Οι πολιτικές ανακατατάξεις στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας είναι ένα φαινόμενο που, λόγω και της διεθνούς ακροδεξιάς ανόδου, δεν απουσιάζει από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Ενίοτε, μάλιστα, μπορεί να αποφέρει «υψηλές αποδόσεις» για όσους επιχειρούν είτε να διεκδικήσουν τη μερίδα του λέοντος εντός της «μεγάλης δεξιάς παράταξης», είτε να δημιουργήσουν αυτόνομα τον δικό τους κομματικό σχηματισμό.
Σε αυτό το τοπίο εντάσσεται και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος, με τη συνέντευξη–πολιτική πλατφόρμα που έδωσε την προηγούμενη εβδομάδα, έναν χρόνο μετά τη διαγραφή του από τη Νέα Δημοκρατία, άνοιξε ισχυρό μέτωπο εναντίον της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στόχος του είναι να απευθυνθεί σε ένα σημαντικό τμήμα του ακροδεξιού, «λαϊκού δεξιού» και «τραμπικού» φάσματος, τόσο εντός όσο και εκτός της ΝΔ, επιδιώκοντας να διαμορφώσει τη δική του πολιτική σφαίρα. Αν κριθεί αναγκαίο (π.χ. αν δεν αλλάξει ηγεσία η ΝΔ το επόμενο διάστημα), αυτή η σφαίρα θα μπορούσε να μετασχηματιστεί και σε πολιτικό κόμμα. Μέχρι στιγμής, πάντως, παρά τα όποια προπλάσματα, όπως η λεγόμενη «κίνηση των 91» (Μελετόπουλος, Μάζης, Καλεντερίδης κτλ.), δεν φαίνεται να έχει αποκρυσταλλωθεί συγκεκριμένος πολιτικός φορέας.
Η σχεδόν δίωρη (!) συνέντευξη του Σαμαρά ήταν κομμένη και ραμμένη ώστε να αναδείξει, με αντιπολιτευτικό τόνο, θέματα που απασχολούν τον ελληνικό λαό, ενώ ταυτόχρονα φρόντισε επιμελώς να πραγματοποιήσει και ο ίδιος ένα είδος «rebranding», όπως ο παλιός του αντίπαλος, Αλέξης Τσίπρας.
Στον ευρύτερο τομέα της οικονομίας και της διαβίωσης του λαού, ο Σαμαράς εμφανίστηκε… «αντινεοφιλελεύθερος». Αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην αισχροκέρδεια στην ενέργεια, κάλεσε σε μείωση του ΦΠΑ σε βασικά είδη, σε αύξηση μισθών στην Παιδεία και την Υγεία, καθώς και σε ενίσχυση του αγροτικού τομέα, κλείνοντας το μάτι στους κινητοποιημένους αγρότες. Άσκησε επίσης δριμεία κριτική στην κυβέρνηση όσον αφορά τη διαχείριση της υπόθεσης των Τεμπών και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Στο «αναπτυξιακό» σκέλος, αναφέρθηκε στη «χαμηλή απορροφητικότητα» του Ταμείου Ανάκαμψης και πρότεινε τη δημιουργία μικτού ταμείου χρηματοδότησης της αγροτικής παραγωγής, ώστε ο πρωτογενής τομέας να αναγεννηθεί και να αποκτήσει ισχυρότερο εξαγωγικό προσανατολισμό. Παράλληλα, έκανε λόγο για την ανάγκη ενίσχυσης της ελληνικής βιομηχανίας, μιλώντας για έναν «ελληνικό καπιταλισμό». «Make Ελλάδα Great Again», σαν να λέμε…
Το γεγονός, βέβαια, ότι υπήρξε μνημονιακός πρωθυπουργός σε μια περίοδο κατά την οποία διαλύθηκαν εργασιακές συνθήκες και μισθοί, αυξήθηκαν τα ωράρια, υποστελεχώθηκαν και υποχρηματοδοτήθηκαν κρίσιμες δημόσιες υπηρεσίες και το ΑΕΠ κατέγραψε πτώση περίπου 25%, φαίνεται να έχει μικρή σημασία για τον ίδιο. Ανάλογα μικρή σημασία φαίνεται να έχει και το ότι, εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες, αποτελεί βασικό στέλεχος του ευρύτερου αστικού πολιτικού επιτελείου.
