Η πανελλαδική ιδρυτική μας συνδιάσκεψη είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την συγκέντρωση των κομμουνιστών/κομμουνιστριών που θέλουν και προσπαθούν να προσεγγίσουν ένα σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα, δράση και μορφή οργάνωσης.
Στα πλαίσια της συνδιάσκεψής μας και στα πλαίσια του διαλόγου που ανοίγει, με το κείμενο αυτό θα ήθελα να συμβάλω στη συζήτηση γύρω από την κατάσταση του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος και των χαρακτηριστικά και των διαστρωματώσεων της σύγχρονης εργατικής τάξης.
Η κατάσταση του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος
Το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα στην χώρα μας και σε όλο τον κόσμο, τα προηγούμενα χρόνια, αναμετρήθηκε τόσο με την προώθηση του νεοφιλευθερισμού (στις αναπτυγμένες χώρες) όσο και με την οικονομική κρίση του καπιταλισμού αργότερα.
Το πρώτο και μεγαλύτερο χτύπημα στο εργατικό κίνημα ήταν η εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού με τη «μεταφορά» μεγάλων παραδοσιακών βιομηχανιών στις χώρες της Ασίας και τη χρησιμοποίηση αυτών των παραδειγμάτων για την επιβολή των αντιδραστικών νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Το συνδικαλιστικό κίνημα έδωσε τεράστιες μάχες ενάντια σε αυτές τις πολιτικές ( ανθρακωρύχοι στην Αγγλία, αυτοκινητοβιομηχανία στις ΗΠΑ, κλωστοϋφαντουργία στην Ελλάδα κλπ) τις οποίες παρά τις όποιες καθυστερήσεις, δεν κατάφερε να τις ανατρέψει. Το εργατικό κίνημα και η κομμουνιστική αριστερά δεν κατάφεραν να απαντήσουν σε αυτές τις βαθιές αλλαγές του παραγωγικού μοντέλου. Αλλαγές που στην ουσία διαμόρφωναν την νέα εποχή του καπιταλισμού. Εργατικό Κίνημα και Κομμουνιστική Αριστερά αδυνατούσα να δώσουν στρατηγική απάντηση στον νεοφιλελευθερισμό, την ίδια στιγμή που ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» είχε χάσει την αίγλη του και οδηγούταν στην κατάρρευση.
Η αδυναμία της Αριστεράς να « διαβάσει » τις αλλαγές της νέας εποχής και να διαμορφώσει νέες απαντήσεις σημάδεψε βαθιά και την ίδια και κατ’ επέκταση και το συνδικαλιστικό κίνημα. Σαν αποτέλεσμα σε όλη αυτή την περίοδο, το συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα δέχτηκε μια μεγάλη υποχώρηση και προσωρινή ήττα και κυρίως το βιομηχανικό προλεταριάτο των ανεπτυγμένων χωρών.
Τα σημάδια για αυτή την κατάσταση υπήρχαν εδώ και δεκαετίες και εμφανίστηκαν με το πιο τρανταχτό τρόπο μπροστά στην καπιταλιστική κρίση και στην χώρα μας.
Σίγουρα η ταξική πάλη δεν σταματάει και η αύξηση της εκμετάλλευσης και η επιδείνωση της ζωής της εργατικής τάξης, δημιουργεί δυσαρέσκεια και οργή απέναντι στις κυρίαρχες πολιτικές, πολλές φορές και αντιδράσεις, αγώνες κλπ. Αυτή η κατάσταση μπορούν αποτελέσουν τους αντικειμενικούς όρους για τη γέννηση μαζικών αντιστάσεων και διεκδικήσεων, αλλά δεν αρκούν για να δυναμώσει και να μαζικοποιηθεί ο ανεξάρτητος ταξικός συνδικαλισμός, να γίνουν οι δυνατότητες-πραγματικότητα ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος.
Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα
Το εργατικό και ιδιαίτερα το συνδικαλιστικό κίνημα στην χώρα μας, εδώ και τουλάχιστον 25 χρόνια έχει χάσει το κύρος και την σημασία του για την πλειοψηφία των εργαζομένων. Χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι τα ποσοστά συνδικαλισμένων εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Την ίδια στιγμή στις περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις δεν υπάρχουν καν επιχειρησιακά σωματεία ενώ τα κλαδικά συνδικάτα, παρά τις προσπάθειές τους δεν καταφέρνουν να ανταποκριθούν και να συσπειρώσουν μαζικά τους εργαζόμενους.
