Σε
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί εισήγηση που κατατέθηκε στο πλαίσιο του διημέρου συζητήσεων το οποίο διοργανώθηκε στην Πάντειο στις 20 και 21 Ιουνίου, «Η εμπειρία του 2010-2015
για την Αριστερά που έχουμε ανάγκη σήμερα –Συμπεράσματα και προοπτικές για την Αριστερά που έχουμε ανάγκη σήμερα».
Πένη Γαλάνη (Μετάβαση)
Από όλες τις εκδηλώσεις και τις δύο ημέρες, και την πληθώρα των τοποθετήσεων που έγιναν, γίνεται φανερό ότι η προσπάθεια των 5 οργανώσεων μπορεί να αποτελέσει κέντρο θεωρητικοπολιτικής συζήτησης, αποτίμησης και αναζήτησης ενός άλλου δρόμου. Και σε αυτή την προσπάθεια συμβάλλουν όλες οι τοποθετήσεις και παρεμβάσεις που έγιναν στις πολύ πλούσιες συζητήσεις, με όλα τα κρίσιμα συμπεράσματα που εξάγονται από αυτή την εμπειρία.
Χρειάζεται να ακούσουμε και να διδαχτούμε από τα συμπεράσματα, τόσο από αυτά της άμεσα προηγούμενης περιόδου όσο και από εκείνα της γενικότερης εμπειρίας του κινήματος στην Ελλάδα και διεθνώς. Από την ιστορία της Τρίτης διεθνούς για παράδειγμα, πρώτα απ’ όλα για να κατανοήσουμε ότι η δική μας εποχή είναι ξεχωριστή και άρα με μία έννοια δεν πρέπει να επαναλάβουμε ακριβώς τα ίδια σχήματα. Να μην αντιγράψουμε δογματικά και κατά το δοκούν, είτε το ενιαίο εργατικό μέτωπο και την εργατική κυβέρνηση, είτε το λαϊκό και αντιφασιστικό μέτωπο και τη λαϊκή κυβέρνηση. Χρειάζεται να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα για την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως κατανοώντας ότι η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, από το πρώτο εξάμηνό της, δεν ήταν ούτε εργατική, ούτε αριστερή, ούτε κατάφερε να γίνει αντιμνημονιακή.
Στην σημερινή μας συζήτηση, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον χρειάζεται να δούμε πού βρισκόμαστε στο παρόν.
Είναι φανερό ότι έχουμε μπει πλέον σε μια νέα και πρωτόγνωρη περίοδο όξυνσης και επιτάχυνσης των παγκόσμιων πολεμικών διενέξεων.
Αυτό δείχνει τόσο έντονα η Γκουέρνικα της εποχής μας, η πολύπαθη Παλαιστίνη, η οποία συνεχίζει να βομβαρδίζεται. μια βαρβαρότητα που επιχειρείται να αποτελέσει μήνυμα τρομοκράτησης της εργατικής τάξης και των λαών.
Αυτό δείχνει η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, με την συμμετοχή και επίσημα των ΗΠΑ, που εκτοξεύει τους κινδύνους παγκόσμιας σύρραξης. Το κράτος – δολοφόνος του Ισραήλ και οι σύμμαχοί του είναι ο νούμερο ένα κίνδυνος για τους λαούς της περιοχής και την ειρήνη την οποία τορπιλίζουν. Αλλιώς ειπωμένο, το πρόβλημα στη Μέση Ανατολή δεν είναι τα ανύπαρκτα πυρηνικά όπλα του Ιράν, που αποτελούν το πρόσχημα για την επίθεση, αλλά το υπαρκτό πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ και τα πυρηνικά που κουβαλάνε τα αεροπλανοφόρα και οι στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Από αυτή τη σκοπιά, με γνώση ότι στο Ιράν κυβερνά ένα εθνικιστικό θρησκευτικό καθεστώς, η ανατρεπτική Αριστερά και το ταξικό λαϊκό κίνημα δεν κρατούν ίσες αποστάσεις: υποστηρίζουμε την ήττα του σιωνιστικού κράτους του Ισραήλ και των συμμάχων τους, των ΗΠΑ. Αγωνιζόμαστε απέναντι στην Κυβέρνηση της ΝΔ, που στηρίζει τη γενοκτονία και συνεργάζεται με το Ισραήλ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ που φέρνουν συνεχώς πιο κοντά τον κίνδυνο μιας γενικευμένης σύγκρουσης στην περιοχή μας. Στεκόμαστε στο πλευρό της παλαιστινιακής Αντίστασης και του αγωνιζόμενου λαού της Παλαιστίνης, καθώς και δίπλα σε όλους τους αγωνιζόμενους λαούς της περιοχής.
Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον, οι σταθερές όλου του κόσμου αλλάζουν. Ο πόλεμος και η κλιματική κρίση καραδοκούν και η νεοσυντηρητική δεξιά και ακροδεξιά διεθνώς δείχνουν να έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων σε έναν κόσμο που οι παλιοί ηγεμόνες ασθμαίνουν, ενώ οι νέοι δεν έχουν ακόμα αναδυθεί. Η εξουθένωση της εργατικής τάξης από την εκμετάλλευση, πρώτα από όλα στις ΗΠΑ, τα ασταθή και διακυβευόμενα ποσοστά κέρδους, το διαρκώς διογκούμενο χρέος, η αδυναμία των αστικών κυβερνήσεων να χαλιναγωγήσουν, έστω, αυτά τα φαινόμενα, συντείνουν στην ολοένα και μεγαλύτερη όξυνση των αντιθέσεων του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Θα ήταν, βέβαια, μοιραία αυταπάτη μια πεποίθηση ότι αυτός ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει περίπου αυτόματα. Τίποτα τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί χωρίς τη συνειδητή παρέμβαση του υποκειμενικού παράγοντα.
Σε αυτό το περιβάλλον, η πλευρά μας, η εργατική τάξη, ο κόσμος της εργασίας, των νέων, των μεταναστών/τριων, των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων δέχεται μία πολύπλευρη επίθεση. Ο καπιταλισμός της εποχής μας επιχειρεί να ξεθεμελιώσει ό,τι έχει μείνει ως κεκτημένο και δικαίωμα για να καταφέρει να ανορθώσει ξανά την κερδοφορία και την ηγεμονία του.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, σε αυτό τον δυσμενή ταξικό, κοινωνικό και πολιτικό συσχετισμό, εμφανίζονται σημάδια που δείχνουν ότι δεν ήρθε και δε θα μπορούσε να έχει έρθει το τέλος της ιστορίας, όπως διακήρυττε ο Φουκουγιάμα τη δεκαετία του ’90.
Τέτοια σημάδια εκδηλώθηκαν στη χώρα μας με το ξέσπασμα και το κίνημα των Τεμπών, που αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που έχουμε δει στην ιστορία της χώρας μας. Ένα κίνημα που έδειξε ότι έχει δημιουργηθεί ρήγμα σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας και το οποίο παρά την πολιτική και κοινωνική αμηχανία ακόμη και παραλυσία που εμφανίζεται, παραμένει ενεργό. Ένα γεγονός πρωτόγνωρο, που αναδεικνύει ότι ο λαϊκός παράγοντας βγαίνει και θα ξαναβγεί στο προσκήνιο, όσο κι αν εμφανίζεται ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης στο δικαστικό και κοινοβουλευτικό παιχνίδι. Σε αυτό τον κόσμο, υπάρχουν κι άλλα σημάδια που δείχνουν ότι πρώτα απ’ όλα ο αγώνας για ειρήνη, κοινωνική δικαιοσύνη, ζωή και δικαιώματα είναι ενεργός:
Τέτοια σημάδια είναι οι πρωτόγνωρα μαζικές κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης σε χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Μέσης Ανατολής. Από τη μάχη των εκπαιδευτικών ενάντια στην αξιολόγηση που χτυπήθηκε με τα τόσα πειθαρχικά σε εκπαιδευτικούς για τη συμμετοχή τους στην απεργία/αποχή, μέχρι τον αγώνα ενάντια στη διάλυση της δημόσιας υγείας και παιδείας με τον παρατεταμένο αγώνα των υγειονομικών ενάντια στα σχέδια Γεωργιάδη και τον αγώνα του φοιτητικού κινήματος απέναντι στην ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Στους καιρούς αυτούς της απογοήτευσης και της απόγνωσης, χρειάζεται να συμβάλλουμε ώστε να ανοίξει ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας για το κίνημα, την αριστερά και την προοπτική ενός άλλου δρόμου και μιας άλλης κοινωνίας.
Το 2010 και την περίοδο των μεγάλων εργατολαϊκών αγώνων που συζητήσαμε και εκτενώς εδώ, άνοιξε ένα ιστορικό παράθυρο για το κίνημα και την αριστερά, το οποίο σφραγίστηκε με την κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, την ήττα του κινήματος και τη συνολική υποχώρηση.