Στα λεγόμενα «εθνικά θέματα», που αποτελούν εδώ και χρόνια το βασικό του «ατού», ο Σαμαράς ανέσυρε τη γνωστή πατριδοκάπηλη και πλειοδοτική γραμμή του. Σε μια σειρά θεμάτων, από τα ελληνοτουρκικά μέχρι τις σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία, στάθηκε απέναντι στην κυβέρνηση Μητσοτάκη και στον υπουργό εξωτερικών, Γεραπετρίτη, μιλώντας για χειρισμούς που μειώνουν την κυριαρχία της χώρας. Θέσεις γνωστές και επαναλαμβανόμενες, οι οποίες εκφράζουν ένα τμήμα του συστήματος που επιδιώκει να αποσπάσει όσο το δυνατόν περισσότερα, ιδίως στο πλαίσιο του αστικού ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού, και εντάσσονται σε μια υποτιθέμενη «δυναμική» διαπραγματευτική λογική, που όμως καμία σχέση δεν έχει με τη ζωτική ανάγκη του λαού για ειρήνη και με τα ουσιαστικά του δικαιώματα στην περιοχή. Αποτελούν, επί της ουσίας, μια παραλλαγή της κυβερνητικής λογικής.
Έτσι, το δεδομένο, είτε μιλάμε για την «πολιτική Γεραπετρίτη», είτε για την πρόταση Σαμαρά, είναι η σφιχτή κηδεμονία και ομπρέλα των ΗΠΑ, οι οποίες ενισχύουν διαρκώς την παρουσία τους στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, μέσω της επιδιωκόμενης εξόρυξης υδρογονανθράκων και της ανάδειξης της χώρας μας σε πύλη εισόδου του LNG στην Ευρώπη. Όπως έκανε απολύτως σαφές στη συνέντευξη, στρατηγική του Σαμαρά είναι η περαιτέρω πρόσδεση στις αμερικανικές επιδιώξεις, λέγοντας μάλιστα ότι, με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ θα επιλέξουν τελικά να ευνοήσουν την ελληνική πλευρά έναντι της τουρκικής σε μια σειρά θεμάτων. Η «κυριαρχία», λοιπόν, που υπερτονίζει, αφορά τις έτσι κι αλλιώς κυρίαρχες εξορυκτικές πολυεθνικές και τους έτσι κι αλλιώς κυρίαρχους εγχώριους παρατρεχάμενους καπιταλιστές, που αναζητούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες.
Ένα από τα πιο κωδικά σημεία της συνέντευξης ήταν οι αναφορές του Σαμαρά στον Τραμπ και η δήλωσή του για «συναντίληψη σε μια σειρά ζητημάτων» σε «επίπεδο ιδεών». Το γεγονός ότι ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε ως θετικό υπόδειγμα ήταν ένα ακόμη δείγμα του ήδη προφανούς: ότι δηλαδή ο Σαμαράς επιθυμεί να εκφράσει μια τραμπική ατζέντα, αλλά ελληνικά. Έτσι, διαμορφώνει μια πολιτική φρασεολογία που εκφέρει βασικές τραμπικές πολιτικές συνταγές, όπως η αντιμεταναστευτική πολιτική, η αντίθεση στην υποτιθέμενη «woke ατζέντα», οι γενικόλογες αναφορές για επιστροφή στην εθνική παραγωγή, η πλειοδοσία στα «εθνικά θέματα», η επιμονή στην πολιτική των εξορύξεων και ένα υποτιθέμενο νοιάξιμο για τη διαβίωση του λαού και τα θιγόμενα τμήματα της μεσαίας τάξης.
