Ούτε δικαίωση ούτε διάψευση. Πολιτικό σχόλιο και απολογισμός της συλλογικής δοκιμασίας του ελληνικού λαού.
Η παράσταση του Βασίλη Παπαβασιλείου «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή, θα πεις κι ένα τραγούδι» είναι όλη δική του, σκηνοθεσία-κείμενο-ερμηνεία. Ο Παπαβασιλείου βγαίνει μόνος στη μεγάλη σκηνή της Φρυνίχου για να παρουσιάσει τον μονόλογο του «τροφίμου της χρονιάς» μπροστά στη διοίκηση, το νοσηλευτικό προσωπικό και τους ασθενείς μιας ψυχιατρικής μονάδας των Αθηνών που ο ίδιος ονομάζει ΑΑΨΟΥ. Η παράσταση σε ορισμένα σημεία της θυμίζει νούμερο επιθεώρησης, που απότομα διακόπτεται. Ο ρυθμός της παράστασης, το ύφος απεύθυνσης διαρκώς ανανεώνεται. Ο πρωταγωνιστής κάθε φορά ανακαλύπτει το θέμα του λόγου του, που αν καταφέρει να μη χάσει τον ειρμό του, θα το αναπτύξει. Ο θεατής γελάει, αλλά δεν γελάει όπως θα γελούσε σε μια επιθεώρηση. Δεν γελάει όπως θα γελούσε καν στο θέατρο.
Εδώ αυτός που καταθέτει, που βασανίζεται, αλλά και χειροκροτείται είναι ο ίδιος ο λαός. Γιατί για αυτόν γράφει ο Παπαβασιλείου, αυτόν σαρκάζει, ένα λαό ευκολόπιστο, μονίμως προδομένο, αυτόν παρηγορεί και σε αυτόν λογοδοτεί.
Σαρκάζονται οι ήρωες της οθόνης, το πολιτικό σύστημα, ο δημοσιογραφικός κόσμος, ο κόσμος της τέχνης. Το παιχνίδι με τις λέξεις κάποιες στιγμές είναι κορυφαίο. Για παράδειγμα, ένας τόνος αλλάζει θέση και ο παρουσιαστής Μπογδάνος γίνεται Μπόγδανος. Δεν χρειάζεται να ειπωθεί κάτι άλλο. Η αλλαγή του τόνου δίνει έναν καινούργιο ήχο στη λέξη, άρα ένα καινούργιο νόημα. Σαρκάζεται ανελέητα ο πρωθυπουργός, η μάχη του των Βρυξελλών, η περίφημη διαπραγμάτευση των 17 ωρών. Και με τρόπο που δεν σηκώνει ούτε δάκρυα ούτε γέλια τονίζεται πώς αυτή η απότομη μετατροπή του ΟΧΙ σε ΝΑΙ οδήγησε και οδηγεί έναν ολόκληρο λαό στην καταστροφή. Αυτοί που πίστεψαν, μάτωσαν. Σε αυτούς κυρίως απευθύνεται η παράσταση. Αυτοί την έχουν ανάγκη. (Ωστόσο το κείμενο επικοινωνεί και με ένα κοινό του αστικού φιλελεύθερου χώρου, το οποίο μπορεί εξίσου να απολαύσει σημεία της παράστασης. Χωρίς όμως να είναι σε θέση να τη νιώσει. Αυτό το κοινό θα δει μια λόγια επιθεώρηση, ενώ η παράσταση δεν είναι αυτό.)
Ο Παπαβασιλείου ήθελε να δώσει μια άμεση απάντηση στα γεγονότα του καλοκαιριού και στον απόηχό τους από το δικό του πεδίο μάχης, τη σκηνή του θεάτρου. Το δημοψήφισμα του Ιουλίου καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου και κυριαρχεί στο κορυφαίο δεύτερο μέρος της παράστασης. Εδώ η στάση του σκηνοθέτη και ερμηνευτή είναι διαυγής: Ούτε δικαίωση ούτε διάψευση. Είναι η κορυφαία στιγμή του έργου.
Το υπέροχο θέατρο του Παπαβασιλείου ανήκει σε όλους, είναι μαζί λόγιο και λαϊκό. Μπλέκει τις λέξεις, μπλέκει τις εκφράσεις και στήνει διαρκώς παγίδες-εκπλήξεις. Από το θέαμα που θυμίζει επιθεώρηση, τραβάει ένα συρτάρι και ανοίγει έναν ολόκληρο κόσμο ιδεών. Από τον κόσμο της διανόησης κρατάει την απόσταση των λαϊκών ανθρώπων. Όμως αυτό που έχει ειπωθεί, έχει ειπωθεί. Και η περιπέτεια συνεχίζεται, για όλους.
Η παράσταση θα συνεχιστεί από τις 7 Δεκεμβρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ
