Το γεγονός
Κυρώθηκε από την πλειοψηφία της Βουλής, από την “κοινοπραξία” ΝΔ-ΚΙΝΑΛ-Ελληνικής Λύσης γιατί η (άκρα)Δεξιά πάντα τιμούσε τους ευεργέτες) μια ακόμα «δωρεά» για το δημόσιο σύστημα Υγείας, πετυχαίνοντας μάλιστα ο ¨ευεργέτης” τους όρους του, ώστε να ενισχυθεί η εμπορευματική λειτουργία του Παιδιατρικού (όταν και άμα ανεγερθεί), μέσω της; λειτουργίας του ως «αυτόνομης επιχειρηματικής μονάδα», ως Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), με προβλέψεις για «οικονομικά αποδοτικότερη λειτουργία» και άλλα ευχάριστα.
Πρόκειται για τη σύμβαση δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» (ΙΣΝ) και του Ελληνικού Δημοσίου «για την ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών στον Τομέα Υγείας» που αφορά και τη λειτουργία παιδιατρικού νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη. Η αρχική σύμβαση είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και στην εξειδίκευσή της, ο (ίδιος) ΣΥΡΙΖΑ να ψήφισε «παρών». Μην ξεχνάμε πως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στις 6 Σεπτεμβρίου του 2018 έφερε στη Βουλή το Μνημόνιο της Συνεργασίας και της κύριας σύμβασης. Επτά μήνες νωρίτερα, στις 21 Μαρτίου του 2018, ο πρώην Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υπέγραφε μαζί με τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», τον κ. Ανδρέα Δρακόπουλο, μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Ιδρύματος για την ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών στον χώρο της υγείας
Σε αυτό το «Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης», που στον τίτλο του θα έχει και το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» (λογικά ως διαχειριστή-χορηγό) θα μεταφερθούν πανεπιστημιακές παιδιατρικές και παιδοχειρουργικές κλινικές που ήδη λειτουργούν σε διάφορα δημόσια νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης και «θα απολαμβάνει οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια».
Τι εννοούν τα άνωθεν; Προωθείται η λειτουργία ενός Νοσοκομείου με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Στη σύμβαση αναφέρεται ρητά ότι μετά την παράδοσή του, η πλήρης κατοχή, νομή, δικαιώματα κ.λπ., θα ανήκουν στο ΝΠΙΔ και όχι στο υπουργείο. Αυτό δείχνει την ενίσχυση της αυτοτελούς δράσης αυτού του νοσοκομείου σύμφωνα με τους κανόνες της επιχειρηματικής δράσης που χαρακτηρίζει ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Στις προβλέψεις της σύμβασης υπάρχουν επίσης τα κριτήρια της επιχειρηματικής δράσης, όπως η οικονομικά «αποδοτικότερη» λειτουργία, η εφαρμογή των «βέλτιστων διεθνών πρακτικών» οι οποίες έχουν σχέση με την προσαρμογή στους «κανόνες της αγοράς» και βεβαίως η ύπαρξη του CEO (Chief Executive Officer), ο οποίος και θα συναποφασίζει μαζί με το υπόλοιπο Δ.Σ για τα κόστη και τις παροχές ιατρικών υπηρεσιών.
Θεωρητικό Υπόβαθρο: Φιλανθρωπία και Καπιταλισμός
Ο φιλανθρωπικός καπιταλισμός είναι διαφορετικός από τις παραδοσιακές μορφές φιλανθρωπίας επειδή περιλαμβάνει μια καπιταλιστική, βασισμένη στην αγορά, κερδοσκοπική προσέγγιση για την επίλυση των μεγαλύτερων και πιο πιεστικών ζητημάτων του κόσμου. Αντί να γράφουν απλώς μια επιταγή, οι κεφαλαιοκράτες και τα ιδρύματά τους υιοθετούν μια πολύ προσωπική και εμπλεκόμενη προσέγγιση ξεκινώντας τις δικές τους φιλανθρωπικές επιχειρήσεις και εφαρμόζοντας λύσεις βασισμένες στην αγορά για τους σκοπούς που αναλαμβάνουν.