Ακόμα και σε αυτό το υπάρχον συνδικαλιστικό κίνημα, ειδικά στονιδιωτικό τομέα, κυριαρχεί ο εργοδοτικός συνδικαλισμός ο οποίος έχει ενσωματωθεί πλήρως στην αστική γραμμή, κινείται στην γραμμή του «κοινωνικού εταιρισμού». Το βασικό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος δεν επιβάλλεται μόνο και κυρίως από μηχανισμούς αλλά η γραμμήτης καταφέρνει να επικοινωνεί και να ανατροφοδοτείται με την αδυναμία πάλης για κατακτήσεις που δείχνει σήμερα η εργατική τάξη απέναντι στον αρνητικό ταξικό συσχετισμό σε συνδυασμό παράλληλα με την αδυναμία της Κομμουνιστικής Αριστεράς να εκφράσει ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο και πρακτική.
Το «στοίχημα» για τις δυνάμεις της χειραφέτησης και του κομμουνισμού είναι να συμβάλλουμε να έρθουν στα συνδικάτα η πλειοψηφία της εργατικής τάξης και κυρίως η εργατική νεολαία, η σύγχρονη εργατική τάξη, οι μετανάστες/ριες εργάτες/ριες και οι νέοι κλάδοι που αναπτύσσονται στο σύγχρονο καπιταλισμό..
Το πως θα γίνει αυτό δεν είναι μια απλή απάντηση αλλά απαιτεί συλλογική μελέτη, δράση και παρέμβαση. Χρειάζεται και εμείς συλλογικά να δούμε πως μπορούμε να συμβάλουμε στην βαθύτερη κατανόηση των αιτιών της υποχώρησης, μια βαθιά μελέτη της νέας οργάνωσης της εργασίας, των αλλαγών που έφερε η τηλεργασία αλλά και των ακόμη μεγαλύτερων που θα φέρει η εφαρμογή τoυ αυτοματισμού και της «τεχνητής νοημοσύνης» όπου ήδη θέσεις εργασίας αντικαθίστανται (πχ αυτόματους πωλητές στα super market, λειτουργίας ελέγχου στην βιομηχανική παραγωγή κλπ), του πως ζει και ποια είναι η κατάσταση της σημερινής εργατικής τάξης. Ανάλυση όχι για θεωρητική μελέτη αλλά για να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα ώστε να μας βοηθήσει στην δημιουργία ενός άμεσου, συγκεκριμένου σχεδίου μακράς πνοής για το συνδικαλιστικό κίνημα. Με στόχο τη μαζική συγκέντρωση δυνάμεων πρώτα και κύρια στο πρωτοβάθμιο επίπεδο της παραγωγής ώστε να δημιουργηθούν οι μορφές οργάνωσης της ίδια της τάξης αλλά και η μαζική συγκέντρωση δυνάμεων σε κάθε επίπεδο της συνδικαλιστικής πάλης (συνδικάτα – λαϊκές συμμαχίες – εργατικές συσπειρώσεις – πανελλαδική ταξική κίνηση).
Μερικές σκέψεις για την υποχώρηση του συνδικαλιστικού κινήματος
- Η στρατηγική υποχώρηση του κομμουνιστικού εργατικού κινήματος, ειδικά μετά το 1990 με την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» , έδωσε τη δυνατότητα στο κεφάλαιο να αντεπιτεθεί χτυπώντας ή διαβρώνοντας το συνδικαλιστικό κίνημα. Η υποχώρηση της προοπτικής για μια άλλη κοινωνία στα χέρια των εργαζόμενων – παραγωγών του πλούτου, είχε καταλυτικά αποτελέσματα στην καθημερινή συνδικαλιστική πάλη. Η ταξική πάλη για το μισθό και το χρόνο εργασίας που ανοίγει το δρόμο για μια νέα κοινωνία, αντικαταστάθηκε κυρίαρχα από την αυταπάτη ότι με την ταξική συνεργασία μπορεί ο εργαζόμενος να βελτιώσει ή έστω, να διατηρήσει τη θέση του, στον καπιταλισμό.