Δεν βρισκόμαστε όμως πια σε αυτή την περίοδο. Έχουμε μπει σε έναν κόσμο σε περιδίνηση, επί της ουσίας σε έναν καπιταλισμό σε περιδίνηση, με μια όλο και περισσότερο επιταχυνόμενη υποχώρηση και κρίση της προηγούμενης μορφής του. Η πολιτική και κοινωνική πόλωση στο εσωτερικό των ΗΠΑ με την κυβέρνηση Τραμπ είναι ενδεικτική αυτού ακριβώς της αναπτυσσόμενης κρίσης ηγεμονίας του ευρωατλαντικού στρατοπέδου. Γίνεται αντιληπτό ότι ανατέλλει η δυνατότητα ενός καινούριου κόσμου με πολλαπλές μορφές. Μια από αυτές τις μορφές είναι ο άγριος ανταγωνισμός των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, γεγονός που εγκυμονεί τους κινδύνους όλης της ιστορικής πορείας της ανθρωπότητας που τελικά συμπυκνώνονται σε μια πυρηνική βόμβα.
Μέσα σε αυτόν τον άγριο πολυπολικό κόσμο του κεφαλαίου, έχουμε ανάγκη να εμφανιστεί το όραμα ενός άλλου κόσμου, του κόσμου της εργασίας, μιας άλλης κοινωνίας, μιας νέας κομμουνιστικής προοπτικής, χωρίς την οποία δε θα μπορέσει να υπάρξει συνολική διέξοδος.
Οι πλούσιες συζητήσεις αυτού του διημέρου, έχουν μια ακόμη σημαντική πλευρά που χρειάζεται να αναδειχτεί: ότι η βασική αιτία των διαδοχικών ηττών και αποτυχιών μας, ήταν η υποχώρηση της προσπάθειας ανανέωσης του οράματος για μια άλλη κοινωνία της χειραφέτησης. Ενός οράματος όμως που χρειάζεται να το αντιστοιχίσουμε στην εποχή μας αλλά κάνοντας μια μεγάλη αντιστροφή: προτεραιότητα στην επαναστατική αλλαγή των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων, όχι στην ποσοτική ανάπτυξη ή απο-ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.
Ο δρόμος προς αυτή την κατεύθυνση αλλά περισσότερο προς την ανασυγκρότηση του σημερινού κινήματος δεν είναι η επανάληψη των λαθών του παρελθόντος. Η μαχόμενη, ανατρεπτική αριστερά χρειάζεται και μπορεί να είναι μετωπική χωρίς να υποτάσσεται σε σχέδια ενσωμάτωσης στον κοινοβουλευτικό δρόμο και στην πάση θυσία διεκδίκηση της διακυβέρνησης σα να είναι αυτοσκοπός. Ειδικά στα ασφυκτικά πλαίσια του συστήματος, με την ανοχή του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των μεγιστάνων του πλούτου. Δε μπορεί και δεν πρέπει να είναι αυτός ο δρόμος κι αυτή η προοπτική μας, γιατί αυτή οδήγησε το ΣΥΡΙΖΑ στη συντριπτική ήττα και ανυποληψία, αυτή οδήγησε το ΚΚΕ σε παλιότερες καταστροφικές επιλογές του, αυτή η προοπτική τελικά οδήγησε σε ήττα και καθίζηση το κίνημα και σε ένα βαθμό όλες τις εκδοχές της αριστεράς.
Όλη η ιστορική πείρα έδειξε ότι δρόμος και κατεύθυνση χωρίς ρήξεις, οδηγείται σε αδιέξοδο -ακόμη και στην ακροδεξιά- όπως έδειξαν η πρόσφατη εμπειρία στην Ευρώπη. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι από ιδεοληψία, επιμένουμε ότι απαιτείται ένας άλλος δρόμος σύγκρουσης, ρήξης και ανατροπής, και κυρίως ο δρόμος εργατικών και λαϊκών, τελικά αντικαπιταλιστικών κατακτήσεων, που μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερες ανατροπές. Χρειάζεται επιμονή στο μαζικό αγώνα, για εμβάθυνση και ενίσχυση των εργατικών λαϊκών κινητοποιήσεων, για να υπάρξουν παραδειγματικές υλικές κατακτήσεις και τελικά ουσιαστική οργανική διαπλοκή της αριστεράς με τα ρεύματα και τα δυναμικά των κινημάτων.
