Διάβασα την είδηση πως το μεγαλύτερο βραβείο της Βρετανίας για τις εικαστικές τέχνες, το περίφημο Turner, για το 2024, απονεμήθηκε στην Σκωτσέζα Σιχ Jasleen Kaur. Κι εκείνη στην τελετή της απονομής του εμφανίστηκε τυλιγμένη με μια παλαιστινιακή σημαία και δήλωσε: «Αναρωτιέμαι γιατί απαιτείται από τους καλλιτέχνες να ονειρεύονται την ελευθερία μέσα στον χώρο μιας γκαλερί, αλλά όταν το όνειρο συναντιέται με την πραγματική ζωή οφείλουν να σωπαίνουν… Θέλω να εξαφανιστεί ο διαχωρισμός μεταξύ της πολιτικής έκφρασης εντός μιας γκαλερί και της άσκησης της πολιτικής στη ζωή. Θέλω οι θεσμοί να αντιληφθούν το εξής: αν μας θέλετε μέσα, πρέπει να ακούσετε τι λέμε έξω. Κατάπαυση του πυρός τώρα, εμπάργκο όπλων τώρα, ελεύθερη Παλαιστίνη».
Αυτή η τελευταία διατύπωση, σχετικά με το μέσα και το έξω, είναι εξαιρετικά επίκαιρη και μεγάλης σημασίας.
Χρόνια πολλά τώρα οι κυρίαρχες επιλογές, όλο το σύστημα που εμπορεύεται, οικειοποιείται και καναλιζάρει την καλλιτεχνική δημιουργία, ευαγγελίζεται την ελευθερία της έκφρασης, μιλάει εξ ονόματός της, μερικές φορές μερικοί το έχουν πιστέψει κιόλας.
Με μια καταθλιπτική επιρροή στην κοινωνία των συστημάτων της κυρίαρχης κουλτούρας, οι πολιτικές, κοινωνικές ακόμη και ιδεολογικές ανησυχίες του καλλιτέχνη προκαλούν πολύ μικρή ενόχληση, προκειμένου κυρίως για καλλιτέχνες που έχουν ήδη αποδείξει πως στην τέχνη τους αξίζουν πολλά.
Κι όμως, όταν οι καιροί στενέψουν κι όταν οι καλλιτέχνες θελήσουν να βγάλουν τις αξίες, τις ανησυχίες και τις αμφισβητήσεις τους έξω από τη γκαλερί, το δωμάτιο, την αίθουσα της συναυλίας κ.λπ. – πολύ περισσότερο, προφανώς, για τους καλλιτέχνες του περιορισμένου χώρου και κοινού, όπως οι εικαστικοί – τα πράγματα αλλάζουν.
Τότε επιστρατεύονται οι «ευαίσθητοι» χορηγοί και κόβουν τις χορηγίες (όπως έγινε με την Jasleen Kaur και την οικογένεια Σάκλερ, που όταν έμαθαν για τη δράση της διέκοψαν τη χορηγία). Επιστρατεύονται εν συνεχεία τα χρηματοδοτούμενα,
όχι ως χορηγίες αλλά ως εξαγορά, μέσα ενημέρωσης. Οι κατά τον ίδιο τρόπο χρηματοδοτούμενοι πολιτικοί. Οι επίσης ομοίως «διαμορφωτές» γνώμης κ.ο.κ.
Αυτή τη δουλειά κάνουν και τα «ιδρύματα» πολιτισμού, εφοπλιστών, χρηματιστών, μεγιστάνων, οι «στέγες» γραμμάτων και τεχνών!..
Το γεγονός πως υπάρχουν ακόμη εκείνοι που αντιστέκονται με το έργο και την παρουσία τους είναι προς τιμήν τους και τιμή μας, αλλά πόσα πτώματα συνειδήσεων μαζεύουμε καθ’ εκάστην σε αυτούς και σε άλλους χώρους!
Θέλω να ευχαριστήσω τη Ναταλί Χατζηαντωνίου (για μια ακόμη φορά) και την Εφημερίδα των Συντακτών που ανέδειξαν σε κύριο θέμα στο φύλλο της Πέμπτης 5/12 αυτή την μικρή αλλά μεγάλη ιστορία.
Και σαν συνέχεια, επιβεβαίωση και απόδειξη των όσων ανέφερα πιο πάνω, σε επόμενη σελίδα της εφημερίδας πληροφορούμαστε για την (ύστερα από πενήντα χρόνια) σαρανταοχτάωρη απεργία των δημοσιογράφων στις βρετανικές εφημερίδες Guardian και Observer, προκειμένου να αποτρέψουν την πώληση των εφημερίδων τους στην Tortoise Media, έναν καθόλου αθώο ειδησεογραφικό ιστότοπο, ο οποίος ιδρύθηκε από τον πρώην διευθυντή του BBC News και τον πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Λονδίνο και στηρίζεται οικονομικά από επενδυτές υψηλής τεχνολογίας και τράπεζες (για να μη λέμε πως αυτά συμβαίνουν μόνο στη μικρή μας επαρχία).
Ανατρίχιασα όταν διάβασα την είδηση και τις δηλώσεις της Σιχ εικαστικού (για να ξαναγυρίσω στο κυρίως θέμα). Αφ’ ενός από την ικανοποίηση για τη θαρραλέα υπεράσπιση του παλαιστινιακού λαού, αφ’ ετέρου από … τρόμο!
Φαντάστηκα, αίφνης, τον Γιάννη Πρετεντέρη να κατακεραυνώνει από το ύψος του ανιδιοτελούς Ολύμπου του, την βέβηλη, η οποία δεν κοιτάει τη δουλειά της, και μετά τον Άρη Πορτοσάλτε από τα βάθη της άγνοιάς του να συνοδεύει.
Θυμήθηκα, ακόμη, τι έγινε το καλοκαίρι με την παράσταση της Ορέστειας του Θοδ. Τερζόπουλου, την καταιγίδα που ξέσπασε πάνω στη Μαρίνα Σάττι στο διαγωνισμό της Γιουροβίζιον, γιατί απαξίωσε την εκπρόσωπο του Ισραήλ, τους μύδρους στην πρωτοχρονιάτική γιορτή στο Σύνταγμα, γιατί ανέμιζαν παλαιστινιακές σημαίες και άλλα σχετικά.
Κάθε εποχή και κάθε κυριαρχία και κάθε επιχείρηση φίμωσης έχει ανάγκη τους Μαστοράκηδές της.
Αλλά κάθε εποχή και κάθε κυριαρχία έχει εκείνους που αντιστέκονται. Και εν τέλει νικάνε!..
