής.

1. Μετά από το ανιστόρητο συμπέρασμα της ηγεσίας του ΚΚΕ περί μη ανάμειξης των ΗΠΑ στον σχεδιασμό του πραξικοπήματος που είδαμε με αφορμή τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το μοτίβο επαναλαμβάνεται. Γράφεται στη Διακήρυξη: «[…] η δικτατορία των συνταγματαρχών αποτέλεσε μια προσπάθεια επίλυσης των αδιεξόδων του αστικού πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα, με την κατάλυση της αναχρονιστικής διατήρησης των δύο κέντρων εκτελεστικής εξουσίας, του βασιλιά που ήταν αρχηγός και των Ενόπλων Δυνάμεων και της αστικής κυβέρνησης». Ο σχεδιασμός και η παρέμβαση των ΗΠΑ απουσιάζει.
2. Παρόλα αυτά δεν λείπουν οι αντιφάσεις αφού εκτιμάται πως «Η ομάδα πραξικοπηματιών είχε εκκολαφτεί στο πλαίσιο των μηχανισμών του μεταπολεμικού κράτους του αστικού στρατού αλλά και του ΝΑΤΟ […]». Δηλαδή, από τη μια το πραξικόπημα αφορούσε αποκλειστικά τα αδιέξοδα του ελληνικού αστικού πολιτικού συστήματος αλλά όχι τους σχεδιασμούς του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, από την άλλη οι πραξικοπηματίες εκκολάφτηκαν στους κόλπους του ΝΑΤΟ.
3. Σε συνέχεια της παραπάνω λογικής σπανίως αναφέρονται οι ΗΠΑ και ο ρόλος τους και προτιμάται το ΝΑΤΟ κι έτσι και με αυτόν τον τρόπο υποβαθμίζεται ο ρόλος του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Η υποβάθμιση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού εντάσσεται στο γνωστό ιδεολόγημα της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας όπου δεν υπάρχουν ιμπεριαλιστικές και εξαρτημένες χώρες αλλά όλες είναι ιμπεριαλιστικές.
4. Για πολλοστή φορά διαπιστώνεται πως η μήτρα όλων των κακών βρίσκεται στο «αμαρτωλό οπορτουνιστικό» παρελθόν του ΚΚΕ και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Και για πολλοστή φορά με μεγάλη δόση αυταρέσκειας διαπιστώνεται ότι η σημερινή ηγεσία είναι αυτή που αποκατέστησε τον επαναστατικό χαρακτήρα του κόμματος. Φυσικά, ποτέ δεν δόθηκε απάντηση πώς ο «εμπεδωμένος οπορτουνισμός» δημιούργησε το ΕΑΜ, πώς υπήρξε ένοπλη σύγκρουση με την εγχώρια αστική τάξη και τον αγγλικό ιμπεριαλισμό το 1944, πώς το κόμμα τέθηκε εκτός νομιμότητας, πώς οι κομμουνιστές εκτελέστηκαν, διώχθηκαν, εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν και γιατί ένα αστικό κράτος απαιτούσε από τους «οπορτουνιστές» δηλώσεις μετάνοιας, πώς το ΚΚΕ κέρδισε στην αντιπαράθεσή του με το ΚΚΕ Εσωτερικού και γιατί δεν ακολούθησε τον ευρωκομμουνιστικό δρόμο τη δεκαετία του 1960.
5. Η ηγεσία του ΚΚΕ διεκδικεί το μονοπώλιο των αγώνων επί χουντικής επταετίας (άλλη μία αντίφαση με το «οπορτουνιστικό» παρελθόν του κόμματος). Αναμφίβολα η μάχη που έδωσαν σε σκληρότατες συνθήκες τα μέλη του κόμματος ήταν ηρωική, πρωτοπόρα και άκρως σημαντική για το λαϊκό κίνημα. Δεν ήταν, όμως, μόνο οι κομμουνιστές. Ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε ή όχι με την επιλογή κάποιων μορφών πάλης, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την ηρωικότητα αγωνιστών όπως του Αλέκου Παναγούλη, του Σάκη Καράγιωργα και άλλων. Στους κοινωνικούς αγώνες υπάρχει πρωτοπορία αλλά όχι μονοπώλιο.
6. Για το μεταπολιτευτικό ΚΚΕ διαπιστώνεται ότι ήταν εγκλωβισμένο στη λογική της σταδιοποιημένης επανάστασης, ότι ακολούθησε λάθος τακτική απέναντι στο ΠΑΣΟΚ πριν το 1981 αφού «το ΠΑΣΟΚ αντικατέστησε την Ένωση Κέντρου» και ότι η επιλογή της συγκρότησης του Συνασπισμού ήταν απόρροια των οπορτουνιστικών προταγμάτων. Μερικά πολύ σύντομα σχόλια: Πρώτον, δεν υπάρχει επανάσταση χωρίς φάσεις και στάδια, κάτι που έχει αποδειχτεί στην πράξη (ο Λένιν τα έχει απαντήσει αυτά με ενάργεια). Δεύτερον, το ΠΑΣΟΚ πριν το 1981 μόνο ένα συνηθισμένο κόμμα της σοσιαλδημοκρατίας δεν ήταν. Μίλαγε στο όνομα του μαρξισμού, στη συνθηματολογία του έβαζε έντονα το ζήτημα της εξόδου από ΝΑΤΟ και ΕΟΚ, προγραμματικά αναφερόταν στην κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής, τα γραφεία του κοσμούσαν τα πορτρέτα των Μαρξ και Βελουχιώτη, συσπείρωνε την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και ειδικά του εργοστασιακού προλεταριάτου, ενώ ασκούσε εντονότατη κριτική στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Άλλο τέτοιο κόμμα στην Ευρώπη δεν υπήρχε. Τρίτο, για άλλη μια φορά δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στη συμμετοχή του ΚΚΕ στις δύο αστικές κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα. Το ΚΚΕ, για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, κακώς συμμετείχε κατά τη γνώμη μας στις δύο αυτές κυβερνήσεις. Η συμμετοχή του έφερε μια διάσπαση που διέλυσε την ΚΝΕ, δυνάμωσε το δεξιό ρεύμα που υπήρχε στο εσωτερικό του, ξεθώριασε τις διαιρετικές τομές στην ελληνική κοινωνία και κινηματικά δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Πώς, λοιπόν, ενώ με ευκολία διαπιστώνεται από την ΚΕ μια αδιάκοπη πορεία οπορτουνισμού για το συγκεκριμένο δεν υπάρχει καμία αναφορά;
7. Θα σταθούμε, όμως, και σε μια συνειδητή παράλειψη. Η ηγεσία του ΚΚΕ αναφερόμενη στο 15^ο συνέδριο του κόμματος γράφει: «Το νέο Πρόγραμμα του Κόμματος συζητήθηκε και εγκρίθηκε στο 15^ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1996), διακηρύσσοντας τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της αναγκαίας επανάστασης στην Ελλάδα, προσδιορίζοντας ανάλογα τις κινητήριες δυνάμεις της και απορρίπτοντας τη μεταβατική εξουσία ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό». Για την αποκατάσταση της αλήθειας το Πρόγραμμα του 15^ου συνεδρίου γράφει ανάμεσα στα άλλα: «Σε συνθήκες ταξικών αναμετρήσεων και μεγάλης φθοράς στην περιοχή των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους, μπορεί να προκύψει κυβέρνηση αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων, με βάση το κοινοβούλιο χωρίς να έχουν διαμορφωθεί ακόμα οι όροι για το επαναστατικό πέρασμα». Με αυτή τη διαπίστωση το ΚΚΕ εκείνης της εποχής χαράζει μία γενική κατευθυντήρια γραμμή σε περιπτώσεις κυβερνήσεων όπως αυτές του Αλιέντε, του Τσάβες και άλλων. Δεν επρόκειτο για μια μεταρρυθμιστική ειρηνική αυταπάτη αλλά για μια ιστορική δυνατότητα που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει στην επαναστατική ρήξη.

