Το Σάββατο, και όχι την Παρασκευή στη διάρκεια της συνάντησης Τραμπ – Πούτιν, κρίθηκε η επόμενη ημέρα και το μέλλον της Ουκρανίας.
Ο αμερικανός πρόεδρος προσήλθε στην συνάντηση με την ρώσο ομόλογό του στην αμερικανική αεροπορική βάση έχοντας οδηγήσει στα άκρα την πολιτική του μαστίγιου και του καρότου. Πριν εκλεγεί πρόεδρος υποσχόταν ότι θα τελειώσει τον πόλεμο σε 1 ημέρα. Αμέσως μετά την εκλογή του τον Φεβρουάριο του 2025, η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και Σεργκέι Λαβρόφ στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας δημιούργησε ελπίδες για ειρήνη στο μέτωπο της Ουκρανίας. Οι διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών εμπειρογνωμόνων έδειξε ότι το εμπόδιο είχε πάψει να είναι η Ουάσιγκτον κι ότι μεταξύ των δύο πάλαι ποτέ υπερδυνάμεων είχαν δοθεί οι προσήκουσες εγγυήσεις. Το αδιέξοδο που ακολούθησε έδειξε ότι το εμπόδιο ήταν η Ουκρανία…
Οι ΗΠΑ ταυτόχρονα συνέχισαν να εξοπλίζουν την Ουκρανία και όχι μόνο να απειλούν την Ρωσία. Το τελεσίγραφο του Τραμπ προς τη Ρωσία για να σταματήσει τον πόλεμο εντός 50 ημερών (με ημερομηνία λήξης τις 6 Αυγούστου) συνοδεύτηκε από νέες απειλές για αυστηρές συνέπειες, νέες κυρώσεις και συνεχείς πιέσεις. Ακόμη και κατά το ταξίδι του στη Αλάσκα ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν θα ήταν ευχαριστημένος αν επέστρεφε χωρίς κάποιας μορφής εκεχειρία. Σε αυτή την κατεύθυνση επιστράτευσε κάθε θεμιτό και ανοίκειο μέσο, όπως την προσωπική συνομιλία που είχε με τον Πούτιν στην προεδρική λιμουζίνα (γνωστή και ως «τέρας») χωρίς την παρουσία ούτε καν διερμηνέων, κατά παράβαση κάθε πρωτοκόλλου ασφάλειας και διπλωματίας. Η ισορροπία, προς όφελος των ΗΠΑ, αποκαταστάθηκε με την χαμηλή πτήση των πολεμικών αεροσκαφών που κατέστησε σαφή την αμερικανική κυριαρχία πολύ πέραν της αεροπορικής βάσης Έλμεντορφ Ρίτσαρντσον…
Κέρδη και ζημιές για τη Ρωσία
Ο ρώσος πρόεδρος εξασφάλισε μια μεγάλη επιτυχία σε επίπεδο συμβολισμών. Η πρώτη του συνάντηση με πρόεδρο των ΗΠΑ σε αμερικανικό έδαφος από το 2007, θρυμμάτισε το πλαίσιο διεθνούς απομόνωσης που έχτισαν γύρω του μετά την επέμβαση στην Ουκρανία. Μετά την συνάντηση στην Αλάσκα ο Πούτιν έπαψε να είναι ο αποσυνάγωγος της διεθνούς τάξης, όπως μεθοδικά επεδίωξαν οι Δημοκρατικοί των ΗΠΑ και το ιερατείο της ΕΕ, που δεν παύουν ταυτόχρονα να συνεργάζονται με τους γενοκτόνους του Ισραήλ δείχνοντας πόσο υποκριτική είναι η στάση τους. Έφυγε όμως και με άδεια χέρια. Ο ίδιος ο Σεργκέι Λαβρόφ, που μετά τη εμφάνισή με την μπλούζα που έγραφε ΕΣΣΔ, διεκδικεί επάξια τον τίτλο (πέραν του πιο ευφυούς και μορφωμένου υπουργού Εξωτερικών) του μεγαλύτερου τρολ, είχε δηλώσει ότι ήλπιζε στην άρση ορισμένων από τις πιο επώδυνες αμερικανικές κυρώσεις. Ο Τραμπ μπορεί να μην επέβαλε νέες κυρώσεις (αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν άλλες που μπορούν να επιβληθούν χωρίς να βλάψουν υπέρμετρα τις ίδιες τις ΗΠΑ), αλλά δεν ακύρωσε και τις υπάρχουσες. Επίσης, άπραγοι έφυγαν και οι υψηλού επιπέδου οικονομικοί σύμβουλοι που συνόδευαν τον Πούτιν (Κίριλ Ντμίτριεβ και Άντον Σιλουάνοβ) με εμπειρία στις διεθνές οικονομικές σχέσεις και τις διακρατικές συμφωνίες. Καμία οικονομική συμφωνία χωρίς διευθέτηση του μετώπου στην Ουκρανία, ήταν το μήνυμα που ρητά έστειλε ο Τραμπ, μένοντας ανυποχώρητος στις ουσιώδεις θέσεις του.