Καθώς ο συγκεντρωμένος επιχειρηματικός πλούτος συνεχίζει να αυξάνεται, όλο και περισσότεροι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι συμμετέχουν σε αυτή τη νέα μορφή φιλανθρωπίας. Οι εξαιρετικά πλούσιοι φιλανθρωπικοί καπιταλιστές έχουν τοποθετηθεί ως η λύση στα συντριπτικά μυριάδες προβλήματα του κόσμου. Η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι οι ηθικοί δισεκατομμυριούχοι του κόσμου θα είναι η λύση στα προβλήματα του κόσμου θέτει τα θεμέλια για μια καπιταλιστική προσέγγιση της φιλανθρωπίας που βασίζεται στην αγορά. Ενθαρρύνει τους δισεκατομμυριούχους να χρησιμοποιούν μοντέλα μεγιστοποίησης του κέρδους που χρησιμοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα και τους έχουν επιτρέψει να συσσωρεύουν τον πλούτο που θέλουν να «αναδιανείμουν» στον δημόσιο τομέα.
Σε αυτή την περίπτωση, όμως, το κέρδος τους επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν και όχι την κοινωνική ευημερία και η κοινωνική ποιότητα. Ο φιλανθρωπικός καπιταλισμός έχει τη δυνατότητα να είναι αρκετά ισχυρός. Ο φιλανθρωπικός καπιταλισμός αμφισβητεί τη μη βιώσιμη και μη πρακτική ιδέα της απλής ρίψης χρημάτων σε ένα πρόβλημα και ενθαρρύνει τη δημιουργική επίλυση προβλημάτων. Επιπλέον, ο φιλανθρωπικός καπιταλισμός έχει απολαύσει απαράμιλλη οικονομική υποστήριξη, γεγονός που καθιστά τα φιλόδοξα σχέδιά του για τον τερματισμό της παγκόσμιας φτώχειας, την παροχή ανακούφισης από καταστροφές, την ενίσχυση της εκπαίδευσης και την προώθηση της βιωσιμότητας θεωρητικά εφικτά.
Ωστόσο, πρέπει να απαντηθούν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την εγκυρότητα του φιλανθρωπικού καπιταλισμού.
Θα πρέπει να αναρωτηθούμε όμως, μήπως η ιδιωτικοποιημένη και βασισμένη στην αγορά προσέγγισή τους υπερισχύει της δουλειάς του δημόσιου τομέα και έτσι τον απαλλάσσει από την κοινωνική τους ευθύνη να επανεπενδύσουν στην κοινωνική ποιότητα μέσω της φορολογίας; Οι δισεκατομμυριούχοι που συχνά διαιωνίζουν και επιδεινώνουν τα παγκόσμια προβλήματα δεν μπορούν να είναι ταυτόχρονα και οι παράγοντες της κοινωνικής αλλαγής…
Τι σημαίνει να είναι ΝΠΙΔ ένα νοσοκομείο;
“Η επιλογή λειτουργίας του νέου Παιδιατρικού Νοσοκομείου με τη νομική μορφή του ΝΠΙΔ είναι στρατηγική πολιτική επιλογή μας. Θεωρούμε ότι με αυτή την επιλογή θα είναι αποδοτικότερη η λειτουργία του, ορθολογικότερη η χρήση των πόρων του”, υποστήριξε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Μ. Γκάγκα, δίνοντας μια πρώτη εικόνα από την παραπέρα εμπορευματοποίηση του συστήματος Υγείας. Ενώ ο υπουργός Υγείας, Θ. Πλεύρης, πρόσθεσε ότι είναι ένα «νοσοκομείο – “πιλότος” για το πώς θέλουμε τα νοσοκομεία», δηλαδή ως «επιχειρηματικές μονάδες» που η λειτουργία τους θα εξαρτάται από έμμεσες (ασφαλιστικά ταμεία) και άμεσες πληρωμές από τους πολίτες.
Η Κυβέρνηση επιδιώκει την παράδοση και την πλήρης κατοχή, διαχείριση και λειτουργία του Νοσοκομείου, από το Δ.Σ που θα ορίζει η “ιδιοκτήτρια” εταιρία, δηλαδή το ΝΠΙΔ και όχι από το υπουργείο. Αυτό δείχνει την ενίσχυση της αυτοτελούς δράσης αυτού του νοσοκομείου σύμφωνα με τους κανόνες της επιχειρηματικής δράσης που χαρακτηρίζει ένα ΝΠΙΔ. Οι «πατέντες» για τα έγγραφα που συνοδεύουν το έργο ως «προϊόν πνευματικής ιδιοκτησίας», όπου το Δημόσιο δεν θα μπορεί να τα αξιοποιήσει για κάποια άλλη μονάδα, δημόσια ή ιδιωτική, παρά μόνο για τις ανάγκες του συγκεκριμένου νοσοκομείου. Αποτελεί δηλαδή, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου νοσοκομείου, έναντι όλων των άλλων. Ο “Χορηγός” θα διατηρεί το δικαίωμα του ελέγχου σε ετήσια και σε έκτακτη περίπτωση που θα το κρίνει για όλα τα ζητήματα που αφορούν τα οικονομικά της νοσοκομειακής μονάδας, τη λειτουργία της, τη συντήρησή της κ.λπ., με παροχή προς αυτό όλων των εγγράφων και του δικαιώματος του ελέγχου του.
