Φως στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, από τη σκοπιά των δυνάμεων που αντιστέκονται στην αμερικανοκρατία και το σιωνισμό, έριξε ο Αλί Φαγιάντ, μάχιμος διανοούμενος και στέλεχος της Χεζμπολάχ, μιλώντας την Τετάρτη 5 Απριλίου στην αίθουσα του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών της Παντείου στην Πλάκα. Θέμα της διάλεξής του ήταν «Θρησκεία και πολιτική στις διαμάχες Συρίας και Ιράκ».
Κατά την άποψη του Αλί Φαγιάντ, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή πρέπει να ειδωθούν υπό το φως έξι πραγματικοτήτων.
Πρώτη απ’ όλες είναι η υποχώρηση που σημειώνουν τα αμερικανικά σχέδια στην περιοχή, μετά την αποτυχία του Ισραήλ στο Λίβανο και των ίδιων των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ταυτόχρονα η εποχή του Τραμπ, παρότι είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει τη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ, ακόμη δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως.
Το δεύτερο γεγονός, σύμφωνα με τον λιβανέζο βουλευτή που διακρίνεται για την ικανότητα του να αναλύει τις εξελίξεις στην περιοχή, σχετίζεται με την αποτυχία της «αραβικής άνοιξης», καθώς η προσπάθεια εκδημοκρατισμού του αραβικού κόσμου κατέληξε σε χάος και ταραχές.
Σχετική με την αποτυχία της «αραβικής άνοιξης» είναι κι η αμφισβήτηση της ικανότητας των αραβικών κρατών να επιτελέσουν παραδοσιακές λειτουργίες. Το τρίτο δεδομένο επομένως αφορά στην κρίση νομιμοποίησης των αραβικών κρατών.
Μεταβατική περίοδος
Η τέταρτη πραγματικότητα σχετίζεται με τις πολεμικές διενέξεις και την παρατεταμένη αστάθεια, που επιτείνεται όσο η οδός των ειρηνικών μεταρρυθμίσεων παραμένει κλειστή. Το αποτέλεσμα είναι η Μέση Ανατολή να ζει μια μεταβατική περίοδος, η οποία είναι ασαφές πού θα καταλήξει.
Η πέμπτη δυναμική αφορά τη θρησκευτική παράμετρο. Εδώ υπάρχουν τρία ξεχωριστά ρεύματα. Ειδικότερα, για τον πανεπιστημιακό και συγγραφέα Αλί Φαγιάντ, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι που πατρονάρονται ανοιχτά από την Τουρκία μετά την ανατροπή του Μόρσι και τις εσωτερικές έριδες διέρχονται κρίση. Το σαλαφίτικο ρεύμα με εκπρόσωπο το Daesh, που στηρίζεται ποικιλοτρόπως από τη Σαουδική Αραβία, είναι θέμα χρόνου να ηττηθεί στρατιωτικά, δημιουργώντας τότε τεράστια προβλήματα ασφάλειας στην Ευρώπη και τις άλλες χώρες στις οποίες θα επιστρέψουν οι μαχητές του.
Υπάρχει και το ισλαμικό ρεύμα της αντίστασης, με κορυφαία εκπρόσωπο τη Χεζμπολάχ που αντιπαλεύει τόσο το Daesh όσο και το Ισραήλ. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι η μετριοπάθεια, η πολιτική του δράση και οι συμμαχίες που ξεπερνούν τους θρησκευτικούς διαχωρισμούς. Εξέχουσα θέση του στην ατζέντα του έχει το Παλαιστινιακό. Σε ό,τι αφορά τη Συρία η Χεζμπολάχ αντιπαλεύει τόσο τα σχέδια διχοτόμησης όσο και το Daesh.
Τέλος, η έκτη παράμετρος που βοηθάει να αποκωδικοποιήσουμε τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή συνδέεται με το ψυχροπολεμικό κλίμα που επικρατεί στη Μέση Ανατολή. Ο Αλί Φαγιάντ, συγγραφέας του βιβλίου που κυκλοφορεί στα ελληνικά Εύθραυστα κράτη: το διακύβευμα της σταθερότητας στο Λίβανο και τον αραβικό κόσμο (εκδ. MADISA, Κέντρο Μελέτης και Αντιπληροφόρησης για τη Μέση Ανατολή) θύμισε ότι ανέκαθεν η Ουάσινγκτον θεωρούσε πως η οικοδόμηση της «Νέας Μέσης Ανατολής», κατά την προσφιλή της ορολογία, αποτελούσε προοίμιο για την οικοδόμηση ενός νέου διεθνούς συστήματος.
Δεν είναι θρησκευτική η διαμάχη!
Για τον Αλί Φαγιάντ, δύο είναι τα αντιτιθέμενα μπλοκ που έχουν διαμορφωθεί, παρά τις εσωτερικές τους αντιθέσεις, στη Μέση Ανατολή: Στη μια πλευρά βρίσκονται ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ και Τουρκία. Στην άλλη Ρωσία, Ιράν, Συρία, Χεζμπολάχ και σε κάποιο βαθμό Ιράκ και Κίνα. Για τον Αλί Φαγιάντ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Λιβάνου, η Συριακή κρίση προκλήθηκε από τις ΗΠΑ με στόχο να διακόψουν τον διάδρομο που δημιουργήθηκε από το Ιράν μέχρι τη Μεσόγειο όταν η ανατροπή του Σουνίτικου Μπάαθ στο Ιράκ έφερε στην εξουσία το πλειοψηφικό ρεύμα των Σιιτών. ΗΠΑ και Ισραήλ δεν μπορούσαν να συμβιώσουν με μια τέτοια προοπτική. Δημιούργησαν λοιπόν την κρίση για να αποκτήσουν εκ νέου τον έλεγχο των συνόρων Ιράκ – Συρίας.
Ο Αλί Φαγιάντ επιχειρώντας να συμπυκνώσει τις προκλήσεις για τις δύο χώρες επισήμανε ότι για το Ιράκ το στοίχημα είναι ένα εθνικό σχέδιο κρατικής συγκρότησης που θα κλείσει το δρόμο στις έξωθεν παρεμβάσεις. Για τη Συρία το μεγαλύτερο διακύβευμα είναι η αποτροπή της Λιβανοποίησης και της διχοτόμησης.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο Λιβανέζος αγωνιστής για να ανασκευάσει την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι κατά βάθος πρόκειται για μια διαμάχη μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. «Πρόκειται για μια πολιτική, γεωπολιτική και στρατηγική διαμάχη, που εξελίσσεται σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών που ενδέχεται να διαρκέσουν ακόμη και μια δεκαετία. Οι συνέπειες δε, δεν πρόκειται να περιοριστούν στη Μέση Ανατολή», ήταν τα λόγια του…
Τέλος, απαντώντας σε ερώτηση για το ρόλο των Κούρδων, ο Αλί Φαγιάντ επέκρινε την καταπίεση και την καταστολή που υφίστανται με αποτέλεσμα να αναζητούν στήριξη από το εξωτερικό και τόνισε ότι οι Αμερικάνοι εκμεταλλεύονται τους Κούρδους ελλείψει επιχειρησιακής ικανότητας, ενώ οι Κούρδοι από τη μεριά τους συνεργάζονται με τους Αμερικάνους ελπίζοντας να τους βοηθήσουν στην πραγμάτωση των εθνικών τους σχεδίων.
«Ας μην εκπλαγούμε αν δούμε στο τέλος τους Αμερικάνους να εγκαταλείπουν τους Κούρδους», είπε ο Α. Φαγιάντ.
