Το δρόμο δείχνει ένα μικρό, αλλά ελπιδοφόρο και αναπτυσσόμενο ρεύμα μέσα στον πολυκόσμο των αριστερών δημοτικών κινήσεων, που πασχίζει με κόπο να συνδυάσει τη μαζική δράση με τις πρωτοπόρες ιδέες, το «κόμμα» με το «κίνημα», το αναγκαίο «μέτωπο» με το αναγκαίο «περιεχόμενο». Που πασχίζει να συνδυάσει το παρόν με το μέλλον.
1. Πώς γίνεται η αντιπαράθεση;
Η δράση του συνδυασμού «Λαϊκή Συσπείρωση» με επικεφαλής το δήμαρχο Κώστα Πελετίδη, που υποστηρίχθηκε κυρίως από το ΚΚΕ, έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις και τελευταία, μια πολιτική αντιπαράθεση εντός της μαχόμενης Αριστεράς, που ξέφυγε από τα όρια του συναγωνιστικού διαλόγου, της εξαγωγής των αναγκαίων συμπερασμάτων για τον εργατικό και λαϊκό αγώνα, του κομμουνιστικού πολιτισμού.
Χαρακτηριστικά είναι τα άρθρα του Μάνου Δούκα (βλ. www.katiousa.gr) και «ενός μέλους της Αριστερής Κίνησης Περιστερίου» (βλ. www.pandiera.gr). Το πρώτο επιτίθεται χυδαία στο Πριν και το ΝΑΡ, υποβιβάζοντας τη δράση, τις θέσεις και την κριτική της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς ήδη από τον τίτλο του (Οι επαναστατικές ονειρώξεις του «Πριν»…). Το ίδιο κάνει και το δεύτερο, (Οι καθεστωτικές και αυτοδιοικητικές ονειρώξεις του ΚΚΕ).
Τα άρθρα αυτά δεν υποβιβάζουν μόνον την αντιπαράθεση στο επίπεδο του Facebook. Υποβιβάζουν τη σκέψη και τον αγώνα των πρωτοπόρων κομμουνιστών για την κοινωνική χειραφέτηση. Υποβιβάζουν τη σκέψη και την αγωνιστική δράση και των ίδιων των συντρόφων – αρθρογράφων.
2. Για μια γόνιμη κριτική
Ουσιαστική και γόνιμη αποτίμηση και κριτική στον Κ. Πελετίδη, δεν μπορεί να γίνει με απόκρυψη ή παραχάραξη δράσεων, με εμπάθεια, με τη μικρόψυχη ζυγαριά ακριβείας ενός φαρμακοποιού ή δίκην τραπεζικού ισολογισμού μέχρι και δεκαδικών. Αυτό ακριβώς, δυστυχώς, κάνει το άρθρο της Μαρίας Μπικάκη (Και η «κόκκινη» διαχείριση δεν είναι ανατρεπτική, Πριν 11/2/19). Το άρθρο καταθέτει επιχειρήματα και αριθμούς, αλλά δεν βλέπει τη ζωντανή πραγματικότητα.
Η αγωνιστική δράση και συνεισφορά της Λαϊκής Συσπείρωσης και του Πελετίδη, καθώς και η στήριξη σημαντικού μέρους του λαού της Πάτρας προς αυτούς, είναι αναμφισβήτητη για κάθε λογικό αριστερό και όχι μόνον. Η παραπάνω εκτίμηση μπορεί να στηριχθεί στα γεγονότα, στον απολογισμό της δημαρχίας του, στο κατάμεστο κλειστό γήπεδο και στην ομιλία του (βλ. www.patrastimes.gr). Σε άλλη κλίμακα, το ίδιο ισχύει και για ορισμένες δημοτικές κινήσεις μέσα στις οποίες δρα η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες αριστερές δυνάμεις, όπως του Περιστερίου, του Αιγάλεω, της Αγ. Παρασκευής κ.α. Οφείλουμε να διδαχτούμε από όλους.