Και το βασικότερο ότι μέσω του καθεστώτος “Ιδιωτικού Δικαίου” θα υλοποιηθεί σχέδιο για να μην ελέγχονται οι πράξεις της διοίκησης για προμήθειες και προσλήψεις και να εξαιρούνται από το δημόσιο λογιστικό και τους ελέγχους. Η αλλαγή νομικού καθεστώτος ενός νοσοκομείου από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε κατάργηση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης των νοσοκομειακών γιατρών (που είναι το «πυρηνικό» στοιχείο του ιδρυτικού νόμου του ΕΣΥ), στη δυνατότητα ιδιωτών γιατρών να προσφέρουν κλινικό έργο -με αμοιβή από τον ασθενή προφανώς- στα δημόσια νοσοκομεία, ακόμα και στη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών (με κάθε τρόπο) στη διοίκηση των νοσοκομείων.
Ουσιαστικά τα Νοσοκομεία θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τα ύψη των κονδυλίων ώστε, όπως είχαμε πει και παλαιότερα, να καλύψουν τα κριτήρια της διαδικασίας του προγράμματος Ελλάδα 2.0 καθώς η απορρόφηση πόρων θα καθορίζεται «βάσει της πληρότητας των φακέλων που θα καταθέτουν». Και βέβαια όσο λιγότερα λειτουργικά κόστη (μισθοί, εξοπλισμός και υποδομές) έχει το κάθε Νοσοκομείο, τόσο πιο (επενδυτικά) ελκυστικό θα γίνεται. Κι όσο πιο ελκυστικό θα γίνεται, τόσο πιο ακριβές θα είναι οι υπηρεσίες που θα παρέχει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έστησε την πρώτη πράξη της Νοσοκομεία Α.Ε
Ήταν το μακρινό (;;) 2016 όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή που πήρε την επιλογή να λειτουργήσει το νοσοκομείο Θήρας με όρους ιδιωτικού δικαίου.
Ειδικότερα, το εν λόγω νοσοκομείο δεν εντάχθηκε ποτέ στο Ε.Σ.Υ. Δεν στελεχώθηκε ποτές από τους διαγωνισμούς του ΕΣΥ αλλά ευθύς εξαρχής εντάχθηκε στο θεσμικό πλαίσιο της Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ ΑΕ). μια ανώνυμη εταιρεία, με καθεστώς δημόσιας επιχείρησης κοινώς ωφέλειας που ιδρύθηκε με τον Ν. 3293/2004
Ποια είναι η σχέση της ΑΕΜΥ ΑΕ με το Νοσοκομείο; (https://www.aemy.gr/el/) ;
Η Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε. έχει την ευθύνη λειτουργίας και διαχειρίζεται την Πολυκλινική του Ολυμπιακού Χωριού (Π.Ο.Χ.), το Κέντρο Υγείας Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Κερατέας (Κ.Υ.Α.Α.) – Κ. Πρίφτης, ως μονάδες παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και το Γενικό Νοσοκομείο (Γ.Ν.) Θήρας, δυνάμει του Ν. 4368/2016 αρ. 62-72.
Εξαρχής με βάση το νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, το νοσοκομείο λειτουργούσε με διαφορετικό καθεστώς από αυτό των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Σύμφωνα με την αρθρογραφία της εποχής “μπορεί να εντασσόταν στο σύστημα εφημεριών του Νομού Κυκλάδων ή να είχε τη δυνατότητα να συνεργάζεται με κλινικές και νοσοκομεία του ΕΣΥ, ή με πανεπιστημιακές κλινικές δημοσίων Νοσοκομείων για εκπαιδευτικούς σκοπούς, όμως δεν διορίστηκε σε αυτό μόνιμο προσωπικό του ΕΣΥ (υπήρχε απλώς η δυνατότητα να αποσπαστεί προσωπικό του ΕΣΥ σε αυτό)”.
Το επιστημονικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, προσλαμβανόταν με σύμβαση ορισμένου χρόνου ιδιωτικού δικαίου (ανελαστικές και με μισθό/ωράριο ιδιωτικού τομέα). Ο χρόνος υπηρεσίας του λογίζεται ως χρόνος πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας, όμως δεν αποτελούσε προσωπικό του ΕΣΥ.
