Λίγα οικοδομικά τετράγωνα χωρίζουν δύο αθηναϊκούς δρόμους. Ο ένας είναι η οδός Ελπίδος, ένα μικρό στενό δρομάκι, κάθετο στην πλατεία Βικτωρίας, όπου στην Κατοχή στεγαζόταν η Ειδική Ασφάλεια, το άντρο των δολοφόνων συνεργατών των ναζί στα χρόνια της Κατοχής. Ο άλλος είναι η οδός Μιχαήλ Βόδα κι εκεί βρίσκεται το διαβόητο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα όπου βρήκε το θάνατο ο Πακιστανός μετανάστης Μοχάμαντ Καμράν Ασίκ.
Πριν 60 χρόνια, το καλοκαίρι του 1944, στην οδό Ελπίδος 3, στο επιταγμένο ξενοδοχείο Κρυστάλ, Έλληνες φασίστες βασάνισαν ανελέητα την Ηλέκτρα Αποστόλου και ύστερα πέταξαν το κατακρεουργημένο πτώμα της στο δρόμο. Δεν υπάρχουν εικόνες της νεκρής Ηλέκτρας, μόνο η ανατριχιαστική ιατροδικαστική έκθεση διασώζεται, όμως όλοι είδαμε τις φωτογραφίες με το γεμάτο πληγές άψυχο σώμα του Μοχάμαντ που έχασε τη ζωή του στο ΑΤ της Μιχαήλ Βόδα. Τα χέρια του, τη γυμνή πλάτη του, γεμάτη πληγές, μώλωπες και εκχυμώσεις πάνω στα ψυχρά λευκά πλακάκια του νεκροτομείου.
Ασεβής ίσως φανεί η αναλογία. Αβυσσαλέες είναι οι διαφορές ανάμεσα στις δύο εποχές. Η Ηλέκτρα Αποστόλου ήταν κομμουνίστρια, ηρωίδα και σύμβολο της Αντίστασης στον κατακτητή. Ελάχιστα γνωρίζουμε για τον βίο και την πολιτεία ενός 37χρονου μετανάστη και σίγουρα όχι ήρωα. Όμως το κοινό σημείο ανάμεσα στους δύο αυτούς ανθρώπους είναι ότι δολοφονήθηκαν, ότι πέθαναν στα χέρια των υποτιθέμενων φρουρών του νόμου και της τάξης, της κατοχικής ναζιστικής τάξης στην πρώτη περίπτωση, της νεοφιλελεύθερης νεοδημοκρατικής τάξης στη δεύτερη. Και τα σημεία όπου ξεψύχησαν απέχουν λιγότερο από ένα χιλιόμετρο, ένα τσιγάρο δρόμος τα χωρίζει.
Στην οδό Ελπίδος δεν βασανίστηκε μέχρι θανάτου μόνο η Ηλέκτρα εκεί αλλά και αναρίθμητοι άλλοι Έλληνες πατριώτες. Ανθρώπινο αίμα μυρίζει αυτό το δρομάκι, το τόσο μικρό που το μάτι δεν το πιάνει. Αλλά και η Μιχαήλ Βόδα, στο ύψος του ΑΤ Αγίου Παντελεήμονα, ανθρώπινο αίμα μυρίζει – και ας μην την πιάνουν όλοι αυτή τη μυρωδιά.
Και αν γυρίζω πίσω στην Ηλέκτρα είναι γιατί πιστεύω ότι η διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης, η γνώση των εγκλημάτων του παρελθόντος ακονίζει την ευαισθησία και τα αντανακλαστικά μας απέναντι στα εγκλήματα τα τωρινά. Όσο πιο εύκολα ξεχνάμε τα παλιά και τα πρόσφατα τόσο πιο εύκολα καταπίνουμε τα αδιανόητα, τόσο πιο εύκολα συνηθίζουμε τη βαρβαρότητα.
