Η πραγματικότητα ξεπέρασε την (αρρωστημένη) φαντασία. Φυσικά το θέαμα κυριάρχησε και πάλι. Τα κανάλια είναι φτιαγμένα γι’ αυτό. Το θέμα περιέχει όλα τα συστατικά, όπως λέγαμε από παλιά, αίμα και σπέρμα. Αλλά και μεγάλη δόση ανατριχίλας. Εν πάση περιπτώσει το θέμα μας δεν είναι τώρα τα κανάλια.
Όσα φρικώδη φτάνουν ως εμάς σχετικά με τη δράση του αστυνομικού της Βουλής και του θύματος-θύτη, επίσης αστυνομικού, γυναίκας (του), δεν τα αντέχουν το στομάχι και ο νους μας.
Θέτουν ωστόσο το θέμα της αστυνομίας και του τρόπου που λειτουργεί και υφίσταται. Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι βέβαια ένα ακραίο περιστατικό, θα πει κανείς. Και δικαιολογημένα. Αλλά τα περιστατικά που συγκεντρώνονται, ακραία ή μη, είναι πολλά για να θεωρούνται στατιστικά δεδομένα. Και κυρίως κοινωνικά ενταγμένα σε ένα παραβατικό ποσοστό που υπάρχει πάντα στις κοινωνίες (φυσικά ο αρμόδιος υπουργός δηλώνει έκπληκτος. Πως μπορεί να συμβαίνουν τέτοια περιστατικά εδώ σ’ εμάς, στην καλή μας αστυνομία;).
Δεν είναι γιατί η αστυνομία έχει ρόλο, και λόγο, σύμφωνα με τις θεωρίες τουλάχιστον, να προφυλάσσει την κοινωνία από την παραβατικότητα αυτού του είδους. Είναι γιατί τα περιστατικά στην αστυνομία είναι περισσότερα και μερικές φορές πιο ακραία από το μέσο κοινωνικό όρο. Τόσο αυτά που γίνονται γνωστά όσο και εκείνα που καλύπτονται πολύ γρήγορα.
Όπως επίσης είναι συντριπτικά μεγαλύτερα τα ποσοστά των παραβατών αστυνομικών που πέφτουν στα μαλακά ή και απαλλάσσονται, από τα δικαστήρια και από τις εντός του σώματος έρευνες των συναδέλφων τους.
Συνεπώς το ερώτημα που τίθεται ευλόγως, ακόμη και για εκείνους που δεν εξεγείρονται από τη διαχεόμενη αστυνομική βία στην καθημερινή μας ζωή, (ιδιαίτερα στις διαδηλώσεις, απεργίες, κοινωνικές διαμαρτυρίες) είναι το πως λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός του κράτους και παράγει συνεχώς τέτοια φαινόμενα.
Μια πρώτη απάντηση: στην τηλεόραση ο εκπρόσωπος συνδικαλιστής των αστυνομικών (ο οποίος έχει συνεισφέρει πλειστάκις στην τηλεοπτική αθώωση συναδέλφων του που καταγγέλλονται για βίαιες ενέργειες, ιδιαίτερα αν έχουν παραλήπτες διαδηλωτές) είπε πως κάποιος ψυχίατρος του σώματος, είχε διατυπώσει επισήμως την άποιψη πως το 60% των αστυνομικών από ψυχολογική άποψη, δεν έπρεπε να φέρουν όπλο – προφανώς γιατί είναι επικίνδυνοι. Τον ψυχίατρο, είπε, τον έδιωξαν από την αστυνομία.
Εκεί λοιπόν, αναπαράγεται η βία, ως μαγκιά, τσαμπουκάς, ασυδοσία. Χωρίς μια τέτοια εδραιωμένη αντίληψη δεν μπορεί να εκδηλώνεται αυτό το μίσος κατά των πολιτών, όταν τολμάνε να διαμαρτυρηθούν. Δέρνουν αν τους αντιμιλήσεις, ή αν θεωρήσουν ότι τους έχεις αντιμιλήσει, κι αν διαμαρτύρεσαι ακόμη, και μετά σου κάνουν και μια μήνυση για να τραβολογιέσαι σε δικαστήρια.
Κι τρισαλλοίμονό σου αν είσαι γυναίκα, ομοφιλόφυλλος ή τρανς και βρεθείς απέναντι σε αυτά τα σιδερόφρακτα πρότυπα του ανδρισμού.
Εκεί παράγεται η ακροδεξιά, ο σεξισμός και η ασυδοσία. Η στολή είναι φετίχ. Ο εξοπλισμός είναι προσωπικότητα. Η βία είναι επιβεβαίωση.