- Η έλλειψη μιας άλλης κοινωνικής προοπτικής για το μέλλον, οδήγησε στην έλλειψη ενός συγκροτημένου, σύγχρονου προγράμματος συνδικαλιστικών διεκδικήσεων που θα πείθει ότι μπορούν να υπάρξουν νίκες στον οικονομικό αγώνα και πολιτικό αγώνα σήμερα. Η αναποτελεσματικότητα των αγώνων, με τη σειρά της, διευκόλυνε την κυριαρχία της τάσης υποταγής του εργάτη, η οποία μεταφράστηκε σε αγώνες για το «μη χείρον βέλτιστον». Το συνδικαλιστικό κίνημα έχει 10ετίες να αγωνιστεί διεκδικώντας θετικές κατακτήσεις.
- Τα συνδικάτα έπαψαν να είναι χώρος ταξικής ενότητας των εργατών αλλά μετατράπηκαν σε ένα μικρό αστικό κοινοβούλιο στο οποίο επιβλήθηκε ο κομματικός παραταξιακός διαχωρισμός. Ευθύνη σε αυτό έχουν και οι ταξικές δυνάμεις. Αντί για την δουλειά στην βάση για την ενότητα των εργατών/εργατριών σε ένα ταξικό πρόγραμμα ώστε να αλλάξουν οι συσχετισμοί στους χώρους δουλειάς, μεταφέρθηκε η πάλη για τον συσχετισμό μόνο στις εκλογικές διαδικασίες από τα πάνω ώστε αυτόνα ταυτίζονται με το κόμμα. Ο κοινοβουλευτισμός του πολιτικού συστήματος μεταφέρεται και προσαρμόζεται στα συνδικάτα. Οι εκλογικές κάλπες αυτονομήθηκαν πλήρως από τη συνέλευση, ενώ τριγυρίζουν επί εβδομάδες για να ψηφίζουν εργαζόμενοι με το κομματικό βιβλιάριο ή το εργοδοτικό ψηφοδέλτιο στην τσέπη. Το Διοικητικό Συμβούλιο αυτονομείται από τη βάση, λογοδοτεί στους ψηφοφόρους και όχι στη συνέλευση, δηλαδή, μόνο στον εαυτό του.
- Οι δομικές αντιδραστικές αλλαγές του σύγχρονου καπιταλισμού: ελαστική εργασία, ιδιωτικοποιήσεις, διασπάσεις επιχειρήσεων και συγκέντρωσή τους σε ομίλους, «παγκοσμιοποίηση», καπιταλιστική εφαρμογή και υποταγή του υπολογιστή και του ίντερνετ, κ.α. άλλαξαν ριζικά τις σχέσεις στην οργάνωση της εργασίας και στη συγκέντρωση του κεφαλαίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ταράξει συθέμελα την πραγματικότητα όπου ήταν δομημένο και δρούσε το συνδικαλιστικό κίνημα. Τα συνδικάτα, ακόμη και εκείνα που κινούνταν σε μια αγωνιστική κατεύθυνση, βρέθηκαν απροετοίμαστα και καθηλώθηκαν σε αμυντικούς αγώνες, με προδιαγεγραμμένη την ήττα τους.Ο νεοφιλελευθερισμός κυριάρχησε ως ιδεολογία, πολιτική και πρακτική και στο σ.κ.
- Η«μετάλλαξη» του σοσιαλδημοκρατικού εργατικού ρεύματος. Ο μαχόμενος εργατικός ρεφορμισμός πέρασε στον αστικό ρεφορμισμό με τη μορφή του σοσιαλφιλελευθερισμού, κάτω από την αυταπάτη ότι μπορεί να βελτιωθεί η θέση της μισθωτής εργασίας μέσα από τις αντιδραστικές αλλαγές, σε συνεννόηση με το κεφάλαιο. Σε αυτή τη στρατηγική προσχώρησαν, υποτάχθηκαν ή επηρεάστηκαν η πλειονότητα των συνδικαλιστικών ρευμάτων του ευρωκομμουνισμού αλλά και τμήματα του κομμουνιστικού κινήματος, ειδικά στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές του 1990. Η κίνηση αυτή βοήθησε τα δεξιά, νεοφιλελεύθερα συνδικαλιστικά ρεύματα να αποκτήσουν εκ νέου έρεισμα και επιρροή στην εργατική τάξη.
