Και να λοιπόν που η εδώ και (πολύ) καιρό αναμενόμενη διάσπαση του Die Linke είναι πλέον γεγονός. Τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου, με την επισημότητα που επιβάλλει ο χώρος στον οποίο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ενημερώνει τους δημοσιογράφους, η Σάρα Βάγκενκνεχτ ανακοίνωσε αποχώρηση της από το Die Linke και την εκκίνηση της διαδικασίας ίδρυσης ενός νέου κόμματος, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο,.. Το όνομα της πρωτοβουλίας που καλείται να υλοποιήσει αυτό το καθήκον είναι «Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ για Λογική και Δικαιοσύνη» (Bündnis Sara Wagenknecht für Vernunft und Gerechtigkeit).
Μαζί της αποχώρησαν και 10 από τους 38 βουλευτές του κόμματος στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο. Η ηγεσία του Die Linke έχει καλέσει τους αποχωρήσαντες να παραδώσουν τις έδρες τους, εκείνοι όμως δηλώνουν πως όχι μόνο δεν σκοπεύουν να κάνουν κάτι τέτοιο αλλά σχεδιάζουν και να παραμείνουν εντός της κοινοβουλευτικής του ομάδας. Για την ώρα οι τόνοι παραμένουν ακόμα χαμηλοί, υπάρχει όμως έντονη πιθανότητα η αντιπαράθεση αυτή να κριθεί στις αίθουσες των δικαστηρίων. Μια αποχώρηση των δέκα πάντως θα σημάνει ταυτόχρονα και το τέλος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Die Linke καθώς δεν θα υπάρχει πλέον ο απαιτούμενος αριθμός βουλευτών, κάτι που θα έχει μεγάλες συνέπειες για την δυνατότητα επιρροής του κοινοβουλευτικού έργου, το χρόνο ομιλίας των βουλευτών, αλλά θα σημάνει και την απώλεια θέσεων εργασίας συνεργατών κοκ.
Το momentum αυτής της ενέργειας δεν είναι τυχαίο: η Βάγκενκνεχτ από την μια επιδίωκε να προλάβει να αποχωρήσει με τους δικούς της όρους πριν την διαγράψει η ηγεσία και από την άλλη να έχει το χρόνο να προετοιμάσει το νέο της κόμμα τόσο για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου όσο και για τις εκλογές που θα διεξαχθούν σε τρία ανατολικογερμανικά κρατίδια (Θουριγγία, Σαξονία, Βρανδεμβούργο) το επόμενο φθινόπωρο. Σύμφωνα με μια πρώτη δημοσκόπηση της εφημερίδας Bild σε ενδεχόμενες εθνικές εκλογές το κόμμα είναι πιθανό να συγκέντρωνε το 12% των ψήφων, πίσω από το CDU/CSU (26,5%), την Εναλλακτική για τη Γερμανία (18%) το SPD και τους Πράσινους (12,5%) και μπροστά από του φιλελεύθερους του FDP (5,5%) και το Die Linke που συνεχίζει να κινείται στο 4%, ποσοστό που του έδιναν και προηγούμενες δημοσκοπήσεις. Το αν η Βάγκενκνεχτ θα καταφέρει να μετατρέψει το τεράστιο κοινό που διέπεται φιλικά απέναντι της σε μια αξιόπιστη εκλογική βάση, η οποία όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω είναι όντως υπαρκτή, μένει να φανεί.
Από όσα έχουν ανακοινωθεί μέχρι τώρα το υπό ίδρυση κόμμα θα βασίζεται στις αρχές της οικονομικής εχεφροσύνης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ειρήνης και της ελευθερίας. Εκφράζεται η ανάγκη για «επιστροφή στη λογική» και αντιπαράθεση με την «πιο χαζή, αναξιόπιστη και ανίκανη κυβέρνηση», που με τις κυρώσεις που επιβάλλει στερεί από την Γερμανία την πρόσβαση στη φθηνή ενέργεια, με την οικονομική κρίση να αποδίδεται στους «αριστεροφιλελεύθερους». Καταγγέλλεται ο «δικαιωματισμός» και ο «τυφλός οικοακτιβισμός» που επιλέγει η νέα γενιά οικολόγων, όπως και η «ελίτ των 10.000» που πλουτίζει υπέρμετρα σε βάρος όλων των υπόλοιπων, ενώ έντονη είναι η αντιμεταναστευτική ρητορική με την οποία ζητά τον αυστηρότερο έλεγχο των συνόρων, την επιτάχυνση των διαδικασιών απέλασης και την αντικατάσταση των επιδομάτων όσων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί (που υποτίθεται ότι αποτελούν και το κίνητρο εισόδου τους στη χώρα) με κουπόνια. Στα διεθνή τονίζεται η ανάγκη να πέσει το βάρος στη διπλωματία και όχι στα εξοπλιστικά προγράμματα και να καταστεί η Γερμανία βασικός διαμεσολαβητής στην επίλυση κρίσεων και διενέξεων.