Εξάλλου, ο ίδιος είπε ότι η πολιτική είναι «διαχείριση συμβόλων». Και αυτό είναι ίσως η πιο ουσιαστική πλευρά της συνέντευξης, καθώς το ακροδεξιό ρεύμα δημιουργεί είτε «θετικά», είτε «αρνητικά» σύμβολα και «παίζει» επικοινωνιακά με αυτά, δημιουργώντας εντυπώσεις, φόβους και ευρύτερες συντηρητικές συναισθηματικές αναπαραστάσεις, χύνοντας ρατσιστικό και εθνικιστικό δηλητήριο και καμουφλάροντας τον βαθιά αντεργατικό του πυρήνα. Για παράδειγμα, προτάσσει αυστηρή φύλαξη συνόρων, εννοώντας επί της ουσίας καταστολή και πνίξιμο των προσφύγων, δαιμονοποιεί μια υποτιθέμενη «woke ατζέντα», επιτιθέμενο σε αυτονόητα δικαιώματα πολλαπλώς καταπιεσμένων ανθρώπων, μιλάει για «εθνική παραγωγή», μειώνοντας, όταν έρθει η στιγμή, τους φόρους στο μεγάλο κεφάλαιο, και πουλάει «εθνική κυριαρχία», δίνοντας γη και ύδωρ στις αμερικανικές πολυεθνικές και την ντόπια αστική τάξη.
Ανεξαρτήτως λοιπόν το που θα καταλήξουν οι κινήσεις Σαμαρά, βλέπουμε μια προσπάθεια να συσταθεί ένας πολιτικός χώρος που θα ανασυνθέσει την εντός και εκτός ΝΔ ελληνική (ακρο)δεξιά και, ένα χρόνο από την επανεκλογή του Τραμπ, θα προσπαθήσει να κεφαλοποιήσει το διάχυτο πολιτικό ρεύμα που εμπνέεται από τον ακροδεξιό πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ο Αντώνης Σαμαράς φαίνεται να είναι αξιόμαχος εγγυητής μιας τέτοιας προσπάθειας, όχι μόνο επειδή είναι σαρξ εκ της σαρκός της ελληνικής αστικής τάξης και του πολιτικού της προσωπικού, αλλά και επειδή έχει πρόσβαση στη στελεχιακή και εκλογική δεξαμενή της «δεξιάς παράταξης». Γι’ αυτό και δήλωσε ότι η ΝΔ δεν έχει ιδεολογία και την παρομοίασε με «εταιρία» και προσωπικό όχημα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι «παλιός» και έχει τα εχέγγυα της αστικής τάξης και των Αμερικανών μπορεί μεν να τον διαφοροποιεί από πιο γραφικούς, αλλά εξίσου επικίνδυνους μνηστήρες του ελληνικού τραμπισμού (Λατινοπούλου, Βελόπουλος κτλ.), ταυτόχρονα όμως φέρει και το μειονέκτημα ενός μνημονιακού πολιτικού παρελθόντος.
Σε κάθε περίπτωση, με μια κυβέρνηση που μόλις πρόσφατα ψήφισε νομοσχέδιο για τη φύλαξη του Αγνώστου Στρατιώτη από τον στρατό, αυστηροποίησε το πειθαρχικό πλαίσιο για συνδικαλιστικά κινήματα, έφερε το ρατσιστικό μεταναστευτικό νομοσχέδιο Πλεύρη, διώκει τιμωρητικά συνδικαλιστές και αγωνιζόμενους φοιτητές, και ρίχνει δακρυγόνα ακόμη και σε μικρά παιδιά, δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για έλλειμμα εφαρμοσμένης ακροδεξιάς πολιτικής…