Ας γίνουμε, όμως, πιο συγκεκριμένοι προς άρση παρανοήσεων. Πρώτα από όλα υπάρχουν ιστορικές περίοδοι όπου δεν μπορούμε να μιλήσουμε για καθαρή αστική ή καθαρή σοσιαλιστική εξουσία. Μιλάμε για τις περιόδους της δυαδικής εξουσίας. Πρόκειται για εκείνες τις ιστορικές φάσεις κατά τις οποίες συνυπάρχει η αστική εξουσία με τα λαϊκά όργανα αυτοδιεύθυνσης (σοβιέτ). Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Αν όντως υπάρξει μία κυβέρνηση ριζοσπαστικών δυνάμεων που έχει προκύψει κοινοβουλευτικά, όπως διατύπωνε το Πρόγραμμα του 15^ου συνεδρίου, και που αρχίζει να βαθαίνει τις μεταρρυθμίσεις στον στρατό, στα σώματα ασφαλείας, στα δικαστήρια, στο Σύνταγμα και αλλού και η ταξική πάλη οξύνεται οδηγώντας στο «ποιος ποιον», τότε για τι εξουσία πρόκειται; Και δεν υπονοούμε ότι η εξουσία είναι τότε σοσιαλιστική αλλά ότι πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο, σίγουρα βραχύχρονη, και που θα οδηγηθεί μοιραία ή στη νίκη της επανάστασης ή της αντεπανάστασης (πολύ περισσότερο αν μία τέτοια κυβέρνηση συνυπάρχει με φύτρα λαϊκής εξουσίας που είναι και το πλέον πιθανό για μην πούμε σίγουρο).

1. Η διακήρυξη τελειώνει με ευχολόγια και γενικές εκκλήσεις για την ανάγκη των κοινωνικών συμμαχιών. Καμία συγκεκριμένη πρόταση, κανένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης του λαϊκού κινήματος, καμία τακτική πρόταση για τον τρόπο συσπείρωσης πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων.

Καταληκτικά, θα λέγαμε πως η διακήρυξη αποτελεί μία συμπύκνωση αριστερισμού και δογματισμού που εν τέλει οδηγεί σε δεξιές πρακτικές (ακινησία). Είναι πολύ μακριά από τις ανάγκες μιας αποτίμησης που αφορά μία τόσο σημαντική ιστορική περίοδο. Και θα λέγαμε πως δεν είναι μόνο απότοκη της ιδεολογικής ένδειας αλλά είναι και απόρροια μιας κομματικής γραφειοκρατίας που αδυνατεί και δεν θέλει να δει τη σύγχρονη πραγματικότητα και είναι εγκλωβισμένη σε ένα αποτυχημένο, ιστορικά, ιδεολογικό πλαίσιο.