Πρωτοβουλία για τη Διασφάλιση της δημόσιας διαχείρισης του νερού
Τοποθέτηση στη συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ, 17.12.2025 με θέμα: Λειψυδρία – Δημόσιος χαρακτήρας του νερού – ΕΥΔΑΠ
Η Αττική κηρύχθηκε σε λειψυδρία τις μέρες που ισχυρές βροχοπτώσεις προκαλέσαν για μια ακόμη φορά έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. Παράλογο; Όχι και τόσο αν σκεφτούμε ότι η ύδρευση ολόκληρης της Αττικής ακόμη και της Αίγινας, γίνεται με νερό που μεταφέρεται από αποστάσεις που ξεπερνούν τα 200 χιλιόμετρα μέχρι τα διυλιστήρια της ΕΥΔΑΠ.
Σήμερα δεν έχει σχεδόν καμία σημασία αν βρέχει στην Αθήνα ή και σε όλη την Αττική. Όλα τα επιφανειακά νερά της Αθήνας ρίχνονται στη θάλασσα ενώ την ίδια στιγμή πλένουμε τα αμάξια μας, τους δρόμους, τις αυλές, ποτίζουμε τους κήπους και τα πάρκα μας, με διυλισμένο νερό που κουβαλάμε από τον Εύηνο και τον Μόρνο. Αν υλοποιηθεί ο Εύρυτος αύριο θα προέρχεται και από τον Καρπενησιώτη και τον Κρικελοπόταμο, ή το εξίσου καταστροφικό από αφαλάτωση της θάλασσας.
Από τα 700 περίπου ρέματα και ποτάμια της Αθήνας που υπήρχαν μέχρι και πριν εκατό χρόνια, έχουν απομείνει ελάχιστα ανοιχτά τμήματα ενώ όλα τα υπόλοιπα έχουν μετατραπεί σε ανοιχτούς ή κλειστούς οχετούς με αποστολή να παροχετεύουν το γλυκό νερό γρήγορα στη θάλασσα. Ακόμη και τα ελάχιστα ρέματα φυσικής ροής όπως της Πικροδάφνης, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, ο Ερασίνος, τα ανοιχτά τμήματα του Ποδονίφτη και του Κηφισού, όλα δέχονται συνεχείς «επιθέσεις» από την ίδια την Πολιτεία. Όμως από τις κοίτες των ποταμών που δεν υπάρχουν γίνεται κυρίως ο εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφορέων, ειδικά σε μια πόλη τσιμεντοστρωμένη όπως η Αθήνα. Αυτό σήμερα δεν αποτελεί πρόβλημα αφού τόσο τα υπόγεια νερά της Αττικής όσο οι εκροές της Ψυττάλειας και των άλλων ΚΕΛ δεν αξιοποιούνται παρά ελάχιστα ενώ περίπου το 1/5 του νερού ύδρευσης χάνεται στις διαρροές των δικτύων μεταφοράς και διανομής.
Η αντιμετώπιση οποιουδήποτε κινδύνου λειψυδρίας απαιτεί ορθολογική διαχείριση και όχι επεκτατική δέσμευση υδατικών πόρων υπέρ ενός μη βιώσιμου μοντέλου και σε βάρος της Περιφέρειας.
Ένα διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης του νερού δεν θα βασίζεται στην συνεχή προσφορά και την αύξηση της κατανάλωσης και των κερδών μιας μετοχοποιημένης εταιρείας αλλά στην εξοικονόμηση και την επαναχρησιμοποίηση. Δεν θα βασίζεται σε φαραωνικά έργα μεταφοράς νερού από ολοένα και πιο μακρινά μέρη, ούτε σε πανάκριβες, ενεργοβόρες, ρυπογόνες μονάδες αφαλάτωσης, αλλά στην αξιοποίηση και των υδάτινων πόρων της Αττικής από το νερό της βροχής και των πηγών, μέχρι το νερό των γεωτρήσεων.