Η Μόσχα ήταν ωστόσο η μεριά που έδωσε ρεσιτάλ σταθερότητας και συνέχειας. Ο Πούτιν απέρριψε κάθε πρόταση για μια προσωρινή συμφωνία εκεχειρίας, αντιπροτείνοντας συνολικά μια συμφωνία μόνιμης και διαρκούς ειρήνης. H Ρωσία έθεσε όρο την απόσυρση της Ουκρανίας και των μισθοφόρων της από την περιφέρεια του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ (όπου έχει υπό τον έλεγχό της το 70% των εδαφών) και το πάγωμα της γραμμής του μετώπου, που ισοδυναμεί με παραίτηση από την κατάκτηση της Ζαπορίζια και της Χεβρόνας. Ο τελευταίος ρωσικός όρος ισοδυναμεί με απειλή, καθώς κάθε μέρα που περνάει η Ουκρανία χάνει εδάφη με όλο και μεγαλύτερο ρυθμό. Χαρακτηριστικά, και σύμφωνα με τους New York Times, η Ρωσία εμπλουτίζοντας την τακτική της με τη χρήση μικρών κι ευέλικτων μονάδων που χρησιμοποιούν μοτοσυκλέτες, τον Ιούνιο του 2025 είχε τα μεγαλύτερα κέρδη από την έναρξη της χρονιάς, τον Μάιο κατέλαβε 173 τετ. μίλια, υπερδιπλάσια δηλαδή απ’ όσα κατέλαβε τον Απρίλιο, κοκ. Το Κίεβο για να ανακόψει την ρωσική προέλαση αναγκάστηκε να ρίξει στην μάχη ακόμη και το Τάγμα Αζόφ (αυτό που δεν υπάρχει) χωρίς φυσικά αποτελέσματα. Ο ίδιος όρος που είχε τεθεί από την Μόσχα και στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις της Κωνσταντινούπολης επέσειε μικρότερες απώλειες για την Ουκρανία, αν είχε γίνει τότε δεκτός. Παραπέρα, αν ο (ίδιος) όρος γίνει δεκτός σε ένα ή έξι μήνες θα σημάνει ακόμη μεγαλύτερες απώλειες για την Ουκρανία. Όλος ο δυτικός Τύπος μάλιστα συμφωνούσε ότι η στάση της Ρωσίας ήταν πιο αυστηρή σε σχέση με τα μηνύματα που είχε στείλει στον αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ τον Απρίλιο.