Σύμφωνα με δήλωση της Amira Mohamed Ali, εκ των αποχωρησάντων βουλευτριών, στόχος είναι να καλυφθεί το κενό που υπάρχει στο πολιτικό σύστημα: »Δεν θέλουμε να είμαστε παρατηρητές στο πώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποστρέφονται τη δημοκρατία επειδή νιώθουν ότι κανείς δεν τους αντιπροσωπεύει πλέον πολιτικά«, προσθέτοντας πως το νέο κόμμα θα πρέπει να είναι εκεί για όλους όσους δεν βρίσκονται στην φωτεινή πλευρά της ζωής. Η Βάγκενκνεχτ από την πλευρά της δήλωσε σε συνέντευξη της στο πρώτο κανάλι της κρατικής τηλεόρασης πως θέλει να εκφράσει ένα φάσμα κοινωνικών δυνάμεων που κυμαίνεται από την μονοτονική οικογένεια που δεν ξέρει πως θα βγάλει το μήνα μέχρι την μεσαία επιχείρηση που βλέπει τις τιμές της ενέργειας να εκτοξεύονται και την ανταγωνιστικότητα της να κατρακυλά – εξαιτίας φυσικά του ακριβού αμερικάνικου φυσικού αερίου που ήρθε να αντικαταστήσει το φθηνό ρωσικό. Μια συμμαχία μεταξύ των παραδοσιακών στρωμάτων της εργατικής τάξης, κομματιών της μεσαίας τάξης που απειλούνται με κοινωνικό υποβιβασμό και αυτού που σε περασμένες εποχές πολλοί μπορεί να χαρακτήριζαν ως «προοδευτική εθνική αστική τάξη».
Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι σε αντίθεση με το Die Linke που ό,τι και να του προσάψει κανείς παραμένει το μοναδικό μεγάλο κόμμα που αρνείται να λάβει δωρεές από επιχειρήσεις το νέο μόρφωμα έχει ανακοινώσει πως θα αναζητήσει και τέτοιες πηγές χρηματοδότησης. Ένας από τους ανθρώπους που πρωταγωνιστούν στην νέα προσπάθεια άλλωστε είναι και ο Ralph Suikat, πολυεκατομμυριούχος που δραστηριοποιείται τομέα της πληροφορικής και συνιδρυτής της taxmenow, μιας πρωτοβουλίας πλουσίων του γερμανόφωνου χώρου που ενεργοποιείται για την «φορολογική δικαιοσύνη», αποστασιοποιούμενη όμως από τα πολιτικά κόμματα.
Αντίθετα λέξεις όπως «σοσιαλισμός» ή «καπιταλισμός» απουσιάζουν, έχοντας αντικατασταθεί από τέτοιες αοριστολογίες. Άλλωστε όλοι αυτοί οι άνθρωποι άνηκαν όλη στην συντηρητική πτέρυγα του Die Linke και οι απόψεις που εκφράζουν δεν είναι σε καμία περίπτωση «ακραίες» όπως τους προσάπτουν οι πολιτικοί τους αντίπαλοι. Δεν πρόκειται παρά για μια πρόταση δικαιότερης διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας και αναδιανομής του κοινωνικού προϊόντος με ισχυρό κοινωνικό κράτος και υψηλές συντάξεις, σχετικά μεγάλη καταναλωτική δύναμη και ορισμένες δυνατότητες κοινωνικής ανέλιξης. Μια διεκδίκηση ουσιαστικά για την επαναφορά των όρων του κοινωνικού συμβολαίου των αρχών του αιώνα. Άλλωστε η άρθρωση φιλεργατικών αιτημάτων δεν είναι από μόνη της προοδευτική, πόσο μάλλον επαναστατική, και μπορεί κάλλιστα να στοχεύει στην σταθεροποίηση του καπιταλιστικού συστήματος ή ακόμα και να κινείται σε αντιδραστική κατεύθυνση.
Φυσικά το γερμανικό πολιτικό σύστημα είναι ιδιαίτερα αλλεργικό σε απόψεις που αμφισβητούν έστω και στο ελάχιστο την μεταπολεμική πρόσδεση της χώρας στο άρμα του ευρωατλαντισμού, αλλά πλέον είναι γεγονός πως σημαντικές μερίδες του κεφαλαίου όντως ζητούν μια διαφορετική σχέση με την Ρωσία, την Κίνα και τις αναδυόμενες οικονομίες, δηλαδή μια περισσότερο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Επιπλέον και οι θέσεις για την οικονομική υποστήριξη των χωρών προέλευση των προσφύγων και των μεταναστών για την ανακοπή των ρευμάτων αυτών μπορεί κάλλιστα να ωφελήσουν και το γερμανικό κεφάλαιο.