Πως χρηματοδοτείται το Νοσοκομείο;
Η χρηματοδότηση γινόταν μέσω της ΑΕΜΥ ΑΕ, με το δημόσιο να αναλαμβάνει το μισθολογικό κόστος του προσωπικού πλην εφημεριών, υπερωριών και πρόσθετων αμοιβών, ενώ υπήρχε η δυνατότητα έκτακτης επιχορήγησης από το υπουργείο. Τα έσοδα, όμως, ήταν τα νοσήλια ενώ υπήρχαν και μεγάλες δυνατότητες συνεργασίας και με τον ιδιωτικό τομέα, από ασφαλιστικά ταμεία του εξωτερικού έως ακόμη και μορφές ιατρικού τουρισμού.
Συγκεκριμένα μαθαίνουμε από το καταστατικό του Γ.Ν Θήρας πως :
“Η Νοσηλευτική Μονάδα του Γ.Ν. Θήρας, ακολουθεί το τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, νοσηλείας και ιατρικών πράξεων της Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε.. Στον Κανονισμό Εσωτερικής Οργάνωσης και Λειτουργίας της Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε., όσον αφορά στις υπηρεσίες του Γ.Ν. Θήρας, παρέχεται η δυνατότητα διακριτής αναφοράς σε δυνατότητα σύναψης συμβάσεων με ασφαλιστικά ταμεία του εσωτερικού και του εξωτερικού, καθώς και ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες θα περιέχουν διακριτό τιμοκατάλογο για τις παρεχόμενες υπηρεσίες του Γ.Ν. Θήρας, για τη νοσηλεία ασθενών με ανάλογη προσαρμογή του βασικού του τιμολογίου ανάλογα με τη σύμβαση. Επίσης, παρέχεται, για το Γ.Ν. Θήρας, με σχετική πρόβλεψη του Κανονισμού Εσωτερικής Λειτουργίας και Οργάνωσης της Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε., η δυνατότητα σύναψης συμφωνιών και συμβάσεων με τουριστικά πρακτορεία και τουριστικούς οργανισμούς, ιδίως με αυτούς που ειδικεύονται στον ιατρικό τουρισμό, με σκοπό την προαγωγή και προώθηση προγραμμάτων ή δράσεων ιατρικού τουρισμού. Οι συμβάσεις − συμφωνίες αυτές δύνανται να διαφοροποιούνται ως προς την τιμολόγηση των ιατρικών – νοσηλευτικών υπηρεσιών ανάλογα με την εκτίμηση της Διοίκησης του Νοσοκομείου.
Η Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε., όσον αφορά στις υπηρεσίες του Γ.Ν. Θήρας, συμβάλλεται υποχρεωτικά με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και όλους τους άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου. Οι κάθε είδους συμβάσεις, συμφωνίες ή ενέργειες που περιγράφονται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν την ανταγωνιστική λειτουργία του Νοσοκομείου και την αύξηση των ίδιων πόρων του, με στόχο την όσο το δυνατόν κάλυψη των πάσης φύσεως δαπανών του με αντίστοιχη ελάφρυνση της κρατικής χρηματοδότησης και την αύξηση των πάσης φύσεως κρατικών εσόδων, χωρίς να διακυβεύεται η αποστολή του Νοσοκομείου ως παρόχου έργου κοινωνικού οφέλους και η λειτουργία του για χάρη του δημοσίου συμφέροντος”
Συμπέρασμα
Έχει καλλιεργηθεί, όπως φαίνεται από τις πολιτικές αποφάσεις ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, η αντίληψη πως ένα ΝΠΙΔ, που λειτουργεί σε μια πραγματικά μη κερδοσκοπική βάση, με μια πραγματικά καινοτόμο δράση, μπορεί να έχει και λόγο ύπαρξης και θετική συμβολή, στο βαθμό που δεν γίνεται όχημα για τη μεταφορά των ευθυνών του κράτους για κοινωνική προστασία, δημόσια και δωρεάν υγεία, σε ιδιωτικά συμφέροντα. Σε κάθε περίπτωση, δεν συνιστά «κοινωνική», «μη κερδοσκοπική» δραστηριότητα, ούτε η χρησιμοποίηση «εθελοντικής» (μη πληρωμένης εργασίας), ως υποκατάστατο κανονικών θέσεων εργασίας, ούτε η «πώληση» (σε αδρά και ουδόλως «συμβολική» τιμή) ιατρικών, συνοδευτικών και θεραπευτικών υπηρεσιών.