Χρειάζεται ένα ενιαίο αγωνιστικό κίνημα διεκδίκησης και κατακτήσεων, το οποίο αφορά και απευθύνεται σε όλη τη μαχόμενη αριστερά και τις πρωτοπόρες δυνάμεις του κινήματος, στο ΚΚΕ, στο ΜΕΡΑ25, στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σε μια πλειάδα αγωνιστών/στριών και μαχόμενων ανθρώπων, με στόχο τη διαρκή και ουσιαστική κοινή δράση και διάλογο. Αυτή η λογική θα δυναμώσει όλα τα ρεύματα και τις δυνάμεις και πάνω από όλα θα ενισχύσει τη δύναμη που μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ακροδεξιά αλλά και τις 2 μορφές του ακραίου κέντρου, και της ΝΔ και του σοσιαλφιλελεύθερου χώρου. Χρειάζεται να θυμηθούμε τον Ντανιέλ Μπενσαΐντ όταν ανέφερε ότι τα αιτήματα για χειραφέτηση δεν γεννιούνται σε θεωρίες ή στα όνειρα ενός περιορισμένου αριθμού ανθρώπων αλλά μέσα από την καθημερινή πάλη. Σε αυτή χρειάζεται να συμβάλλουμε, μέσα από την ενίσχυση και μαζικοποίηση του οργανωμένου, συλλογικού διεκδικητικού αγώνα και την αναζωογόνηση των συνδικάτων και σωματείων. Είναι κομβικής σημασίας οι αριστερές δυνάμεις να συμβάλλουμε καθοριστικά σε αυτό, με συνεργασίες και κοινή συντονισμένη δράση γύρω από βασικά ζητήματα:
-στο μείζον ζήτημα της ακρίβειας, με αντισταθμιστικά μέτρα αλλά κυρίως με ριζική αύξηση σε μισθούς, συντάξεις και ριζική μείωση του χρόνου εργασίας στην κατεύθυνση του 6ωρου/30ωρου.
– στο κρίσιμο θέμα των κοινωνικών αγαθών και της ιδιοκτησίας στη σύγχρονη μορφή του. Αυτό ανέδειξε με τον τραγικότερο τρόπο το έγκλημα των Τεμπών. Για να περάσουν οι σιδηρόδρομοι και οι επιχειρήσεις των κοινωνικών αγαθών στο δημόσιο, με νέους κοινωνικούς όρους, κάτω από κοινωνικό-εργατικό έλεγχο. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοβουλία για δημόσιο, ασφαλή και ποιοτικό σιδηρόδρομο που συγκροτήθηκε πρόσφατα, η πρωτοβουλία για τη διασφάλιση της δημόσιας διαχείρισης του νερού και άλλες κινήσεις σωματείων και φορέων αποτελούν κινήσεις μεγάλης σημασίας.
– στο ζήτημα της στέγης, με συμβολή των δημοτικών κινήσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αλλά και όποιας συλλογικής μορφής μπορεί να εκφράσει αυτές τις διεκδικήσεις (σύλλογοι, σωματεία, φορείς).
– στο ζήτημα της αντιπολεμικής και αντιιμπεριαλιστικής πάλης που παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις μετά και τις τελευταίες εξελίξεις. Να συμβάλλουμε στην συγκρότηση πρωτοβουλιών, με επίκεντρο την Παλαιστίνη, που παρά τις διαφορετικές οπτικές είναι φανερό ότι υπάρχει ενότητα σε κατεύθυνση που θα δηλώνει ρητά να ηττηθεί το ΝΑΤΟ και να δυναμώσει η ανεξάρτητη πάλη των λαών, διαθέσεις που εκδηλώθηκαν και σε κινήσεις όπως το March to Gaza.
-στο φοιτητικό και γυναίκειο και ΛΟΑΤΚΙ κίνημα με κοινή δράση των δυνάμεων για αγώνες και κατακτήσεις.
-στο ζήτημα του περιβάλλοντος που παίρνει διαστάσεις μάχης επιβίωσης με κινήσεις και πρωτοβουλίες μέσα από τα σχήματα και τις δυνάμεις της αριστεράς.
Στοιχεία κοινής δράσης των δυνάμεων έδειξαν εμφατικά ότι μπορεί να αντιστραφεί η γενική εικόνα, με χαρακτηριστικά τα παραδείγματα δημοτικών κινήσεων και σχημάτων στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη Δυτική Μακεδονία. Σε αυτή την κατεύθυνση, μπορούν να συναντηθούν πολλαπλές δυνάμεις, επαναστατικής αναζήτησης και μεταρρυθμιστικής διεκδίκησης, ενότητα που αποτελεί βασική προϋπόθεση για αντιστροφή του βέλους των εξελίξεων.
Για να προωθηθεί αυτή η αντίληψη και κατεύθυνση είναι φανερό ότι οι δυνάμεις με ενωτική και ανατρεπτική πολιτική χρειάζεται να βρεθούμε σε προοπτική συγκρότησης ενός πόλου.