Το κράτος της αστυνομίας είναι απαραβίαστο. Οι υπουργοί είναι αναλώσιμοι. Η αστυνομία είναι διαχρονική «αξία» με δικούς της κανόνες και άβατα.
Έτσι που η συνέχεια από τη χούντα δεν έχει διαρραγεί.
Σε ένα πολύ σημαντικό (και επίκαιρο πλέον) βιβλίο η Αναστασία Τσουκαλά, Βασική Ερευνήτρια του Universite Paris Cite, αναφέρεται διεξοδικά στο θέμα της διαχρονικής αστυνομικής βίας (Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα, εκδ. Τόπος).
Στην εισαγωγή ακόμη μας θυμίζει το πως ο Γεώργιος Ράλλης, πρωθυπουργός τότε, αντιμετώπισε το θάνατο του Ιάκωβου Κουμή και της Σταματίνας Κανελλοπούλου που χτυπήθηκαν θανάσιμα από τα ΜΑΤ, στην διαδήλωση για την επέτειο του Πολυτεχνείου το 1980:
«Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη». Άρα;
Θυμίζει επίσης τι είπε ο πρόεδρος της ΕΔΗΚ Ιωάννης Ζίγδης στη Βουλή:
«Η βασική αιτία του κακού είναι ότι η κυβέρνηση διατηρεί ένα Σώμα που αποτελεί ντροπή, τα ΜΑΤ. Δεν είναι αστυνομία αυτό, αυτό είναι Σώμα ΕΣ-ΕΣ, είναι χειρότερο από την ΕΣΑ, τα μέλη του είναι κακούργοι, όχι ότι οι άνθρωποι γεννήθηκαν κακούργοι, αλλά εκπαιδεύονται για να γίνουν κακούργοι […] Είναι αδιανόητο να υπάρχουν σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Όλη η έμφαση δίνεται σε εκείνο το εκπαιδεύονται.
Χρειάζεται λοιπόν να επισημανθεί η λειτουργία του κλειστού κόσμου τους (όπως και κάθε κλειστού κόσμου, εντός της κοινωνίας), την διαμορφούμενη εντός του λογική και ψυχολογία.
Όταν μια ομάδα την αποκόπτεις από την κοινωνία, την εκπαιδεύεις και την συντηρείς με βασική αρχή πως είναι κάτι ξεχωριστό, αυτόνομο, χωρίς έλεγχο, με επιδίωξη να βάλει τάξη στον απείθαρχο «εχθρό λαό». Όταν παίρνεις παιδιά δεκαοχτώ χρόνων χωρίς γνώση, χωρίς κοινωνική εμπειρία και τους μαθαίνεις ότι η δουλειά τους (και η ζωή τους) είναι να «γαμούν και να δέρνουν», θα παράγονται αποτελέσματα ακραίων αντικοινωνικών εκδηλώσεων και προφανώς ακραίας συμπεριφοράς, όπως στην περίπτωση που απασχολεί σήμερα το πανελλήνιο (και όχι μόνο), σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση από ό,τι στην υπόλοιπη κοινωνία.
Όταν μια κυβέρνηση, και πολλές κυβερνήσεις, αλλά ιδιαίτερα μια ακροδεξιά κυβέρνηση όπως αυτή του Κυρ. Μητσοτάκη, θεωρεί και αναγάγει πολλαπλώς και εμφαντικώς την αστυνομία, και ιδίως τις δυνάμεις καταστολής, ΜΑΤ, Δίας κ.λπ., σε ακρογωνιαίο, πολιτικά και ηθικά, στήριγμα του συστήματός της. Όταν προσλαμβάνονται συνεχώς αστυνομικοί αλλά όχι πυροσβέστες, γιατροί στα νοσοκομεία, δάσκαλοι στα σχολεία κ.ο.κ. (κι αυτό δεν είναι χυδαία απλούστευση, είναι αριθμητική). Όταν δημιουργούνται στεγανά, πολλαπλώς απρόσβλητα, και από την πολιτική παρέμβαση, αλλά κυρίως από την κοινωνική κριτική.
Όταν, όταν, όταν… Τα αποτελέσματα θα τα βρίσκουμε κάθε μέρας μπροστά μας σε παθολογικές εκδηλώσεις.
Μήπως είναι καιρός να πέσει φως, ή έστω να απαιτήσουμε να πέσει φως, σε όσα συμβαίνουν στην αστυνομία; και επί τέλους να συντελεστεί εκεί ένας εκδημοκρατισμός, τουλάχιστον μια διαφάνεια, κάτι άλλο;
Μήπως είναι καιρός να καταλάβουμε πως ζούμε σε έναν κόσμο ο οποίος παράγει στεγανούς θύλακες και παθογενείς καταστάσεις; Και είναι επιτακτική ανάγκη να τον αλλάξουμε;
