Το κείμενο είναι η γραπτή αποτύπωση εισήγησης στην εκδήλωση της Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή στον ΔΣΑ την Τετάρτη 18 Ιουνίου.
Ως Εναλλακτική Παρέμβαση Δικηγόρων Αθήνας, μετά την ανακοίνωση της συμμετοχής μας στις εκλογές του ΔΣΑ τον Νοέμβριο του 2025, επιλέξαμε μια πρώτη ανοιχτή εκδήλωση για τη δικαιοσύνη, γιατί φέτος ειδικά το αίτημα για δικαιοσύνη αναδείχτηκε σε κάτι πολύ πέρα από τη γνωστή “δικαιοσύνη” των μέσων ενημέρωσης και τις παθογένειές της. Αναδείχτηκε σε κεντρικό αίτημα εκατομμυρίων ανθρώπων που βγήκαν στο δρόμο στις 26 Γενάρη και στις 28 Φλεβάρη και έκαναν την δικαιοσύνη αντικείμενο κοινωνικής διεκδίκησης. Μετέτρεψαν τη δικαιοσύνη από κρατικό δεδομένο σε συλλογικό ζητούμενο.
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ. Η πολιτική συγκυρία έχει την εξής ιδιαιτερότητα. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι μια κυβέρνηση του μεγάλου κεφαλαίου, των πλούσιων και των ισχυρών. Γι’ αυτό απολαμβάνει τόσο ομόθυμη στήριξη από όλων των ειδών τα συμφέροντα, οικονομικά, θεσμικά, μηντιακά, από τα διεθνή κέντρα εξουσίας. Η αποστολή της είναι να εξασφαλίσει τα κέρδη, να κρατήσει χαμηλά το μισθολογικό κόστος, να τελειώσει με τις “καθυστερήσεις” του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, πχ τη διευρυμένη αυτοαπασχόληση, όπως το είδαμε με το φορολογικό Χατζηδάκη, ή τη διευρυμένη ιδιόκτητη πρώτη κατοικία, όπως το βλέπουμε με τους πλειστηριασμούς, να ανοίξει καινούργια πεδία καπιταλιστικής συσσώρευσης (βλ. κατάργηση διά νόμου του άρθρου 16 του Συντάγματος). Αν ήμασταν σε οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή και είχαν γίνει οι συγκεντρώσεις για τα Τέμπη και μια κυβέρνηση στη δεύτερη θητεία της βίωνε τέτοια ευρεία λαϊκή απονομιμοποίηση, η κυβέρνηση αυτή δεν θα μπορούσε να σταθεί. Σήμερα όμως είμαστε σε μια άλλη περίοδο.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Το αποφασιστικό στοιχείο της περιόδου αυτής είναι ο πόλεμος. Η Ελλάδα είναι στο σύνορο αυτού του πολέμου και αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι μέσα στον πόλεμο. Είναι μέσα στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, μέσα στη γενοκτονία της Γάζας (η Ελλάδα είναι τα μετόπισθεν του Ισραήλ, από το παρκάρισμα των αεροπλάνων μέχρι τις διακοπές των ισραηλινών στρατιωτών), μέσα στους βομβαρδισμούς στο Ιράν (η εκπαίδευση των ισραηλινών πιλότων που βομβαρδίζουν την Τεχεράνη έγινε στη Θεσσαλία), μέσα στη ΝΑΤΟϊκή κλιμάκωση στο μέτωπο της Ουκρανίας (βλ. το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης), μέσα στον ακήρυκτο πόλεμο κατά των προσφύγων (κομμάτι της οποίας ήταν το έγκλημα της Πύλου με τους 650 πνιγμένους). Γι’ αυτό λέμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι μόνο μια κυβέρνηση του μεγάλου κεφαλαίου.