Ιδιαίτερο και βασικό ρόλο έπαιξε η γραφειοκρατία και η κρατική συνδιαλλαγή με τα συνδικάτα. Συνδικαλιστές με απαλλαγές, χρόνια αποκομμένοι από την παραγωγή,σε συνδιαλλαγή με την εργοδοσία, τα αστικά κόμματα και το κράτος, οδήγησαν σε μαρασμό τις ζωντανές, συλλογικές διαδικασίες βάσης, ώστε να μην ελέγχονται από αυτήν, να απολογούνται μόνο στους μηχανισμούς που τους εκλέγουν, κομματικούς ή μη.
Ταυτόχρονα, διευθυντές και μισο-διευθυντές (που διευθύνουν προς τα κάτω αλλά και διευθύνονται από τα πάνω), έφτασαν να συμμετέχουν στα εργατικά σωματεία, στο όνομα της μισθωτής σχέσης. Η θέση και ο ρόλος στην παραγωγή διαγράφεται από κριτήριο συμμετοχής στο συνδικάτο. Διευθυντές και διευθυνόμενοι θεωρούνται το ίδιο. Σταδιακά, οι διευθυντές (που ανήκουν την αστική τάξη) και οι μισο-διευθυντές (που ανήκουν στα μικροαστικά στρώματα) κυριαρχούν στην ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος, συμβάλλοντας στην αλλαγή του ταξικού χαρακτήρα του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το δημόσιο όπου όλοι οι διευθυντές και προϊστάμενοι είναι μέλη των σωματείων.
Δυστυχώς και το αγωνιστικό και ταξικό ρεύμα δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την ανάπτυξη και την συντήρηση της γραφειοκρατίας.Σε αρκετά σωματεία, δημιουργήθηκε μια μικρή, αριστερή συνδικαλιστική γραφειοκρατία, η οποία αλληλοδιαπλέκεται με τους μηχανισμούς της Βουλής και των κρατικών κονδυλίων στα αριστερά κόμματα και οργανώσεις. Καταργήθηκε σε μεγάλο βαθμό η κινηματική αυτοτέλεια του αγωνιστικού συνδικαλιστικού κινήματος σε σχέση με τα αριστερά ή κομμουνιστικά κόμματα και οργανώσεις. Αντί για την προώθηση της ταξικής ενότητας στο εσωτερικό των συνδικάτων επιβλήθηκε ο αριστερός κομματικός διαχωρισμός και η μετατροπή των συνδικάτων σε φορείς υλοποίησης της κομματικής γραμμής. Το κυριότερο είναι ότι και σε σωματεία όπου ηγεμονεύουν αριστερά ρεύματα, διευθυντές εκλέγονται στο Δ.Σ. και όχι σπάνια, είναι πρόεδροι, στο όνομα του ότι είναι αριστεροί, επαναστάτες κ.λπ. Φυσικά μπορεί κάλλιστα να είναι τέτοιοι, αλλά η πολιτική ιδιότητα δεν ταυτίζεται με την ταξική θέση.
Φυσικά υπήρξαν και υπάρχουν αγωνιστές με αυταπάρνηση αλλά και ρεύματα που προσπάθησαν να εφαρμόσουν μέτρα ενάντια στην γραφειοκρατία: περιορισμένες θητείες, εναλλαγές από τις θέσεις απαλλαγής από την παραγωγή, μεταφορά των αποφάσεων στις συνελεύσεις και στις μαζικές διαδικασίες, σπάσιμο τις συνδιαλλαγής με το κράτος και την εργοδοσία. Αυτές τις τάσεις και φωνές πρέπει να ενισχύσουμε ώστε να πάρουν κεφάλι στο αγωνιστικό ταξικό ρεύμα.
Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω, οδήγησε σε έναν βαθύ κατακερματισμό της ενότητας στον αγώνα και αντίστοιχα, στη συνείδηση της εργατικής τάξης. Σταδιακά, κυριάρχησε ο ατομισμός, η ατομική διαπραγμάτευση έναντι του συλλογικού αγώνα για την προάσπιση της εργατικής δύναμης, που είναι η βάση του συνδικαλισμού. Οι διαφορές με τον εργοδότη δεν λύνονται πλέον με το «δίκαιο του αγώνα», αλλά με το «δίκαιο του δικαστή», στον οποίο προσφεύγουν όλο και συχνότερα τα συνδικάτα, ταΐζοντας ένα στρώμα δικηγόρων. Και βέβαια, εκεί, κατά κανόνα, οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους δεν βρήκαν το δίκιο τους.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
Η προσπάθεια για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στις σημερινές συνθήκες πρέπει να μελετήσει τις αλλαγές στην εργατική τάξη, με στόχο να αναγνωρίσει ποια είναι εκείνα τα τμήματα της που μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο σε αυτή στην ανασυγκρότησή του εργατικού κινήματος, να συμβάλουν στην συγκρότηση της ταξικής ενότητας της εργατικής τάξης και στην συμμαχία με τα άλλα μισθωτά και μικροαστικά καταπιεσμένα στρώματα.
Οι θέσεις κάνουν μια σοβαρή προσπάθεια να αναδείξουν την τάση όχι μόνο κατακερματισμού αλλά και συγκέντρωσης της εργατικής τάξης σε μεγάλους χώρους και κλάδους. Αναδεικνύουν ότι η εργατική τάξη μαζικοποιείται και γίνεται πλειοψηφία παγκόσμια. Ταυτόχρονα αναδεικνύουν την αύξηση συνολικά της μισθωτής εργασίας και την ένταξη σε αυτή στρωμάτων της μισθωτής διανόησης ή και μικροαστικών στρωμάτων, δημιουργώντας έτσι νέες δυνατότητες για μια πιο σταθερή συμμαχία της εργατικής τάξης με αυτά τα στρώματα και την συγκρότηση ενός εργατικού-λαϊκού μπλοκ με την ηγεμονία της εργατικής τάξης. Με την πρόταση για μέτωπο της μισθωτής εργασίας στην ουσία οι θέσεις μιλάνε για την αντικατάσταση της εργατοαγροτικής συμμαχίας, λόγω της μείωσης του αγροτικού πληθυσμού στην χώρα μας
Κατά την προσωπική μου γνώμη η ανάλυση αυτή είναι σωστή και αναγνωρίζει τις αλλαγές στην εργασία στον σύγχρονο καπιταλισμό. Το κρίσιμο πολιτικό ζήτημα ανάλυσης όμως είναι, ποια είναι τα τμήματα της εργατικής τάξης εκείνα που μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, που φέρνουν τις αλλαγές τις νέας εποχής, που λόγω της κοινωνικής του θέσης έχουν τις λιγότερες ταξικές ταλαντεύσεις, που η απελευθέρωση τους απαιτεί την ριζική αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων στο σύνολό τους, που μπορούν να οικοδομήσουν και να τραβήξουν σε συμμαχία τα υπόλοιπα μισθωτά στρώματα. Μια τέτοια ανάλυση θα προσανατολίσει την πολιτική μας δράση και παρέμβαση.
Αυτή η προσπάθεια δεν γίνεται στις θέσεις και μάλιστα οι όροι κόσμος της εργασίας ή της μισθωτής εργασίας ή υποτελείς τάξεις εμπεριέχουν τον κίνδυνο της σύγχυσης του ποια είναι η εργατική τάξη και κυρίως της αναβάθμισης της σημασίας και του ρόλου της μισθωτής διανόησης και των υπόλοιπων μισθωτών στρωμάτων.
Οι εσωτερικές διαστρωματώσεις στην εργατική τάξη
Θα προσπαθήσω να συμβάλω με μερικές σκέψεις για την διαστρωμάτωση της εργατικής τάξης και κυρίως αυτή η ανάλυση τι πολιτικά καθήκοντα μας θέτει.