Μια ουσιαστική κριτική για τη δράση της δημοτικής κίνησης και της δημαρχίας του Πελετίδη οφείλει να διερευνήσει την απάντηση στο ερώτημα: Πώς οι κατακτήσεις της Πάτρας μπορούν να αξιοποιηθούν για μια νέα εργατική πολιτική που θα επιδιώκει να σπάσει την εφαρμοζόμενη αστική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, να υπερβεί γενικά τα όρια του ευρωμνημονιακού καθεστώτος και του κεφαλαίου, να συμβάλει σε πανκοινωνικές εργατικές και λαϊκές κατακτήσεις, να οδηγήσει στην ανατροπή των σημερινών συσχετισμών;
3. Διδάγματα από την ιστορική εμπειρία
Ο λαϊκός αγώνας του K. Πελετίδη και της Λαϊκής Συσπείρωσης στην Πάτρα δεν συνάδει με τη γενική πολιτική κατεύθυνση της ηγεσίας του ΚΚΕ. Διότι έχει ορισμένα στοιχεία για μια αριστερή πολιτική συγκέντρωσης λαϊκών δυνάμεων. Αυτό έδειξε η «Πορεία για την ανεργία» και άλλες δράσεις, σε μια περίοδο που το ΚΚΕ δρούσε με όριο το ΠΑΜΕ και το «Κόμμα».
Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό: Στη δεκαετία του ’70 και του ΄80, οι εσωτερικές αριστερές τάσεις εντός του ΚΚΕ ανέπτυξαν μια πρωτοπόρα δράση σε δήμους και συνδικάτα. Τέτοια ήταν η δράση της τότε Κομματικής Οργάνωσης Πάτρας, η οποία ανέπτυξε μια πολύμορφη πολιτική, κινηματική, θεωρητική και πολιτιστική παρέμβαση στην πόλη, στο δήμο, στο Εργατικό Κέντρο της πόλης. Τέτοια ήταν η δράση των Κομματικών Οργανώσεων στους καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, στη ΔΕΗ και ειδικά στο λεκανοπέδιο Πτολεμαΐδας – Κοζάνης, που συνέβαλαν στις μεγάλες απεργίες της ΟΛΜΕ και της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ οι οποίες φρέναραν τον ανερχόμενο νεοφιλελευθερισμό στην Ελλάδα.
Αυτή η πρωτοπόρα, συχνά ηρωική δράση, άφησε βαθύ ίχνος στην iστορία, συνέβαλε σε μια νέα προγραμματική αναζήτηση, αλλά έξω από το ΚΚΕ. Εγκλωβισμένη στα όριά του, στις κρίσιμες στιγμές, δεν μπόρεσε να εμποδίσει την πολιτική υποταγή της κομμουνιστικής Αριστεράς στη σοσιαλδημοκρατία του ΠΑΣΟΚ, στη δεκαετία του ΄80 και στο νεοφιλελευθερισμό της ΝΔ, στη δεκαετία του ’90. Με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα για την εργατική τάξη και την Αριστερά. Αλλάζει αυτό σήμερα;
4. Η σημερινή στρατηγική του ΚΚΕ
Η γενική πορεία του ΚΚΕ μέσα στις περασμένες δεκαετίες ήταν, αρχικά, «αριστερή αυτοκριτική για τα λάθη» των προηγούμενων περιόδων και στη συνέχεια, «δεξιά υπόκλιση» σε μια από τις δυο εμφανιζόμενες αστικές πτέρυγες για να ξανακάνει «αριστερή αυτοκριτική» στην επόμενη περίοδο.
Τίποτε δεν μαρτυρά για μια ανατροπή αυτής της πορείας στο παρόν και το άμεσο μέλλον.