Το σίγουρο πάντως είναι πως ιδίως στις μικρές πόλεις και στην ύπαιθρο η αποξένωση από την κεντρική πολιτική είναι εδώ και καιρό αισθητή και η κοινωνική δυσαρέσκεια μεγαλώνει. Σε όλη τη χώρα οι υποδομές καταρρέουν, το κοινωνικό κράτος αποδομείται, η κατάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος χειροτερεύει, οι ελαστικές σχέσεις επεκτείνονται (πλέον αφορούν το 1/5 του εργαζόμενου πληθυσμού) και οι συντάξεις μειώνονται το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης και της κλιματικής κρίσης διχάζει τους πολίτες, ενώ η τεράστια στεγαστική κρίση δυσκολεύει ακόμα και για τα μεσοστρώματα τρομερά την αναζήτηση κατοικίας, πόσο μάλλον την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης, με τον πόλεμο της Ουκρανίας να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Και η δυσαρέσκεια αυτή αναζητά πολιτική έκφραση
Μπορεί τα στελέχη της πρωτοβουλίας να διαχωρίζονται από το AfD, από τα λεγόμενα τους όμως εκλαμβάνει κανείς ότι είναι η βασική δεξαμενή από την οποία στοχεύουν να αντλήσουν ψήφους, καθώς δηλώνουν πως θέλουν να προσφέρουν σε ψηφοφόρους που το επιλέγουν ή σκέφτονται να το επιλέξουν από οργή και απελπισία, και όχι επειδή συμφωνούν με τις θέσεις του, μια σοβαρή εναλλακτική. Πάντως παρά το γεγονός ότι τονίζουν συνεχώς πως επιδίωξη τους δεν είναι ο νέος πολιτικός σχηματισμός να είναι απλά ένα κόμμα διαμαρτυρίας, για την ώρα το νέο μόρφωμα (ή πρόπλασμα αυτού) δεν έχει ούτε πραγματικό όνομα, ούτε σοβαρή ιστοσελίδα (μέχρι τώρα δεν έχουν αναρτηθεί παρά μόνο μερικά εξαιρετικά σύντομα κείμενα) πόσο μάλλον οργανωμένες δομές και μηχανισμό. Η συγκρότηση του δεν διαφαίνεται ότι θα είναι τίποτα περισσότερο από μια «από τα πάνω» διαδικασία γύρω από την «μεγάλη αρχηγό», με προσεκτική επιλογή του στελεχιακού δυναμικού, ενώ δεν έχει ανακοινωθεί και κάποιος τρόπος με τον οποίο μπορεί κανείς να γίνει μέλος της πρωτοβουλίας. Εμφανής είναι επίσης η απουσία αναφορών στα κινήματα.
Ακόμα και το σημερινό Die Linke έχει δηλαδή σαφώς αριστερότερες θέσεις, το μέλλον του όμως φαντάζει αβέβαιο, όχι μόνο λόγω του νέου παίχτη που αναδύεται στην πολιτική σκηνή αλλά κυρίως επειδή η ηγεσία του εμμένει στην συνέχιση της ίδιας πολιτικής που το έχει βυθίσει στην κρίση. Η συμμετοχή σε κυβερνητικούς συνασπισμούς σε μια σειρά από κρατίδια (χωρίς να καταφέρει να επηρεάσει κάτι ουσιαστικό), η θεώρηση της ευρωπαϊκής ένωσης ως προπύργιου δημοκρατίας και ελευθερίας, η αδυναμία του να αντιδράσει στην εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο της Ουκρανίας (οι μεγάλες φιλειρηνικές διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου δεν στηρίχτηκαν από το κόμμα αλλά από τους υποστηρικτές της Βάγκενκνεχτ και άλλες συλλογικότητες) σημαίνουν ότι έχει αποδεχτεί τους βασικούς όρους του πολιτικού παιχνιδιού, χωρίς καν να μπορέσει να αρθρώσει σοβαρό αντιπολιτευτικό λόγο. Έτσι η βάση και η επιρροή του συνεχίζει να συρρικνώνεται, μετατοπιζόμενη όλο και περισσότερο στις μεγάλες πόλεις, όπου βρίσκεται να ανταγωνίζεται με τα κεντροαριστερά κόμματα για τις προοδευτικές ψήφους, ενώ η κομματική γραφειοκρατία που έχει αναπτυχθεί ασχολείται κυρίως με την δική της επιβίωση. Και ενώ το τελευταίο διάστημα οι εργατικοί αγώνες βρίσκονται σε άνοδο το Die Linke κατορθώνει όλο και λιγότερο να αποτελέσει στήριγμα και πυροδότη της κοινωνικής διαμαρτυρίας..Η συμμαχία γύρω από τη Βάγκενκνεχτ όμως με τα όσα έχει εξαγγείλει ούτε θέλει ούτε μπορεί να αναλάβει αυτό το ρόλο.
Πηγές:
https://www.jungewelt.de/artikel/461667.zerfall-der-linkspartei-durch-die-l%C3%BCcke-ins-system.html
https://www.jungewelt.de/artikel/462098.erste-umfrage-mit-sahra-wagenknecht-partei.html
https://www.jungewelt.de/artikel/461751.zerfall-der-linkspartei-wiedersehen-vor-gericht.html
https://www.nd-aktuell.de/artikel/1177242.wagenknecht-buendnis-linksfraktion-nur-noch-auf-zeit.html
https://www.tagesschau.de/multimedia/sendung/tagesthemen/video-1264258.html