O Λένιν αναφέρει για τον ορισμό των κοινωνικών τάξεων, «Τάξεις ονομάζονται μεγάλες ομάδες ανθρώπων που ξεχωρίζουν μεταξύ τους από τηθέσηπου κατέχουν μέσα σ’ ένα ιστορικά καθορισμένο σύστημα της κοινωνικής παραγωγής, από τησχέσητους (στο μεγαλύτερο μέρος κατοχυρωμένη και διατυπωμένη σε νόμους) προς τα μέσα παραγωγής, από τορόλοτους στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας και συνεπώς από τουςτρόπουςπου ιδιοποιούνται τη μερίδα του κοινωνικού πλούτου που διαθέτουν και από τομέγεθοςαυτής της μερίδας. Τάξεις είναι οι ομάδες εκείνες των ανθρώπων, που η μια μπορεί να ιδιοποιείται τη δουλειά της άλλης χάρη στη διαφορά θέσης που κατέχει σ’ ένα καθορισμένο σύστημα της κοινωνικής οικονομίας»
Ο Μαρξ προσθέτει ότι η παραγωγή, η διανομή, η ανταλλαγή και η κατανάλωση «αποτελούν μέρη μιας ολότητας, διαφορές μέσα σε μια ενότητα». Άρα και οι εργαζόμενοι στην διανομή εφόσον είναι τμήμα της διαδικασίας παραγωγής μπορούν να ενταχθούν στην εργατική τάξη. Το ίδιο και οι δημόσιοι υπάλληλοι παρότι δεν ανταλλάσσουν την εργασιακή τους δύναμη με κεφάλαιο αλλά με εισόδημα (με τη μέχρι τώρα λειτουργία του δημοσίου, εμφανίζονται όμως και πλήρως ανταποδοτικές λειτουργίες), δηλαδή η εργασία τους είναιμη παραγωγικήεφόσον από αυτήν δεν αποσπάται υπεραξία, στο καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής έχουν μια θέση που τους κάνει να εντάσσονται στην εργατική τάξη, ωςμερίδατης εν λόγω τάξης, διότι είναι απλά εκτελεστικά όργανα διαταγών και το ύψος των μισθών τους είναι όπως της υπόλοιπης εργατικής τάξης
Με λίγα λόγια μπορούμε να πούμε ότι στην εργατική τάξη ανήκουν όλοι οι μισθωτοί που δεν κατέχουν μέσα παραγωγής και κυκλοφορίας, που εργάζονται ουσιαστικά με εξαρτημένη σχέση εργασίας είτε προς το μεμονωμένο καπιταλιστή ή/και το κράτος, που δεν έχουν διευθυντικό ρόλο στον έλεγχο/οργάνωση της εργασίας, έχουν αποκλειστικά εκτελεστικό ρόλο, το εισόδημα τους εξαρτάται από την πώληση της εργατικής τους δύναμης και είναι στο ύψος της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, δεν ανήκουν στους κατασταλτικούς και στρατιωτικούς μηχανισμούς.
Φυσικά εντός της εργατικής τάξης υπάρχει ένας πολύπλοκος κόσμος, με εσωτερικές διαστρωματώσεις και ιδιαίτερα τα χρόνια της κρίσης υπάρχουν πολλά μικροαστικά στρώματα που αποκτούν μισθωτές σχέσεις εργασίας ή ενσωματώνονται στην εργατική τάξη..
α) Τα στρώματα της απλής χειρωνακτικής εργασίας, που κυρίως κάνουν απλή εργασία ή συμπληρώνουν την εργασία των μηχανών. Σε αυτά κυρίως αποσπάται απόλυτη υπεραξία μέσω της μείωσης του μισθού και της εντατικοποίησης της εργασίας. Αυτό το στρώμα κυρίως αποτελείται από μετανάστες/ριες εργάτες/ριες, τμήματα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου ή παλιά τμήματα της εργατικής τάξης που χάσανε την παλιά εργασία τους. Αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στρώμα καθώς πρόκειται για το πιο καταπιεσμένο, με τις λιγότερες προοπτικές κοινωνικής ανέλιξης και έντονο αυθόρμητο ταξικό ένστικτο όταν αγωνίζεται. Αυτό το στρώμα είναι το στρώμα που έχει την μικρότερη σχέση και σύνδεση με τα συνδικάτα.