Γιατί, οι σημερινές υπαρκτές αναπροσαρμογές του ΚΚΕ δεν σημαίνουν επαρκείς, βαθιές και επαναστατικές τομές στη στρατηγική του. Συνεχίζει σε μια στρατηγική που αντιγράφει το πρόγραμμα και τις μεθόδους της κρατικιστικής ενσωμάτωσης του κομμουνιστικού κινήματος στην ΕΣΣΔ από τη δεκαετία του ’30 και μετά. Που κινείται με την αρχή «να πάρει ο λαός την εξουσία για να την παραδώσει στο Κόμμα». Που δεν ανιχνεύει τις παλιές και ιδιαίτερα, τις σύγχρονες τάσεις εργατικής δημοκρατίας και του αναγκαίου εργατικού και λαϊκού μετώπου της εποχής μας.
Γι’ αυτό, στις μελλοντικές κρίσιμες στιγμές και όσο παραμένει η ίδια «στρατηγική στο τιμόνι», το ΚΚΕ θα υποκλίνεται ή και θα υποτάσσεται στη μια από τις δυο πτέρυγες της αστικής πολιτικής.
Αυτή η υπόκλιση γίνεται ήδη σήμερα, αλλά πιο καλυμμένα και με αντικαπιταλιστική ή υπερεπαναστατική φρασεολογία. Έτσι πρόσφατα, στις κρίσιμες ιστορικά στιγμές, όπου η ταξική πάλη συμπυκνώθηκε γύρω από το ευρώ, η ηγεσία του ΚΚΕ συντάχθηκε με την παραμονή στο ευρώ (Αλ. Παπαρήγα, Μάιος 2011: «η λύση έξω από το ευρώ και δραχμή στις παρούσες συνθήκες είναι καταστροφική», Δ. Κουτσούμπας, 25 Ιουλίου 2015: «είμαστε επίσης κάθετα αντίθετοι, και δεν είναι αντίφαση αυτό, με το να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ αυτή τη στιγμή και να επιστρέψει σε ένα εθνικό νόμισμα»).
Και στην αντιπαράθεση για τη Συμφωνία των Πρεσπών, παρά το αντινατοϊκό «Όχι», το ΚΚΕ στην ουσία συντάχθηκε με θέσεις του ελληνικού εθνικισμού περί μονομερούς «αλυτρωτισμού των Σκοπίων» και περί μη ύπαρξης (σλαβο)μακεδονικού έθνους και γλώσσας.
5. Τα όρια στη δράση του Πελετίδη
Η διαφορετική πρακτική και η γνήσια λαϊκή δράση του Πελετίδη, επίσης, στο βαθμό που υποτάσσεται στη στρατηγική και πολιτική του ΚΚΕ, θα παραμένει μισή, ανολοκλήρωτη. Εμπόδισε και θα εμποδίζει τη Λαϊκή Συσπείρωση Πάτρας να ξεπεράσει τα «δεδομένα» όρια των Μνημονίων, τους προϋπολογισμούς τους, την εισοδηματική και εργασιακή πολιτική της τρόικας και της κυβέρνησης, όπως έμμεσα παραδέχτηκε και ο ίδιος στην ομιλία του: «Επομένως όταν κρίνουμε αυτή τη Δημοτική Αρχή θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας αυτά τα δεδομένα» (βλ. ομιλία του, ο.π.).
Την εμπόδισε να μετατραπεί σε μαχητικό πυρήνα μέσα σε ένα παμπατραϊκό, παναχαϊκό, ακόμη και πανελλαδικό κίνημα υπέρβασης και ανατροπής αυτών των ορίων, ενώ έδωσε ελπίδες και είχε εκείνη τη λαϊκή «νομιμοποίηση» για να το κάνει, ανοίγοντας νέους δρόμους για το δημοτικό, το εργατικό και λαϊκό κίνημα. Δρόμους που θα ενίσχυαν και όλα τα αριστερά κόμματα και δυνάμεις, μέσα και έξω από τη Βουλή, τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια.