Η Ρωσία κατ’ επανάληψη τόνισε ότι, πέραν της συμφωνίας ειρήνης (σε αντιδιαστολή με την προσωρινή εκεχειρία που θα επιτρέψει τον επανεξοπλισμό της Ουκρανίας και την διαιώνιση του πολέμου) αξιώνει την εξάλειψη των αιτιών του πολέμου. Αιτία του πολέμου φυσικά δεν είναι η συζητούμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Με άλλα λόγια, η παραδοχή του Τραμπ ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στον πολεμικό συνασπισμό είναι κενή περιεχομένου, δεν προσφέρει τίποτε καινούργιο. Στο βιβλίο μου, «Ουκρανία το μεγάλο πλάνο, ακόμα και αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να εφευρεθεί» (εκδ. Τόπος), εξηγώ αναλυτικά γιατί οι ΗΠΑ δεν επιθυμούσαν, από το 2022 ακόμη, την ένταξή της! Ωστόσο, η Ουκρανία εξελίχθηκε στην μεγαλύτερη (υπαρκτή και όχι υποθετική) απειλή που δέχθηκε η Ρωσία από την απόσχιση της από την ΕΣΣΔ, χωρίς να είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ μέσα από ένα δαιδαλώδες πλέγμα πολυμερών και διμερών συμφωνιών με την Ουκρανία από την δεκαετία του ’90 ακόμη, όταν η Ρωσία ήταν στα χέρια της αμερικανικής μαφίας, κατάφερε να καταστήσει αχρείαστη την ένταξη της Ουκρανίας στον οργανισμό γιατί το ίδιο το ΝΑΤΟ μπήκε και εγκαταστάθηκε στην Ουκρανία. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το ίδιο όπως δείχνουν μια σειρά από γεγονότα, που λεπτομερώς αναφέρω στο βιβλίο μου. Συνοπτικά, η (νόμιμη και θεμιτή) αξίωση της Ρωσίας συμπυκνώνεται στο αίτημα για αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας.
Ειρήνη και όχι προσωρινή ανακωχή
Οι ΗΠΑ φάνηκε να αποδέχονται το ρωσικό όρο για συμφωνία ειρήνης και όχι ανακωχή. Και …γιατί όχι; Οι ΗΠΑ προετοίμασαν από το 2014 και προκάλεσαν τον πόλεμο, κατάφεραν να αντικαταστήσουν τη ροή (πάμφθηνου) ρωσικού φυσικού αερίου με (πανάκριβο) αμερικανικό σχιστολιθικό στην Ευρώπη, άλλαξαν τους όρους προμήθειας πολεμικού υλικού στην Ουκρανία από τα κράτη μέλη ΝΑΤΟ που τώρα θα αγοράζουν τον οπλισμό από τις ΗΠΑ και εξασφάλισαν τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας με την συμφωνία Ζελένσκυ – Τραμπ. Από δω και πέρα αν κάτι επιδιώκουν είναι να αρχίσει η εκμετάλλευση αυτού του πλούτου, που όσο μένει σε ουκρανικό έδαφος θα γίνει εντελώς ανεμπόδιστα. Αλλά και σε ρωσικά χέρια να περάσει ο ορυκτός πλούτος έχει ήδη στρωθεί το έδαφος για αμερικανο-ρωσική συμφωνία.
Οι Ευρωπαίοι αντίθετα έχουν πολλά να λάβουν από την Ουκρανία, ακόμη και σήμερα 3,5 χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου. Γι’ αυτό κι όταν ο αμερικανός πρόεδρος επικοινώνησε μαζί τους το πρωί του Σαββάτου εισέπραξε την κάθετη άρνησή τους και την απάντηση του Μακρόν ότι ο Πούτιν είναι αναξιόπιστος. Είναι ένα επιχείρημα που ναρκοθετεί οποιαδήποτε συνεννόηση, ακόμη και προσωρινή εκεχειρία, όχι μόνο συμφωνία ειρήνης. Οι Ευρωπαίοι, και μέσω αυτών ο Ζελένσκυ που έχει εξελιχθεί σε άβουλη μαριονέτα τους, θέλουν να διατηρούν το ουκρανικό μέτωπο ανοικτό γιατί εμφανίζουν ως αναγκαίο τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και την ανάδυση της πολεμικής οικονομίας. Παράλληλα, έχουν μετατρέψει την Ουκρανία σε πεδίο δοκιμής νέων όπλων και εκπαίδευσης των αξιωματικών τους σε πραγματικές συνθήκες. Οι Ευρωπαίοι δεν κάμφθηκαν ούτε όταν ο Τραμπ τους υποσχέθηκε την αμερικανική συνδρομή στο μεταπολεμικό καθεστώς εγγυήσεων προς την Ουκρανία με τη σύμφωνη γνώμη της Ρωσίας μάλιστα, αντίθετα με ό,τι υποστήριζε ως πρόσφατα, μιας και τόσο η Ρωσία αρνιόταν την παρουσία δυτικού στρατού στην μεταπολεμική Ουκρανία όσο και οι ΗΠΑ αρνούνταν να εμπλακούν.