β) Τα στρώματα τηςσύνθετης πνευματικο/χειρωνακτικής ή τεχνικής εργασίας. Αυτό το στρώμα δεν έχει ολοκληρωμένη επιστημονική συγκρότηση αλλά έχει υψηλή τεχνική ειδίκευση ή κατάρτιση, χειρίζεται μηχανές ή κάνει εξειδικευμένες εργασίες. Δεν έχει διευθυντικό ρόλο στην παραγωγή πάρα μόνο κάποιες φορές τεχνική εκτελεστική διεύθυνση. Αυτό το στρώμα κυρίως αποτελείται από απόφοιτους τεχνικών σχολών, ΙΕΚ και ΤΕΙ. Αποτελεί κρίσιμο κρίκο για την ενότητα της εργατικής τάξης καθώς είναι κοντά στα στρώματα της χειρωνακτικής εργασίας αλλά ταυτόχρονα λόγω της εκπαίδευσης τους και της θέσης τους είναι κοντά και με τα τμήματα της μισθωτής διανόησης. Η ειδίκευση τους και η σύνθετη εργασία που επιτελούν τους δίνει την δύναμη να «εκβιάσουν» μέσω της συνδικαλιστικού τους αγώνα αρκετά αποτελεσματικά.
γ) Τα στρώματα της μισθωτής διανόησης, όπου έχουν ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, εκτελούν συνήθως διανοητική εργασία στην βιομηχανία ή σε τομείς των υπηρεσιών. Το στρώμα αυτό δεν είναι κοινωνικά ενιαίο. Τμήματα της ανήκουν στα μικροαστικά ή και αστικά μισθωτά στρώματα, κάποια τμήματα όταν η εργασία τους μπαίνει στον κύκλο της παραγωγής και δεν έχουν διευθυντικό ρόλο ανήκουν στην εργατική τάξη, ενώ ένα μέρος αποτελεί σύμμαχο στρώμα στην εργατική τάξη περισσότερο και όχι συστατικό στοιχείο αυτής. Τα τμήματα αυτά εκτελούν εργασίες που εμπεριέχουν αυξημένη πρωτοβουλία και ευθύνη, παίρνουν μέρος στον έλεγχο και οργάνωση της παραγωγής, μπορεί ναελέγχουν και να επιτηρούν την εργασία των μηχανών, κάποιες φορές να έχουν και εποπτικό ρόλο στην παραγωγή. Μέσα στα στρώματα αυτά υπάρχουνεργαζόμενοι/ες που μισθωτοποιήθηκαν πρόσφατα ή ακόμα και ολόκληρα επαγγέλματα. Αποτελούν στρώματα που έχουν έντονη την τάση κοινωνικής ανέλιξης και διευθυντικού ρόλου στην παραγωγή και η θέση τους στο πλευρό της εργατικής τάξης είναι διακύβευμα. Τις περισσότερες φορές είναι δύσκολη η ανάπτυξη εμπιστοσύνης με τα κατώτερα τμήματα της εργατική τάξης γιατί αυτά τους «βλέπουν» σαν προϊστάμενούς στην οργάνωση της εργασίας. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί η σημασία της προσπάθειας του κομουνιστικού και εργατικού κινήματος να τραβήξει μαζί του αυτά τα στρώματα, καθώς αυτά μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά σε ένα νέο κύμα εργατικού διαφωτισμού αλλά και στην ιδεολογική και πολιτική «διαφώτιση» των σύγχρονων καπιταλιστικών σχέσεων.
Και οι 3 διαστρωματώσεις συναντιόνται σε όλους τους κλάδους παραγωγής(με διαφορετική ποσοτική σύνθεση φυσικά). Το κρίσιμο είναι ποιο τμήμα της εργατικής τάξης είναι αυτό που μπορεί αφενός κοινωνικά να προωθήσει την ταξική ενότητα της εργατικής τάξης, του κοινωνικού μετώπου με τα άλλα εκμεταλλευόμενα στρώματα και αφετέρου η συμμετοχή του να συμβάλει και να αναβαθμίσει την ιδεολογικό-πολιτική παρέμβαση και δράσης του κόμματος και μετώπου για την ταξική ενότητα της εργατικής τάξης.
