Τοποθέτηση στη συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ, 17.12.2025 με θέμα: Λειψυδρία – Δημόσιος χαρακτήρας του νερού – ΕΥΔΑΠ
Οι ΔΕΥΑ, δηλαδή οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης από το 1980 που ιδρύθηκαν έχουν αναλάβει το αντικείμενο της ύδρευσης, της αποχέτευσης αλλά και της διαχείρισης των όμβριων υδάτων στην Ελληνική περιφέρεια, εξυπηρετώντας ένα πληθυσμό πάνω από 5,2 εκατομμύρια κατοίκους.
Όλα τα χρόνια λειτουργίας τους, οι ΔΕΥΑ, έχουν να επιδείξουν αξιόλογο έργο που ξεπερνά τα 26 δισεκατομμύρια ευρώ. Λειτουργούν, 175 εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισμών, διαχειρίζονται πάνω από 70.000 χλμ. δικτύων ύδρευσης και 30.000 χλμ. δικτύων αποχέτευσης. Ενώ το συνολικά παραγόμενο νερό ξεπερνά τα 550 εκατομμύρια κυβικά/έτος. Η σημαντική συμβολή τους στην προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία της δημόσιας υγείας, καταδεικνύεται από το γεγονός ότι, στις περισσότερες περιοχές αρμοδιότητας των ΔΕΥΑ έχουν καλυφθεί οι απαιτήσεις της κοινοτικής οδηγίας για την διαχείριση λυμάτων και παρέχεται αδιάλειπτα καθαρό πόσιμο νερό για ανθρώπινη κατανάλωση.
Τα δυνατά σημεία του ιδρυτικού τους νόμου έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι αποτελούν Δημοτικές, Κοινωφελείς, Επιχειρήσεις που λειτουργούν υπό καθεστώς πλήρης ανταποδοτικότητας. Βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η εγγύτητα με τον πολίτη και η ευελιξία στην λειτουργία τους που τις καθιστά ικανές να διαχειρίζονται τις ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Ενώ αρχικά ιδρύθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες των αστικών κέντρων της περιφέρειας στην συνέχεια, το 2011 με τον νόμο Καλλικράτη, οι αρμοδιότητες τους επεκτάθηκαν στα όρια του εκάστοτε Δήμου στον οποίο ανήκουν. Αποκλειστικά από ίδιους πόρους κατάφεραν να καλύψουν τις ανάγκες σε υποδομές στην μεγάλη και ουσιαστικά «αχαρτογράφητη» περιοχή της ελληνικής περιφέρειας .
Οι ΔΕΥΑ στην συνέχεια, κατάφεραν να ανταποκριθούν σε συνθήκες υγειονομικής κρίσης, έστω και αν πιέστηκαν σημαντικά από την οικονομική κρίση και τα μνημόνια αλλά και από την συρρίκνωση του προσωπικού τους που προκλήθηκε από την υπαγωγή τους στο νόμο περί απαγόρευσης προσλήψεων. Γεγονός, τελείως οξύμωρο για ανταποδοτικές επιχειρήσεις.
Τα τελευταία χρόνια οι ΔΕΥΑ ήρθαν αντιμέτωπες ακόμη με μία κρίση. Την ενεργειακή. Επιχειρήσεις, κοινωφελείς, που διαχειρίζονται κρίσιμες για την δημόσια υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος υποδομές, χρεώνονται από τους παρόχους ενέργειας με οικιακό τιμολόγιο. Το ενεργειακό κόστος στις ΔΕΥΑ έχει γίνει πλέον δυσβάστακτο. Πριν το 2021 το ενεργειακό κόστος στις ΔΕΥΑ ήταν το 19% του συνολικού κόστους λειτουργίας τους ενώ τώρα ξεπερνά, σε πολλές περιπτώσεις το 40%.
Παρόλο το δυστοπικό αυτό περιβάλλον οι περισσότερες ΔΕΥΑ κατάφεραν να διαχειριστούν την κατάσταση και να μην αυξήσουν τα τιμολόγια για τους καταναλωτές τους.
