Με αφορμή τα δακρυγόνα που έπνιξαν τη συγκέντρωση της Πέμπτης στο Σύνταγμα
Κάποιες σελίδες του μυθιστορήματος Ο Μεγάλος Πόλεμος του Σέρβου Αλεξάνταρ Γκαταλίτσα που κυκλοφόρησε πρόσφατα (εκδ. Καστανιώτη) είναι αφιερωμένες στον χημικό πόλεμο, δηλ. στα δηλητηριώδη αέρια που χρησιμοποιήθηκαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο. Το 1915, λοιπόν, οι Γερμανοί δοκίμασαν για πρώτη φορά το αέριο χλωρίου κοντά στη βελγική πόλη Υπρ. Και τούτο γιατί «εκεί φυσούν συνεχείς άνεμοι από τον Ατλαντικό, οι οποίοι, λόγω του εδάφους, στρίβουν νότια προς τις θέσεις του εχθρού». Επιπλέον, εκεί βρίσκονταν λίγες μόνο γαλλικές εφεδρικές δυνάμεις κυρίως από αποικιακές μονάδες από το Μαρόκο και την Αλγερία.
«Θαυμάσια», είπε ο Γερμανός στρατηγός, «αν σκοτωθούν λίγοι Γάλλοι, ο αποκαλούμενος πολιτισμένος κόσμος δεν θα τα βάλει και πολύ μαζί μας· για κείνους τους άγριους δεν θα ενδιαφερθεί κανείς».
Και τα αέρια έκαναν τη δουλειά τους. «Το αέριο ήταν αθόρυβο. Περπατούσε στα νύχια. […] Ήταν απρόσβλητο στις σφαίρες και στα βλήματα του πυροβολικού. Οι πρώτοι στρατιώτες που το εισέπνευσαν ένιωσαν μια μεταλλική γεύση στο στόμα. Μετά χιλιάδες άρχισαν να ουρλιάζουν από τον πόνο και να σπαρταρούν στη λάσπη των χαρακωμάτων. Η ζωή έφυγε γρήγορα από τα μάτια των άμοιρων αντρών από το Μαρόκο και την Αλγερία. […] Πουλιά από τα ανήσυχα σμήνη που είχαν καθίσει στα κλαριά άρχισαν να πέφτουν νεκρά πάνω στους ανθρώπους, και πριν περάσει πολλή ώρα σχεδόν όλοι οι στρατιώτες σ’ αυτό το τμήμα του μετώπου, που είχε μήκος επτά χιλιόμετρα, στους οποίους δεν είχε καν δοθεί η δυνατότητα να αγοράσουν μάσκες, έπεσαν νεκροί».
Ως εδώ όλα έγιναν έτσι. Όμως ο συγγραφέας, που δεν είναι ιστορικός, έχει δικαίωμα να πειράζει την πραγματικότητα και να τιμωρεί αναδρομικά τον Φριτς Χάμπερ τον «χημικό του θανάτου», ένα υπαρκτό πρόσωπο που είχε επινοήσει τον μπερτολίτη. Έτσι, στο γοητευτικό αυτό βιβλίο μαθαίνουμε ότι τελικά το αέριο διαλύθηκε, εκτός από ένα συννεφάκι χλωρίου που άρχισε ένα μακρύ ταξίδι, πέρασε ψηλά πάνω από πόλεις και χωριά, σπρωγμένο από ρεύματα αέρα, ώσπου έφτασε στη Γερμανία, βρέθηκε στην Καρλσρούη και τότε χαμήλωσε, βρήκε το σπίτι του χημικού και τύλιξε την όμορφη γυναίκα του που είχε βγει στον κήπο και δεν πρόλαβε να αντιδράσει.
Την Πέμπτη 18 Μαΐου η αστυνομία έπνιξε στα δακρυγόνα τη συγκέντρωση στο Σύνταγμα παρ’ όλο που ένα μικρής έκτασης μεμονωμένο επεισόδιο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με ήπια μέσα χωρίς να κινδυνεύσουν άνθρωποι. Τι θα συνέβαινε όμως αν ένα μικρό τοξικό σύννεφο ακολουθούσε το παράδειγμα εκείνης της τολύπης που πέταξε από την Υπρ στην Καρλσρούη; Και δεν θα χρειαζόταν να κάνει τόσο μακρύ ταξίδι αλλά μόνο να διανύσει λίγες δεκάδες μέτρα, να γλιστρήσει μέσα από χαραμάδες, κλειδαρότρυπες και στόμια αεραγωγών και να ξεχυθεί στη μεγάλη αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής, εκεί όπου οι 153 κυβερνητικοί βουλευτές ετοιμάζονταν να ψηφίσουν «ναι» στο τέταρτο μνημόνιο. Ανάμεσά τους και κάποιοι που κάποτε διαδήλωναν μαζί με τους «απέξω», κάποιοι που είχαν καταπιεί τα χημικά άλλων κυβερνήσεων και συγκυβερνήσεων.
Με έναν μαγικό τρόπο, στην αίθουσα θα ακουγόταν η φωνή του Γιάννη Ρίτσου να απαγγέλλει:
Κι όχι να πείτε που ’κανα
και τίποτα σπουδαίο,
μόνο που φόρεσα τις ίδιες
χειροπέδες που φορέσατε.
«Και μόνο που ανάσανα τα ίδια δακρυγόνα που ανασάνατε», μπαίνει κανείς στον πειρασμό να προσθέσει.
Δεν βαριέστε. Οι 153 πρόθυμοι δεν θα αφυπνίζονταν. Δεν θα έλεγαν με οδύνη «τι κάνουμε!», αλλά μάλλον θα σκέφτονταν «τι χάνουμε, αν δεν…» Εξουσία, μισθούς, προνόμια. Ξεθυμασμένο το ανυπάκουο συννεφάκι, δεν θα τους έριχνε κάτω ξερούς. Λίγο θα δάκρυζαν, λίγο θα έβηχαν, λίγο κάποιοι λίγοι ίσως θα θυμούνταν τα νιάτα τους.
Λέμε τώρα. Ούτε τα συνθήματα, ούτε τα τραγούδια που έπαιξε η Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης απέναντι από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, ούτε οι κραυγές, ούτε η αγωνία και οι κατάρες του κόσμου μπόρεσαν να διαπεράσουν τη στεγανοποιημένη μακαριότητα και αλαζονεία της κυβερνητικής (και της αντιπολιτευτικής) πλειοψηφίας. Πολύ περισσότερο τα χημικά αέρια.
Εν μέσω τοξικών νεφών πέρασε το τέταρτο μνημόνιο. Ένα άλλο φαρμακερό νέφος απειλεί τώρα τους κυβερνητικούς βουλευτές, αυτό της λαϊκής οργής και της απόγνωσης που θα τους τυλίγει κάθε φορά που θα ξεμυτίζουν από τη φρουρούμενη γυάλα τους.