Αυτόν τον ρόλο κατά την γνώμη μου μπορεί να τον παίξουν τα στρώματα κυρίως της σύνθετης πνευματικο/χειρωνακτικής ή τεχνικής εργασίας και δευτερευόντως της χειρωνακτικής εργασίας που εργάζονται στις μεγάλες σύγχρονες βιομηχανικές μονάδες (το ποιοι κλάδοι, μονάδες κλπ είναι αυτές θέλει ξεχωριστή μελέτη.) Αυτά τα στρώματα αποτελούν το σημερινό προλεταριάτο, που εργάζονται άμεσα στην παραγωγή υπεραξίας και μάλιστα στον πιο σκληρό πυρήνα του καπιταλιστικού συστήματος την βιομηχανία και ιδιαίτερα των μεγάλων ομίλων. Πρώτα και κύρια γιατί ο δικός τους απεργιακός και πολιτικός αγώνας μπορεί να μπλοκάρει ουσιαστικά την παραγωγή και να κλονίσει το αστικό σύστημα. Αλλά επίσης εργάζονται στα πιο σύγχρονα μέσα παραγωγής, στους νέους και πιο σύγχρονους τρόπους οργάνωσης της εργασίας, των νέων δυνατοτήτων αλλά και τις τεράστιας εκμετάλλευσης που τους δίνει αντικειμενικά την δυνατότητα να γίνουν το πιο συνειδητό υποκείμενο της ανατροπής και ο πιο συνειδητός φορέας της νέας κοινωνίας.
Η ΒΑΣΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ
Βασική κατεύθυνσή μας, με βάση την υπάρχουσα κατάσταση, είναι η σύνδεσή μας με τα τμήματα της συγκεντρωμένης εργατικής τάξης και ιδιαίτερα της βιομηχανικής εργατικής τάξης και κυρίως των τμημάτων εκείνων της σύνθετης τεχνικής εργασίας και της απλής χειρωνακτικής εργασίας. Αυτό σημαίνει ιεράρχηση του προσανατολισμού της συνδικαλιστικής μας δουλειάς σε αυτούς τους χώρους, και της προσπάθειας συγκρότησης μαζικών δομών οργάνωσης και νέων σωματείων σε χώρους εργασίας που συγκεντρώνεται μαζικά αυτά τα τμήματα, προσανατολισμός της δουλειάς στην νεολαία που έχει την τάση να πλαισιώσει αυτούς τους χώρους(τεχνικές σχολές, ΙΕΚ, κλπ).
Αυτό σημαίνει αλλαγή της φυσιογνωμίας που κυριαρχεί σε όλη την αριστερά και στο καθένα/καθεμιά μας ξεχωριστά, από το «δρούμε εκεί που έχουμε δυνάμεις», στο «δρούμε εκεί που θέλουμε να πάμε».
Αυτή η στροφή δεν μπορεί να σημαίνει έναν στείρο εργατισμό, ούτε μια λογική ότι οι εργάτες έχουν πάντα δίκιο. Αλλά μια στροφή της δουλειάς μας στα πιο χειραφετημένα τμήματα, για να συμβάλουμε για να ανέβουν σε πολιτικό πολιτιστικό επίπεδο. Σε αυτή την προσπάθεια πρέπει και μπορεί να συμβάλει η μισθωτή διανόηση και τα μικροαστικά στρώματα. Γι αυτό και η πολιτική μας κατεύθυνση σε αυτά τα στρώματα πρέπει να κινείται γύρω από το πως αυτά τα στρώματα μπορούν να συμμαχήσουν με την εργατική τάξη και πως μπορούν να συμβάλουν στην πολιτική-πολιτιστική χειραφέτηση της τελευταίας
Βοήθεια σε μια τέτοια κατεύθυνση θα ήταν η συλλογική μας προσπάθεια να καταγράψουμε και να μελετήσουμε ποιες είναι οι βιομηχανίες με τους περισσότερους εργαζόμενους στην χώρα. Να καταφέρουμε πχ για 5 από αυτές να μελετήσουμε ποιες είναι οι εργασιακές σχέσεις, η οργάνωση της παραγωγής, η συνδικαλιστική πυκνότητα, αν γίνονται κινητοποιήσεις και με ποιες μορφές, με τι συμμετοχή, με ποια αιτήματα. Αυτό θα ήταν ένα πρώτο βήμα για να γνωρίσουμε βαθύτερα και να κατευθύνουμε την δράση μας.