6. Ο κομματικός φετιχισμός και ο «κατά μόνας»
Γενικά, στις μέρες μας, μετά τη χρεοκοπία των οπορτουνιστικών μετώπων του ΣΥΡΙΖΑ και ως αντανακλαστικό, κατοπτρικό είδωλό τους, κυριαρχεί ξανά ο κομματικός φετιχισμός. Έτσι εξηγείται η «κρυφή γοητεία» πολλών αγωνιστών και ρευμάτων απέναντι στην πολιτική του ΚΚΕ. Παραλλαγή του σύγχρονου κομματισμού αποτελεί η πολιτική και ο πολιτισμός της ηγεσίας του Αριστερού Ρεύματος της ΛΑΕ, που συνδυάζεται με προτάσεις για ένα θολό μέτωπο.
Με τον κομματικό φετιχισμό, οι αριστερές δημοτικές κινήσεις, από αυτοτελή, λαϊκά, αριστερά σχήματα που προωθούν μια μαζική πολιτική ανατροπής στις πόλεις, μετατρέπονται σε υποχείριο του κόμματος με στόχο την εκλογική και κοινοβουλευτική ενίσχυσή του. Ως κατοχύρωση αυτής της λογικής, χρησιμοποιούνται οι αναγκαίοι συμβολισμοί: Σε κάθε ομιλία υποψηφίου της Λαϊκής Συσπείρωσης «χαιρετίζει» και ένα μέλος της ΚΕ ή βουλευτής του ΚΚΕ (στην Πάτρα «χαιρέτησε» ο Ν. Καραθανασόπουλος). Ακόμη χειρότερα, στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα κ.α., δημιουργήθηκαν ψηφοδέλτια με αποκλειστική συμμετοχή μελών και οπαδών του ΣΕΚ.
Ο σύγχρονος κομματικός φετιχισμός γέννησε και το φαινόμενο του «κατά μόνας»: δεν συνεργάζομαι με άλλα αριστερά δημοτικά σχήματα ή δυνάμεις, στη βάση αρχών και προγράμματος, αλλά ζητάω την ατομική υποταγή των μελών τους. Δυστυχώς, από αυτή την πρακτική δεν ξέφυγε και ο Πελετίδης.
Δεν ξεφεύγει βαθιά και αποτελεσματικά ούτε το σημερινό ΝΑΡ. Σύμφωνα με την κυρίαρχη πρακτική του, για να συμμετέχει κάποιος αριστερός αγωνιστής σε ένα δημοτικό σχήμα που «στηρίζει» η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οφείλει να «στηρίζει» και το αντίστοιχο της περιφέρειας ή να παραδώσει την «κομματική ταυτότητα». Όσοι δεν συμφωνούν κατηγορούνται ως περίπου ύποπτοι για δράση «προς όφελος άλλων σχεδίων» (βλ. Ανακοίνωση Γραφείου Περιοχής Κρήτης του ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση, Παντιέρα 15/2/19).
Την μέθοδο δίδαξε η ηγεσία του ΚΚΕ: τα άλλα επαναστατικά, κομμουνιστικά και αριστερά σχέδια ανακηρύσσονται σε υπόπτους για συνεργασία με τον εχθρό. Πρόκειται για την επιστροφή σε μια μεθοδολογία βγαλμένη από τις χειρότερες παραδόσεις του κομμουνιστικού κινήματος.
7. Η περίφημη «κομματική στήριξη»
Πλευρά του κομματικού φετιχισμού είναι η «κομματική στήριξη» των αριστερών δημοτικών κινήσεων και σχημάτων. Η πρακτική αυτή είναι αντιγραφή της «στήριξης» αστικών συνδυασμών από τα αντίστοιχα κόμματα ΠΑΣΟΚ, ΝΔ κ.α., που κυριάρχησε στις δεκαετίες του ΄80 και μετά, σε μια περίοδο όπου ακόμη και τα αστικά κόμματα ήταν μαζικά. Μέσα από την κρίση τους, φύτρωσαν οι γραφικοί «αντάρτες».
Οι αριστερές και κομμουνιστικές δυνάμεις αντέγραψαν άκριτα αυτή την αστική πρακτική, στενεύοντας τις ιδιαίτερες συσπειρώσεις στα διάφορα πεδία της ταξικής πάλης. Το ΚΚΕ χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο μέχρι τα άκρα της. Τώρα, την αντιγράφει και η μικρότερη αριστερή οργάνωση.