ΤΟ ΒΑΘΥ ΚΡΑΤΟΣ. Είναι η πολιτική έκφραση και η πολιτική προστασία εκείνων των κομματιών του κράτους που κάνουν τη βρώμικη δουλειά αυτού του πολέμου: της ΕΥΠ και του κυκλώματος του Predator, που εξασφάλιζε τον απόλυτο έλεγχο του συστήματος εξουσίας με παρακολουθήσεις των πάντων από τους στρατηγούς και τους αρχηγούς των κομμάτων μέχρι τους δημοσιογράφους. Του Λιμενικού που κάνει τις επαναπροωθήσεις της Ευρώπης Φρούριο για λογαριασμό της ΕΕ. Της Αστυνομίας που πειθαρχεί τη νεολαία και τους φτωχούς με σφαίρες στο ψαχνό χωρίς λογοδοσία. Του εξοπλιστικού συμπλέγματος που ζητάει το μερίδιό του από τα 800 δις του επανεξοπλισμού της Ευρώπης και έχει τους ανθρώπους του στο στρατό, στο διπλωματικό σώμα, στα πανεπιστήμια, στα ΜΜΕ. Και, φυσικά, όλα αυτά χρειάζονται μια δικαστική εξουσία πρόθυμη και έτοιμη να “καθαρίσει” τους δράστες όλων αυτών των εγκλημάτων ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρχει λογοδοσία. Γι’ αυτό πάμε από τον Ντογιάκο στην Αδειλίνη και από την Αδειλίνη στον Τζαβέλλα (τον πρώην εισαγγελέα της ΕΥΠ, τον προκάτοχο της κυρίας Βλάχου που μεσουράνησε στο σκάνδαλο των υποκλοπών).
ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ. Όταν δίναμε τη μάχη ενάντια στην ατιμωρησία των νεοναζί της ΧΑ που δολοφονούσαν ανενόχλητοι, μαζί με τη Μάγδα Φύσσα και τους συναδέλφους της πολιτικής αγωγής, αντιμετωπίζαμε μια ναζιστική εγκληματική οργάνωση που είχε πλάτες μέσα στο κράτος, στην αστυνομία, στο πολιτικό σύστημα. Σήμερα, είμαστε αντιμέτωποι με το ίδιο το βαθύ κράτος, πηχτό, ατόφιο και σε πόλεμο. Γι’ αυτό δεν πέφτει αυτή η κυβέρνηση. Αν δεν υπάρξει απολύτως ελεγχόμενη και συστημική εναλλακτική που να διασφαλίζει αυτά τα συμφέροντα, κυβερνητική εναλλαγή δεν πρόκειται να υπάρξει. Και επειδή η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση το ξέρει αυτό και προσπαθεί να προσεταιριστεί αυτά τα συμφέροντα, έχει χάσει κάθε επαφή με τα λαϊκά στρώματα που δεν βλέπουν τα υλικά τους συμφέροντα να εκπροσωπούνται. Γι’ αυτό σε αυτή τη συγκυρία, ακόμα και η διεκδίκηση του “κράτους δικαίου” φαντάζει επαναστατική, έστω και αν δεν είναι γιατί δεν αγγίζει τον πυρήνα της εκμετάλλευσης και της ανισότητας, αλλά τουλάχιστον θέτει όρια στα κομμάτια του κράτους που θέλουν πια να δρουν εκτός νόμου. Και αυτό έχει προφανείς συνέπειες για εμάς τους δικηγόρους και τους συλλόγους μας, γιατί παλιά αυτή ήταν μια μέθοδος απόσπασης υλικών κατακτήσεων. Σήμερα αυτός ο δρόμος δεν υπάρχει ή σε κάθε περίπτωση είναι πολύ πιο δύσκολος. Γι’ αυτό, αυτή η κυβέρνηση, όχι μόνο δεν εγκαταλείπει, αλλά θα κάνει θηριώδη προσπάθεια – και έχει ήδη ξεκινήσει να την κάνει – να ελέγξει άμεσα τον Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας και να κλείσει ακόμα και την παραμικρή χαραμάδα κριτικής. Γιατί ξέρει ότι σε μια περίοδο που δεν λειτούργησε κανένα θεσμικό αντίβαρο, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι μπορούν να παίξουν ρόλο ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας και οργανωτή της διεκδίκησης για δικαιοσύνη, κάτι που η κυβέρνηση το βλέπει και το φοβάται.
ΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ. Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι έχουν μια δύναμη και μια αδυναμία. Η αδυναμία είναι ότι στον ίδιο Σύλλογο εκφράζονται διαφορετικά ταξικά συμφέροντα: και των μισθωτών και των εργοδοτών, και των εταιρειών και των αυτοαπασχολούμενων. Η δύναμη είναι ότι μπορούν ακόμα να είναι μέλη όλοι, και αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία που είναι οι μισθωτοί και οι αυτοαπασχολούμενοι – αν οργανωθούν και το θελήσουν – μπορούν να ελέγξουν τον Σύλλογό τους. Οι Σύλλογοι ιδρύθηκαν σαν νομικά πρόσωπα δημοσίου δίκαιου και φυσικά σαν σύμβουλοι του κράτους. Ο σκοπός των ιδρυτών τους ήταν το δικηγορικό επάγγελμα να αφορά λίγους και εκλεκτούς (γι’ αυτό και από παρά πολύ νωρίς υπάρχουν κείμενα για τον υπερπληθωρισμό και τον υπερπληθυσμό των δικηγόρων) και ακόμα και η ιδιότητα του μέλους του Συλλόγου να συνδέεται με κόσκινα. Ο κρίσιμος σταθμός στην πορεία του δικηγορικού σώματος ήταν ο εκδημοκρατισμός του τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 με τη μαζικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όταν για πρώτη φορά τα λαϊκά στρώματα κατόρθωσαν να σπουδάσουν τα παιδιά τους και όταν και οι ίδιοι οι Σύλλογοι σπάσανε από τον κυρίαρχο συντεχνιασμό και βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των δημοκρατικών αγώνων και των κοινωνικών διεκδικήσεων, γεγονός που σήμανε και κλαδικές κατακτήσεις. Όσο ξαναέπαιρνε κεφάλι ο συντεχνιασμός και όσο προχωρούσε η συγκέντρωση της δικηγορικής ύλης και η μισθωτοποίηση με όρους γαλέρας, τόσο χάνονταν οι κατακτήσεις, για να φτάσουμε στα μνημόνια και τη σημερινή κατάσταση, που τα έξοδα για ασφαλιστικές εισφορές, φορολογικά χαράτσια και παρελθούσες όφειλες είναι ο βράχνας των δικηγόρων και οδηγούν πολύ κόσμο στο κλείσιμο των βιβλίων. Παρόλα αυτά, οι μισθωτοί και οι αυτοαπασχολούμενοι εξακολουθούν να είναι πλειοψηφία στους Συλλόγους, όσο και αν κάποιοι θέλουν να πάμε σε ένα βρετανικό μοντέλο, ώστε οι Σύλλογοι να είναι κλειστοί στην πλειοψηφία του σώματος. Προς το παρόν, το πρόβλημα δηλαδή δεν είναι αντικειμενικό, είναι υποκειμενικό.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ. Στις επικείμενες εκλογές του Νοέμβρη, το δικηγορικό σώμα θα κληθεί να πάρει αποφάσεις. Θέλουμε να αξιοποιήσουμε τις εκλογές για να γίνει αυτή η στρατηγική συζήτηση. Δεν θέλουμε ούτε ιλουστρασιόν προσωποκεντρικές καμπάνιες ούτε εξυπηρετήσεις ούτε την εκσυγχρονισμένη μορφή των Απλών και Χρήσιμων του μακαρίτη του πρόεδρου Γιάννη Αδαμόπουλου. Είναι πολύ σημαντική ευκαιρία για να χαθεί και είναι πολύ κρίσιμα τα διακυβεύματα. Οι δρόμοι που ανοίγονται είναι σχηματικά τρεις:
- Να προσκολληθούμε στο Κράτος. Να κερδίσουμε προσβάσεις στην εκτελεστική εξουσία (αυτό έκανε κατά βάση η απερχόμενη διοίκηση, όχι με ιδιαίτερη επιτυχία), να τονίσουμε τις διάφορες μας από την υπόλοιπη κοινωνία. Αν αυτό σημαίνει ότι θα γίνουμε βοηθοί των δικαστών και θα βγάζουμε κόσμο από τα σπίτια του, ή θα βγάζουμε τις διαταγές πληρωμής που θα εκκινούν πλειστηριασμούς, ας το κάνουμε, μιας και δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια αξιοπρεπή διαβίωση από τη δουλειά μας (τη δουλειά του δικηγόρου, μιας και αυτή επιλέξαμε, όχι τη δουλειά του δικαστή…).