Οι Ευρωπαίοι απέδειξαν έτσι ότι το πρόβλημα δεν είναι οι όροι της επόμενης μέρας του πολέμου, αλλά η ίδια η επόμενη μέρα, δηλαδή η ειρήνη. Οι Ευρωπαίοι δεν δίστασαν να ρίξουν λάδι στη φωτιά με μια σειρά δηλώσεων που ως κοινό παρανομαστή είχαν ότι η Ρωσία αποτελεί αναθεωρητική δύναμη και σταθερή απειλή για την Ευρώπη επειδή δεν έχει αποδεχθεί την αλλαγή συνόρων που σηματοδότησε το τέλος του ψυχρού πολέμου… Η στάση των αξιωματούχων της ΕΕ, από κοινού με προκλητικές επιδείξεις δύναμης όπως η στρατιωτική παρέλαση της Πολωνίας στον ποταμό Βιστούλα την Παρασκευή (την ημέρα της συνάντησης στην Αλάσκα!) δείχνουν ότι η ΕΕ ξεπερνάει ακόμη και τις ΗΠΑ σε πολεμικό οίστρο… Η ΕΕ μάλιστα πλειοδοτεί στη γραμμή του πολέμου όσο περισσότερο περιθωριοποιείται, μιας και η συνάντηση της Αλάσκας επισφράγισε την υποβάθμισή της. Η συνάντηση της Δευτέρας στον Λευκό Οίκο του Ζελένσκι που θα συνοδεύεται από Ευρωπαίους πολιτικούς (Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Μακρόν, Μελόνι, Μερτς κ.α.) θα επιβεβαιώσει ότι η ΕΕ, ρίχνοντας συστηματικά λάδι στη φωτιά του πολέμου, έχει εξελιχθεί σε παράγοντα έντασης και αποσταθεροποίησης.
Από την άλλη (μεριά του κόσμου) ο Τραμπ δεν έκρυψε τις βλέψεις του πολύ πέραν της γραμμής επαφής στο Ντονμπάς. Η δήλωσή του στο Fox News για την σημασία της συνάντησης με τη Ρωσία, ότι «εμείς είμαστε το Νούμερο 1 και αυτοί το Νούμερο 2 στον κόσμο» δεν εξέφραζε μόνο έναν ευσεβή πόθο. Ήταν και μια προσφορά στη Ρωσία να μοιράσουν τον κόσμο όπως τον παλιό …καλό καιρό, χωρίς την παρεμβολή παρείσακτων, δηλαδή την Κίνα. Παρότι πολλές πλευρές των συζητήσεων που ενδεχομένως να αποδειχθούν οι σημαντικότερες παραμένουν άγνωστες, ο πάγος που έβαλαν οι Ευρωπαίοι στις αμερικανικές φιλοδοξίες άφησε στο περιθώριο, τουλάχιστον προσωρινά, σχέδια για μια στρατηγική στροφή της Ρωσίας προς τις ΗΠΑ ενώ διατήρησε ζεστή τη σχέση της Ρωσίας με τους BRICS και την Κίνα. Πιθανά αυτό το «νιετ» να πόνεσε περισσότερο τον Τραμπ…
