Δεν είναι εύκολο να κάνει κανείς ένα ντοκιμαντέρ για τη Βενεζουέλα του σήμερα. Όχι μόνο λόγω της μεγάλης γεωγραφικής απόστασης και του υψηλού κόστους των μετακινήσεων, αλλά και γιατί τα γεγονότα τρέχουν, εξελίσσονται ραγδαίως και το σήμερα, προτού καλά-καλά το καταλάβουμε, γίνεται χθες.
Ωστόσο, το ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου «Make the Economy Scream» δεν είναι απλώς επικαιρικό, αλλά δείχνει πώς στην εποχή μας κατασκευάζονται πραξικοπήματα, ανθρωπιστικές κρίσεις, σωτήρες και «δράκοι» και πώς οι λαοί πληρώνουν με στερήσεις, ακόμα και με τη ζωή τους, τις πολιτικές του σκληρού πυρήνα του καπιταλισμού.
Ο Άρης –ας μας επιτραπεί να χρησιμοποιήσουμε το μικρό του όνομα– πήγε στο Καράκας, μίλησε με Βενεζουελάνους, επώνυμους και ανώνυμους. Το ντοκιμαντέρ δεν δείχνει μόνο το τι συμβαίνει στη Βενεζουέλα σήμερα, αλλά και το τι συνέβη στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Επίσης δείχνει ότι η μέθοδος του οικονομικού στραγγαλισμού μιας χώρας έχει εφαρμοστεί και παλαιότερα (βλ. Κούβα, Χιλή). Εξάλλου, ο ίδιος ο τίτλος είναι παρμένος από μια φράση του Αμερικανού προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον όταν το 1970 έδινε εντολή στους συμβούλους του να στραγγαλίσουν την οικονομία της Χιλής ώστε να σβήσουν από το χάρτη την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε. («Make the economy scream», κάντε την οικονομία να ουρλιάξει.)
Μόνο που σήμερα στη Βενεζουέλα –αλλά και αλλού– δεν ουρλιάζει μόνο η οικονομία, αλλά και η δημοκρατία και η αλήθεια. Με αναφορές και στην Ελλάδα, όπου το χαρτί υγείας ανακηρύχτηκε από δεξιούς πολιτικούς μέτρο της ελευθερίας, το ντοκιμαντέρ αυτό αποκαλύπτει το όργιο της προπαγάνδας και των ψεμάτων που έχουν εξαπολυθεί με στόχο την κυβέρνηση Μαδούρο. Και χωρίς σχόλια: και μόνο η λεκτική επιθετικότητα και η βλακεία των τάχα υπερασπιστών της βενεζουελιανής δημοκρατίας αρκούν.
Πρόκειται για ένα καθαρά πολιτικό ντοκιμαντέρ που δεν παραθέτει μόνο τις απόψεις των ειδικών, αλλά και εύγλωττες εικόνες της καθημερινότητας στο Καράκας. Π.χ., οι άδειοι διάδρομοι και οι αίθουσες αναμονής σε ένα μεγάλο νοσοκομείο της πόλης δεν σημαίνουν ότι εκεί οι άνθρωποι έχουν πάψει να αρρωσταίνουν, αλλά ότι δεν επισκέπτονται το νοσοκομείο γιατί, λόγω του εμπάργκο, δεν υπάρχουν φάρμακα για τη θεραπεία τους. Έτσι, η ινσουλίνη δεν εισάγεται από τη γειτονική Κολομβία αλλά από την Ινδία.
Η λεγόμενη «επιχειρηματικότητα», η καθαγιασμένη στον καπιταλισμό ιδιωτική πρωτοβουλία, επίσης κάνει τον λαό να ουρλιάξει: οι ελλείψεις τροφίμων οφείλονται στο ότι ιδιώτες μεταφέρουν τρόφιμα στην Κολομβία και πολλοί Βενεζουελάνοι αναγκάζονται να περάσουν τα σύνορα για να τα προμηθευτούν πληρώνοντάς τα σε υπέρογκες τιμές.
Στη δεκαετία του ’80, την εποχή του Ρίγκαν, μιλούσαν για την «Αυτοκρατορία του Κακού», δηλ. τη Σοβιετική Ένωση. Σήμερα τα επίσημα ευρωπαϊκά και αμερικανικά ΜΜΕ μιλάνε για την αυτοκρατορία ή μάλλον το βασίλειο «του κακού ανθρώπου», δηλ. του Μαδούρο, υποστηρίζοντας ότι αν λείψει αυτός, θα αποκατασταθούν η τάξη και η ελευθερία. Η ίδια πάνω-κάτω συνταγή που χρησιμοποιήθηκε για την εισβολή στο Ιράκ, τον πόλεμο στη Λιβύη και τη Συρία.
Η ταινία δεν είναι «φιλο-μαδουρική» ούτε «φιλο-τσαβική». Επισημαίνει τις σοβαρές παραλείψεις και τα λάθη που έγιναν, όμως κυρίως καταγγέλλει (με στοιχεία και όχι με επίθετα) το έγκλημα που συντελείται τώρα. Καταγγέλλει και φωτίζει τις αιτίες: αφενός τις οικονομικές (βλ. πετρέλαια) και αφετέρου πολιτικές, αφού όποια χώρα αμφισβητήσει, ακόμα και λίγο, τις νεοφιλελεύθερες συνταγές κινδυνεύει με πραξικόπημα.
Ο ρυθμός είναι καταιγιστικός: μουσική, εικόνες, πρόσωπα, αστικά τοπία που εναλλάσσονται. Προσωπικά, θα ήθελα κάπου ο ρυθμός να επιβραδύνεται, να στέκεται κάποιες στιγμές η κάμερα σε πρόσωπα και τόπους ώστε να φτάνουμε σε κάποια κορύφωση, όμως υποθέτω ότι ο ρυθμός αυτός ανταποκρίνεται στην αισθητική και τις συνήθειες της γενιάς του ίντερνετ και επομένως πρόκειται για μια εύστοχη επιλογή.
Είναι αυτονόητο ότι αξίζει να δούμε αυτό και να συζητήσουμε αυτότο ντοκιμαντέρ που θα αρχίσει να προβάλλεται από τις 7 Μαρτίου στην Αθήνα και από τις 14 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη.
Συντελεστές της ταινίας: Άρης Χατζηστεφάνου (σενάριο-σκηνοθεσία), Άρης Τριανταφύλλου (μοντάζ), Ερμής Γεωργίου (μουσική).