Υπάρχει πλήθος προτάσεων από επιστημονικούς φορείς και από τη διεθνή εμπειρία που μπορούν να εφαρμοστούν τόσο στην Αττική, όσο και στις περιοχές της χώρας που έχουν αυξημένες ανάγκες και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
- Την ανακύκλωση του νερού από τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων σε βιομηχανικές χρήσεις, στην άρδευση και την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων
- Στην εξοικονόμηση με κλειστά και αυτοματοποιημένα δίκτυα άρδευσης που ειδικά για την Αττική αλλά και τη Βοιωτία από όπου αντλεί η ΕΥΔΑΠ, θα εξοικονομούσαν τεράστιες ποσότητες νερού. Συστήματα άρδευσης υψηλής απόδοσης, αισθητήρες εδάφους, μετεωρολογικοί σταθμοί και δορυφορικά δεδομένα, καθώς και στροφή σε καλλιέργειες με χαμηλότερες απαιτήσεις σε νερό, μπορούν να εξοικονομήσουν το μεγαλύτερο μέρος από το νερό που σήμερα πηγαίνει στην άρδευση που απορροφά το 80–85% της συνολικής κατανάλωσης νερού.
- Την δημιουργία συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού στα κτίρια και επεξεργασία του “γκρίζου” νερού (απόνερα πλυντηρίων, νιπτήρων, ντους) για χρήσεις που δεν απαιτούν πόσιμο νερό, όπως το πότισμα, η καθαριότητα κλπ
- Την ενημέρωση του κοινού για καλές πρακτικές εξοικονόμησης νερού.
- Τον εμπλουτισμό και αξιοποίηση των υπόγειων υδάτων, μέσα από την προστασία ή και την επανασύσταση ποταμών και την αύξηση των διαπερατών επιφανειών στις πόλεις. Το τελευταίο θα απαιτούσε ενδεικτικά:
- Αύξηση των χώρων πρασίνου στις πόλεις (με χρήση ανθεκτικών φυτών που χρειάζονται λίγο νερό)
- Δημιουργία λεκανών συγκράτησης, τάφρων διήθησης (swales), βροχοκήπων (rain gardens), “Πράσινων” Στεγών/ Τοίχων, διαπερατά Οδοστρώματα (Permeable Pavements) και άλλες υποδομές που επιτρέπουν στο νερό να διαποτίζει το έδαφος και να εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα. Τέτοιες υποδομές θα συμβάλλουν επιπλέον στη μείωση του φαινομένου της θερμικής νησίδας αλλά και των πλημμυρών.
Τέλος σημαντικός είναι ο περιορισμός χρήσεων που ρυπαίνουν και καταναλώνουν το νερό. Ένα διαφορετικό μοντέλο απαιτεί την αποκέντρωση και όχι τη συγκέντρωση υδροβόρων και ρυπαντικών δραστηριοτήτων στην Αττική.
Είναι φανερό ότι όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν ένα σχεδιασμό προσανατολισμένο στην προστασία και διαφύλαξη του νερού ως κοινού και πολύτιμου αγαθού σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από το μοντέλο αγοράς και κατανάλωσης που προωθεί η Πολιτεία.
Μέχρι σήμερα η Πρωτοβουλία για τη Δημόσια Διαχείριση του νερού κατόρθωσε να φέρει μαζί συνδικαλιστές, επιστήμονες, δημοτικές παρατάξεις και κινήσεις πολιτών με αποτέλεσμα να μεγαλώσει την κινητοποίηση και να ενισχύσει τις θέσεις του κινήματος για το νερό. Απαιτείται ένα όσο γίνεται πιο ευρύ μέτωπο για τη διεκδίκηση τόσο του δημόσιου χαρακτήρα όσο και μιας οικολογικής διαχείρισης με στόχο τον περιορισμό των απωλειών και την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Απευθύνουμε λοιπόν δημόσια έκκληση σε όλους, για την συμπαράταξη όσο το δυνατόν περισσότερων δυνάμεων για την προστασία του πιο ζωτικού αγαθού. Να μην επιτρέψουμε να συμβεί με το νερό αυτό που συνέβη με το ρεύμα.