Οι δυνάμεις που συνδιοργανώνουμε αυτό το διήμερο βρισκόμαστε εδώ και καιρό σε κοινή πορεία αναζήτησης, πρακτικών και παρέμβασης, σε μια διαδικασία που θέλουμε και χρειάζεται να βαθύνει, στην πορεία συγκρότησης μιας κίνησης, ενός πόλου, που θα επιχειρήσει να παίξει το ιστορικό του ρόλο και πρωτίστως θα δοκιμαστεί στα καθήκοντα που μας αναθέτει η εποχή. Σε μια διαδικασία που θέλουμε να προχωρήσει γρήγορα αλλά σταθερά, με ανοιχτές διαδικασίες συγκρότησης και ενότητας, με συνελεύσεις, διαδικασίες βάσης και εσωτερική δημοκρατία.
Με ανασυνθετική προοπτική εντός της, για να ξεδιπλωθούν οι στρατηγικές αναζητήσεις και να ανοίξει ο δρόμος για βαθύτερες συγκλίσεις. Μια διαδικασία με αυτοτέλεια, που δε θα υπαναχωρεί ούτε στη γραμμή ενσωμάτωσης_δηλαδή ρεφορμισμού αλλά ούτε και στην λογική απομονωτισμού που έρχεται μέσα από το σεχταρισμό. Που χρειάζεται να επιμείνει στην κατεύθυνση ρήξης και εξόδου από ΕΕ, ΝΑΤΟ και σύστημα αλλά και στην ενωτική πολιτική συνεργασιών για κοινή δράση με όλες τις μαχόμενες δυνάμεις για ένα κίνημα κατακτήσεων. Πάντα με ισοτιμία και ανοιχτό το ερώτημα της ηγεμονίας και όχι με δορυφοροποίηση γύρω από άλλα ρεύματα, ή πολύ χειρότερα, σε ρόλο σκηνικού γύρω από αρχηγούς.
Από αυτή τη σκοπιά δεν βοηθούν εύκολες προτιμήσεις ή βολικοί αποκλεισμοί του ενός ή της άλλης, κυρίως γιατί τέτοιες αντιλήψεις και πρακτικές μπορεί να μας οδηγήσουν σε μια άχαρη επανάληψη των ίδιων λαθών, των ίδιων δεξιών ή αριστερίστικων δρόμων που δοκιμάστηκαν και απέτυχαν οικτρά.
Η δημιουργία αυτού του χώρου αποτελεί ανάγκη που βοά, ανάγκη τόσο των δυναμικών που συγκροτούμε αυτό το χώρο όσο και αγωνιστών/στριών έξω από αυτά τα ρεύματα, ανένταχτου και πρωτοπόρου δυναμικού.
Δηλώνουμε ότι είμαστε αποφασισμένοι/ες να προχωρήσουμε όσες και όσοι το έχουμε διακηρύξει και αποφασίσει, προετοιμάζοντας την παρέμβασή μας πολιτικά και κινηματικά, σε όλες τις συνθήκες, όσο δύσκολες κι αν είναι αυτές, πάντα όμως ενωτικά και μετωπικά.
Αποτελεί βαθιά μας πεποίθηση ότι στο σήμερα είναι αναγκαία μία άλλη Αριστερά. Που αντικειμενικά θα φέρει και υλικά του παρελθόντος, αλλά για να μη μείνει οριστικά στο παρελθόν δεν μπορεί παρά να είναι νέα σε περιεχόμενο, πρόγραμμα, μορφές και δομές, στην πράξη και όχι στα λόγια.
Η ενότητα είναι αναγκαία, αλλά δεν αποτελεί προϋπόθεση από μόνη της. Χρειάζεται και μετασχηματισμός για να μην καταλήξουμε σε μία διαρκή ανακύκλωση ηττημένων υλικών που αρνούνται πεισματικά να αλλάξουν και βαλτώνουν διαρκώς αναμασώντας τακτικές ευκολίες.
Σε αυτό το δύσβατο τοπίο βαδίζουμε, και γι΄αυτό χρειάζεται να ξεβολευτούμε. Αφήνοντας κατά μέρος την μεγάλη ήττα που βίωσε ο λαός και η Αριστερά στη χώρα μας δέκα χρόνια πριν. Χωρίς όμως να την ξεχνάμε, αφού δεν θα φτάσουμε μακριά αν δεν αναμετριόμαστε διαρκώς με το μπόϊ μας για να βρούμε πώς την επόμενη φορά θα πάει αλλιώς για να νικήσουμε.