Η μεταφορά Υπηρεσιών Δημοσίου τομέα στον Ιδιωτικό στα πλαίσια της Υγείας προβλέπει τη δυνατότητα ανάπτυξης νοσοκομειακών δραστηριοτήτων, δραστηριοτήτων αποκατάστασης και στεγαστικών δομών (ξενώνων, οικοτροφείων κλπ) από κερδοσκοπικούς και μη κερδοσκοπικούς φορείς. Προβλέπει, επίσης, τη δυνατότητα ανάπτυξης Μονάδων Υγείας, μονάδων, δηλαδή, για παροχή υπηρεσιών υγείας σε πρωτοβάθμιο και κοινοτικό επίπεδο, από μη κερδοσκοπικούς φορείς ή ιδρύματα.
Το νέο νομικό πλαίσιο των Κικίλια-Πλεύρη-Γκάκα (με την αρωγή όπως είδαμε παλαιότερων κυβερνήσεων) καθιστά τις Δομές Υγείας σε ιδιωτικά, κρατικά χρηματοδοτούμενους φορείς, που λειτουργούν στην ίδια λογική των φορέων που αναλαμβάνουν διαφόρων ειδών κρατικές εργολαβίες και οι οποίοι, για να συνεχίσουν να λειτουργούν, έχουν ανάγκη από συνεχή κρατική επιδότηση. Είναι μια μορφή «σύμπραξης δημόσιου με ιδιωτικό», στη λογική των ΣΔΙΤ (Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα), με τη διαφορά ότι, στις δραστηριότητες τύπου ΣΔΙΤ, το κράτος παραχωρεί στον ιδιώτη τη χρήση (για εξαιρετικά μεγάλη περίοδο χρόνου) της μονάδας, που αυτός, με «ίδιους πόρους» κατασκεύασε και στον οποίο πληρώνει ενοίκιο.
Στην περίπτωση των ΝΠΙΔ, το κράτος καλύπτει πλήρως και απευθείας όλα τα λειτουργικά τους έξοδα, μισθούς κλπ, τα οποία, εν συνεχεία, έχει σχεδιαστεί να περάσουν σε χρηματοδότηση από τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία, σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση αρ. Υ5β/Γ.Ποικ. 35724, που θέτει σε εφαρμογή το άρθρο 13 του ν. 2716/99 περί «ειδικού ενοποιημένου (κλειστού) νοσηλείου», θα καταβάλλουν στα ΝΠΙΔ, όπως, αντίστοιχα και στο δημόσιο, το «ειδικό νοσήλιο», ενώ υποτίθεται ότι, στο βαθμό που προκύπτει ανάγκη, αυτή θα καλύπτεται με επιπλέον κρατική επιχορήγηση.
Εύλογη είναι η πρόβλεψη ότι, στο βαθμό που συνεχίζεται η σφιχτή εισοδηματική πολιτική και οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών, η τάση θα είναι για συμπίεση της λειτουργίας των δομών αυτών, συμπεριλαμβανομένων των μισθών και του αριθμού του προσωπικού, στο επίπεδο που θα καλύπτει το «ειδικό νοσήλιο» και για περιορισμό της επιπλέον επιχορήγησης στο ελάχιστο δυνατό.
Μια αριστερή κυβέρνηση καλείται να συγκρουστεί με την ιδιωτική πρωτοβουλία κάθε είδους (ΝΠΙΔ, ΜΚΟ, ΑΜΚΕ, ΣΔΙΤ) στην Υγεία. Θα πρέπει να καταστεί σαφές πως:
οι δομές που θα ιδρυθούν θα ανήκουν σε επίπεδο διαχείρισης, χρηματοδότησης, σχεδιασμού και δράσης στο Δημόσιο-Κρατικό Τομέα και όχι σε ιδιώτες ή σωματεία.
Θα ασκηθεί πίεση για κατάργηση της Υπουργικής απόφασης αρ. Υ5β/Γ.Ποικ. 35724, που θέτει σε εφαρμογή το άρθρο 13 του ν. 2716/99 περί «ειδικού ενοποιημένου (κλειστού) νοσηλείου».
Σύνδεση της χρηματοδότησης των Δομών Υγείας κατευθείαν από τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι από τα προγράμματα ΕΣΠΑ, που άμεσα ή έμμεσα θα καθορίζουν τη στοχοθεσία και τη δράση των Δομών Ψυχικής Υγείας.