Όμως οι ΔΕΥΑ συνεχίζουν να δέχονται πιέσεις και να απαξιώνονται. Με την εφαρμογή του νόμου για την ένταξη τους στην Εποπτεία της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων αναπροσαρμόζεται το πλαίσιο λειτουργίας μιας μονοπωλιακής ουσιαστικά «αγοράς» ανάλογα με τα πρότυπα της αγοράς ενέργειας. Παράλληλα με την νέα ΚΥΑ τιμολόγησης, ο τρόπος διαμόρφωσης της τιμολογιακής πολιτικής των ΔΕΥΑ αλλάζει Γίνεται πλέον με καθαρά οικονομικά κριτήρια κάτω από το πρίσμα αναλύσεων κόστους-οφέλους. Με την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και την επιβολή της επίτευξης, σε κάθε περίπτωση, πλήρους ανάκτησης κόστους, διαμορφώνεται μία οριζόντια πολιτική όπου ο πολίτης θα κληθεί να επωμιστεί μεγάλες αυξήσεις στην τιμή του νερού. Ειδικά σε περιοχές όπως τα νησιά μας και οι περιοχές που ο πόρος είναι σε έλλειψη.
Επιπλέον, έχει εκτιμηθεί ότι ο νέος σχεδιασμός για το πόσιμο νερό έχει κόστος που ξεπερνά τα 9 δις ευρώ από τα οποία η κρατική συμμετοχή για νέες υποδομές και επέκταση των υφιστάμενων, θα είναι πολύ μικρή. Οι ΔΕΥΑ θα αναγκαστούν να αντλήσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια είτε από δάνεια, το κόστος των οποίων θα πρέπει να περάσει στους δημότες, είτε μέσω της εκχώρησης διαχείρισης των υποδομών τους σε ιδιώτες. Η πρόσβαση λοιπόν των πολιτών στο καθαρό πόσιμο νερό θα εξαρτάται από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, οι οποίοι δεν θα διστάζουν σε καμία περίπτωση, να κόβουν το νερό σε φτωχά νοικοκυριά με χρέη.
Οι προβλέψεις όπως είναι λογικό υπό την απειλή της λειψυδρίας και την λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, εντείνουν σημαντικά το πρόβλημα και οδηγούν σε πραγματικό αδιέξοδο τις ΔΕΥΑ με έντονο τον κίνδυνο της πλήρης ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών τους.
Στα πλαίσια αυτά, θεωρούμε ότι κανένας ολιστικός σχεδιασμός για τα ύδατα δεν μπορεί να επιτύχει χωρίς τις ΔΕΥΑ. Η εμπειρία τους στον τομέα όλα αυτά τα χρόνια είναι καθοριστική. Η λήψη προβληματικών συνταγματικά αποφάσεων που αγνοούν τις τοπικές κοινωνίες και την Τοπική Αυτοδιοίκηση θα επιφέρουν αναπόφευκτα υπερβολικές αυξήσεις της τιμής του νερού και μεγάλες δυσκολίες στην καθολική πρόσβαση σ’ αυτό από τους πολίτες, μόνο και μόνο για να επωφεληθούν μεγάλα επενδυτικά, επιχειρηματικά σχήματα.
Η διαχείριση των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα αυτών που είναι κρίσιμοι για την ίδια την ζωή, θα πρέπει να μείνει στις τοπικές κοινωνίες ώστε να διασφαλιστεί η ικανοποίηση του 6ου στόχου βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ που θέλει καθολική πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής σε προσιτή τιμή για όλο τον πληθυσμό.
Θεωρούμε ότι το κεντρικό κράτος δεν μπορεί, για μία ακόμη φορά να προσπαθήσει να απεμπολήσει της ευθύνες του και να μετακυλήσει το κόστος τους πολίτες, και ζητάμε,
P Άμεση μείωση του τιμολογίου ενέργειας για τις ΔΕΥΑ και επιχορήγηση τους για κάλυψη των συσσωρεμένων απαιτήσεων.
P Ειδική πρόβλεψη για την συμμετοχή τους σε ενεργειακές κοινότητες.
P Απελευθέρωση των προσλήψεων μόνιμου προσωπικού.
P Τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου της τιμολογιακής πολιτικής για το νερό και
P Χρηματοδότηση των νέων υποδομών από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους.
Η Πόπη Σηφακάκη είναι Αντιπρόεδρος ΔΣ στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων ΔΕΥΑ, (ΠΟΕ ΔΕΥΑ)