Η πρακτική αυτή ισοπεδώνει την πολυμορφία των αγωνιστικών συνειδήσεων των εργαζόμενων λαϊκών στρωμάτων. Ανεβάζει εκβιαστικά το επίπεδο διεκδικήσεων πέρα από τα όριά τους και ταυτόχρονα, κατεβάζει τεχνητά το κόμμα στο επίπεδο των διαφορετικών επιπέδων συνείδησης. Έτσι, το κομμουνιστικό κόμμα, από συλλογικός διανοούμενος και δημοκρατικός ηγεμόνας, μετατρέπεται σε παράταξη του κινήματος. Και από την άλλη, το κίνημα μετατρέπεται σε καρικατούρα κόμματος. Η σχέση αυτή πληγώνει βάναυσα την προοπτική και των δυο.
Από αυτή τη σκοπιά, μια «στήριξη» στον Πελετίδη και τη Λαϊκή Συσπείρωση Πάτρας δεν θα είναι στήριξη μόνο στη λαϊκή δράση του, αλλά και στήριξη στη λαθεμένη στρατηγική και τακτική της ηγεσίας του ΚΚΕ. Για την ταύτιση αυτών των δυο, δυστυχώς, φρόντισε και ο ίδιος.
Επειδή είμαστε με τη λαϊκή πλευρά «του κάθε Πελετίδη», απαιτείται η δημιουργική κριτική απέναντι στις καθηλωτικές πλευρές του, όπως και η βαθιά αυτοκριτική για τις δικές μας, στον «πρώτο γύρο» του συντροφικού διαλόγου και αντιπαράθεσης, μέσα από την πολύμορφη, αυτοτελή και μετωπική παρουσία και δράση της σύγχρονης κομμουνιστικής Αριστεράς. Αυτός είναι ο καλύτερος δρόμος συμβολής τόσο στην ανάπτυξη του δημοτικού λαϊκού κινήματος όσο και στη συνολική επαναστατική και κομμουνιστική επαναθεμελίωση. Είναι και ο καλύτερος δρόμος για να αναπτυχθεί η σχεδόν ανύπαρκτη κοινή μετωπική δράση με το ΚΚΕ, τη Λαϊκή Συσπείρωση του Πελετίδη και άλλων αριστερών, στο «δεύτερο γύρο» των εκλογών και κυρίως, για να προχωρήσει έμπρακτα στον «τρίτο γύρο» των αγώνων.
8. Οξυγόνο στις δημοτικές κινήσεις
Είμαστε αναγκασμένοι να διαβούμε κάθε Ρουβίκωνα που μετατρέπεται σε εμπόδιο στη γενική ανάπτυξη της εργατικής, λαϊκής και νεανικής πάλης, είτε είναι η συνδιαχείριση είτε ο απομονωτισμός, είτε είναι ο οπορτουνιστικός «μετωπισμός» είτε ο «κομματικός σεχταρισμός», είτε ο αναρχικός ατομισμός.
Το δρόμο δείχνει ένα μικρό, αλλά ελπιδοφόρο και αναπτυσσόμενο ρεύμα μέσα στον πολυκόσμο των αριστερών δημοτικών κινήσεων, που πασχίζει με κόπο να συνδυάσει τη μαζική δράση με τις πρωτοπόρες ιδέες, το «κόμμα» με το «κίνημα», το αναγκαίο «μέτωπο» με το αναγκαίο «περιεχόμενο». Που πασχίζει να συνδυάσει το παρόν με το μέλλον.
Από αυτή τη σκοπιά, ας μη στερήσουμε το οξυγόνο στις αριστερές δημοτικές κινήσεις.
Είμαστε βαθιά με το «κομμουνιστικό κόμμα της νέας εποχής». Γι’ αυτό:
Κόμμα για τις κινήσεις και όχι κινήσεις για το κόμμα.
Και τα δυο για το κίνημα.
