Μπορεί η δημοτικότητα του Ερντογάν να φαίνεται ακλόνητη τώρα, αλλά δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμα το μέγεθος της ήττας.
Πριν από λίγο καιρό μια κινηματογραφική ταινία έκανε μεγάλο θόρυβο στην Τουρκία.
Οι δρόμοι της Ισταμπούλ, της Άγκυρας και των μεγάλων πόλεων γέμισαν με αφίσες που είχαν τη φωτογραφία σύμβολο της ταινίας, ένα σήμα της τροχαίας που απαγορεύει την αναστροφή πορείας.
Ήταν η ώρα που η μεσαία και τμήματα της μεγάλης αστικής τάξης εξέφραζαν την αγωνία τους για τη ματαίωση της Επανάστασης του Κεμάλ Ατατούρκ και την επιστροφή της Τουρκίας στις ισλαμικές παραδόσεις.
Ο Ερντογάν, με την υποστήριξη των φτωχότερων και πιο καθυστερημένων λαϊκών στρωμάτων, διεκδικούσε τη μετατροπή της Τουρκίας σε μια «Γερμανία» του ισλαμικού κόσμου.
Το όνειρό του ήταν η δημιουργία του μεγάλου χαλιφάτου που θα ένωνε τους Σουνίτες όλου του Κόσμου.
Ουσιαστικά επρόκειτο για μια προσπάθεια να κλείσει η παρένθεση του αμυντικού κοσμικού Κεμαλισμού και να διεκδικήσει η Τουρκία την επανάκτηση ενός λαμπρού οθωμανικού μέλλοντος.
Μπορεί να ακούγεται παράξενα, αλλά οι μεγαλύτεροι εχθροί του Ερντογάν βρίσκονται μέσα στην Τουρκία.
Όταν οι διαδηλωτές στην πλατεία Ταξίμ ζητούσαν να μην αποψιλωθεί η πλατεία χάριν της οικοδόμησης ενός τζαμιού, ο Ερντογάν απαντούσε ειρωνικά: «Μην ανησυχείτε! Δίπλα στο Τζαμί θα φτιάξουμε και ένα εμπορικό κέντρο».
Ακολούθησαν απανωτές επιχειρήσεις «κάθαρσης» που στόχο είχαν «σταγονίδια» του κεμαλικού στρατιωτικού κατεστημένου και την ισχυροποίηση, ως εκ τούτου, της θέσης του «Σουλτάνου».
Τον Φεβρουάριο του 2015, στο όνομα και πάλι της κάθαρσης, ο Ερντογάν κρατικοποίησε και την Bank Asya, στην οποία είχε επιρροή ο (νεοφιλελεύθερος και αγαπημένος των ΗΠΑ) πρώην σύμμαχος και νυν αντίπαλος του Ερντογάν, Φετουλάχ Γκιουλέν.
Το ερώτημα για την Τουρκία ήταν: «Τουρκία: Μια ισλαμική πρωτεύουσα ή μια φτηνή τριτοκοσμική χώρα του δυτικού κόσμου;»
Μέσα σε λίγα χρόνια από τις μεγάλες διαδηλώσεις των διεκδικητών μιας δυτικής πορείας της Τουρκίας ο Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εφιάλτη να μην είναι δυνατόν ούτε το ένα ούτε το άλλο και η Τουρκία να παραδέρνει στα κύματα των αντιθέσεων ενός κόσμου που δεν (θα μπορούσε να) είχε προβλέψει ούτε ο Σουλεϊμάν ούτε ο Κεμάλ.
Το όνειρο περιορίστηκε στο ερώτημα αν θα περνάει από την Τουρκία ο αγωγός φυσικού αερίου της Ρωσίας με προορισμό την Ευρώπη καθώς και ο (υπό αμερικανικό έλεγχο) αγωγός από το Κατάρ μέσω Συρίας.
Όπως φαίνεται, ούτε το ένα θα συμβεί ούτε το άλλο.
Το 2009, με την παρότρυνση των ΗΠΑ, ξεκίνησε η προσπάθεια του Κατάρ και της Τουρκίας να φτιάξουν έναν αγωγό ο οποίος θα ξεκινούσε από το Κατάρ, θα περνούσε από τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία και από εκεί προς τη Συρία και την Τουρκία.
Εν συνεχεία, ο αγωγός θα κατευθυνόταν προς τη Βουλγαρία και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο αγωγός εμφανίστηκε ως εναλλακτική επιλογή ενεργειακού απεγκλωβισμού της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Κατά αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε η Τουρκία να παίξει τον ρόλο ενός ενεργειακού κόμβου που θα επηρέαζε σε έναν βαθμό την οικονομική πορεία της Ευρώπης.
Οι Ρώσοι προσπάθησαν να αποφύγουν τον δρόμο του φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας με τον λεγόμενο South Stream, μέσω Βουλγαρίας.
Τον Δεκέμβριο του 2014 ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την αναστολή του προγράμματος για τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream και την αντικατάστασή του από τον Turk Stream.
Η απόφαση είχε ληφθεί μετά την παρέμβαση της ΕΕ στη Βουλγαρία, διότι παραβιάζονταν – σύμφωνα με τις Βρυξέλλες – μονοπωλιακοί κανόνες από την Gazprom.
Η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία, η στήριξη του Άσαντ και η νικηφόρα μέχρι τώρα πορεία των ρωσοσυριακών στρατευμάτων ακυρώνει στην πράξη τον αγωγό Κατάρ – Τουρκία – Ευρώπη και προς το παρόν απελευθερώνει τη Ρωσία από ενοχλητικούς ανταγωνιστές.
Μετά την κατάρριψη του ρωσικού βομβαρδιστικού από τουρκικά πυρά στα τουρκοσυριακά σύνορα, στις 24 Νοεμβρίου 2015, με την επιβολή ρωσικών αντιποίνων εναντίον της Τουρκίας, ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωνε τον τερματισμό των εργασιών για τον Turk Stream.
Η Τουρκία πλέον βρίσκεται στη δυσκολότερη θέση της Ιστορίας της.
Δεν φτάνει που έχει ακυρωθεί ο μεγαλοϊδεατισμός του μεγάλου χαλιφάτου. Δεν φτάνει που ακυρώνεται και ο ρόλος της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου. Νομιμοποιείται και στα σύνορά της ένα Κουρδικό κράτος που θα λειτουργεί αποσταθεροποιητικά στο μέλλον σε μια Τουρκία που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της είναι κουρδικής καταγωγής.
Μπορεί η δημοτικότητα του Ερντογάν να φαίνεται ακλόνητη τώρα, αλλά δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμα το μέγεθος της ήττας.
Μπορεί να μην επαναληφθεί ένα κεμαλικό πραξικόπημα για την ανατροπή του «Σουλτάνου» όπως φαντάζονται πολλοί, αλλά η τελική έκβαση, αν είναι δραματική για την Τουρκία, θα πυροδοτήσει την αντιπολίτευση και η ανατροπή του θα είναι βέβαιη.
Το πρόβλημα όμως θα παραμείνει.
Η Τουρκία έτσι ή αλλιώς κινδυνεύει να συνθλιβεί στα στενά της Σκύλλας και της Χάρυβδης των (μεγαλύτερών της) ιμπεριαλιστικών συμφερόντων και να αποδεχθεί ταπεινωμένη τον ρόλο που της επιφυλάσσουν.
Κέρκυρα 23/4/2016
Σταμάτης Κυριάκης