- Να αφήσουμε την Αγορά να κάνει απερίσπαστη το έργο της. Να προχωρήσει η συγκέντρωση, να σαρωθούν οι μικροί, να υπάρξει κερδοφορία και να ολοκληρωθεί η μισθωτοποίηση χωρίς φυσικά καμία ρύθμιση, και από τα ψίχουλα που θα πέσουν να κερδίσουν οι μικροί.
iii. Να υπερασπιστούμε τη δουλειά μας, υπερασπιζόμενοι την Κοινωνία. Να κάνουμε την επιλογή να τονίζουμε αυτά που μας συνδέουν με την κοινωνία, όχι αυτά που μας διαχωρίζουν. Να αξιοποιήσουμε το ειδικό βάρος και τον θεσμικό ρόλο των δικηγόρων στην υπεράσπιση της δικαιοσύνης και να παλέψουμε συλλογικά για την εξασφάλιση των δικών μας υλικών συμφερόντων. Αυτή η στρατηγική δεν σημαίνει ότι δεν θα διαπραγματευτούμε με το κράτος ή δεν θα ρυθμίσουμε την αγορά. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να επιλέξουμε κυρίαρχα τη στρατηγική της κοινωνίας.
Για την τρίτη στρατηγική, είναι απαραίτητο να πάρουν το πάνω χέρι στον Σύλλογο οι κάτω της ταξικής διαστρωμάτωσης του δικηγορικού σώματος, οι μισθωτές/οί και οι αυτοαπασχολούμενες/οι. Ξέρουμε ότι θα χρειαστεί ρήξεις και εσωτερικά: με τη μικροαστική νοοτροπία, τον συντεχνιασμό, τον συντηρητισμό, με τη λογική της ανάθεσης. Ξέρουμε επίσης ότι θα είναι απαραίτητη η αποκατάσταση της δημοκρατίας στον Σύλλογο με τη διεξαγωγή Γενικών Συνελεύσεων. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος.
Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την πορεία προς τις εκλογές για να περιγράψουμε έναν Σύλλογο που θα εκπροσωπεί τα υλικά συμφέροντα των από κάτω. Δεν γίνεται να έχει μητρώο ο Σύλλογος που να έχει 400 εγγεγραμμένους ως “συνεργάτες”, ότι δλδ υπάρχουν στην Αθήνα 400 μπλοκάκια. Αν καταφέρουμε μια ανατροπή στα πολιτικά και συνδικαλιστικά πράγματα του ΔΣΑ, ο Σύλλογος θα γνωρίζει ποιος δουλεύει που και με τι συνθήκες και θα θωρακίζει τα δικαιώματα των μελών του. Δεν γίνεται να παρακολουθεί θεατής ο Σύλλογος μια γενοκτονία που καταλύει κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Οι Παλαιστίνιοι συνάδελφοι μας θα έρθουν εδώ και θα κάνουν από την Αθηνά παρέμβαση για την τήρηση του διεθνούς δίκαιου και τη λήξη της γενοκτονίας.
ΣΤΟΧΟΣ Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ. Είναι προφανές ότι τους στόχους αυτούς τους βάζουμε πατώντας στα αποτελέσματα των προηγούμενων εκλογών του ΔΣΑ το 2021, δηλαδή στο 10% της Εναλλακτικής στην κάλπη των συνδυασμών και στο 15% στην προεδρική κάλπη, αποτελέσματα που δείχνουν πως η ανατροπή στον πολιτικό και συνδικαλιστικό συσχετισμό μέσα στον Σύλλογό μας είναι εφικτή. Από μας στην Εναλλακτική Παρέμβαση δεν πρόκειται να ακούσετε ότι είμαστε η “μόνη” παράταξη που είναι αγωνιστική ή η “μόνη” παράταξη που μπορεί να τα καταφέρει. Υπάρχουν και άλλες αγωνιστικές παρατάξεις, υπάρχουν αγωνιστές και αγωνίστριες δικηγόροι, πάνω από όλα υπάρχουν δικηγόροι που ζουν από τη δουλειά τους και η ζωή αυτή γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Όμως, η Εναλλακτική Παρέμβαση είναι σήμερα πιο καλά τοποθετημένη για να συμβάλει στην ανατροπή που χρειαζόμαστε. Για τον λόγο αυτό, η μάχη που είναι μπροστά μας δεν είναι μόνο για την τιμή των όπλων, όσο και αν πιστεύουμε ότι χαμένη μάχη είναι μόνο η μάχη που δεν δίνεται, αλλά μπορεί να είναι μια μάχη που θα κλείσει νικηφόρα.
