“Εφυγε” σήμερα από τη ζωή ο Ευτύχης Μπιτσάκης

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης, η ιδιαίτερη αυτή φυσιογνωμία του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα «έφυγε» από τη ζωή σήμερα 19 Αυγούστου 2025, ύστερα από ολιγοήμερη νοσηλεία στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα εξ αιτίας λοίμωξης του αναπνευστικού.

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε στο Κάδρος της Κρήτης το Δεκέμβριο του 1927, έκτο παιδί της οκταμελούς οικογένειας αγροτών του Γιάννη και της Δέσποινας Μπιτσάκη, το γένος Ζουριδάκη, Τελείωσε το μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο του Κάδρους, με δάσκαλο τον εμπνευσμένο Φραγκίσκο Ζεβελάκη και στη συνέχεια το Γυμνάσιο της Παλαιόχωρας Χανίων. Το 1946 πέτυχε στο Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, που τα χρόνια εκείνα ήταν κυψέλη αριστερών ιδεών και πολιτικής δράσης. Από,τον συντοπίτη του Βασίλη Χουδαλάκη, «παίρνει επαφή» οργανωμένος ήδη στην ΕΠΟΝ από τo 1943, με την ΕΠΟΝ Σπουδάζουσας και γνωρίζεται με τον Κώστα Κουλουφάκο, επίσης φοιτητή  του Χημικού, αλλά «παρελθόντων ετών», όπως συνέβαινε με πολλούς Ελασίτες και Επονίτες που εγκατέλειπαν στην Κατοχή τις σπουδές τους για να ενταχθούν στην Αντίσταση.

Η οραματική προοπτική μιας άλλης, σοσιαλιστικής, κοινωνίας μέσα από ένα δημοκρατικό επαναστατικό πέρασμα ενέπνεε τους Αριστερούς και κινητοποιούσε τις δυναμικές του λαϊκού κινήματος. Η απομονωμένη Ελλάδα διεκδικούσε τη θέση της στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκηνή και η Αριστερά που ηγεμόνευε στους χώρους του φοιτητικού κινήματος, της τέχνης, της επιστήμης, της διανόησης και του πολιτισμού, ήλπιζε στην ειρηνική κοινωνική ανατροπή, που θα βασιζόταν όχι μονάχα στον επιστημονισμό και την τεχνολογική εξέλιξη, αλλά στην ισότιμη προαγωγή των ανθρωπιστικών ιδεών, της καλλιέργειας και του πολιτισμού ως Λαϊκής κατάκτησης.

Το Μάιο 1948, ο Ευτύχης Μπιτσάκης, μαζί με χιλιάδες αγωνιστές συνελήφθη και Καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών σε κάθειρξη 16 ετών. Μετά την αποφυλάκισή του (Νοέμβριος 1955), συνέχισε της σπουδές του παίρνοντας μέρος ταυτόχρονα στις μεγάλες φοιτητικές; κινητοποιήσεις και τα συλλαλητήρια τη εποχής για το Κυπριακό, από τη θέση του γραμματέα της Σπουδάζουσας της ΕΔΑ (1956-1958). Η έλλειψη «πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων», τον υποχρέωσε μετά τη λήψη του πτυχίου (1958), να εργαστεί σε ιδιωτική φαρμακευτική εταιρία (έως το 1965), του στέρησε διαβατήριο (και μεταπτυχιακές σπουδές), ενώ υποχρεώθηκε να δημοσιεύσει με το ψευδώνυμο -Κώστας Πολίτης-  πρώτο του βιβλίο Φυσική και Φιλοσοφία -με επιμέλεια του Κώστα Κουλουφάκου-, (που επανεκδόθηκε το 1996 με τον τίτλο «Είναι και γίγνεσθαι»): μια πρώτη προσπάθεια μαρξιστικής θεμελίωσης της θεωρίας του κόσμου· μέσα από μια ενεργητική – διαλεκτική επεξεργασία (και επανάγνωση) της φυσικής ο Μπιτσάκης θέλησε να αντιτάξει τον υλιστικό στοχασμό και την ταξική πάλη, απέναντι στην ιδεαλιστική σκέψη.

Παράλληλα συνέχιζε την πολιτική του δράση από τις τάξεις της ΕΔΑ, αρθρογραφούσε στην ΑΥΓΗ, ενώ ανέλαβε (1962), με πρόταση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ, την ευθύνη της έκδοσης του επιστημονικού περιοδικού Σύγχρονα Θέματα (με εκδότη τον επίσης χημικό και Επονίτη Κώστα Μανωλκίδη)

Η πολιτική, αναλαμπή που σημειώθηκε το 1963 επέτρεψαν στον Μπιτσάκη να αναχωρήσει δύο χρόνια αργότερα στη Γαλλία προκειμένου να παρακολουθήσει ως υπότροφος της γαλλικής κυβέρνησης στο Institut Poincare και στο Ανεβάστε Paris VI, μαθήματα θεωρητικής και πυρηνικής φυσικής. Στο Παρίσι εκπόνησε δυο διδακτορικές διατριβές (αριστούχος διδάκτωρ στο Paris VΙΙΙ, to 1973 και ντοκτορά d’Etat φιλοσοφίας, επίσης με άριστα, το 1976), δίδαξε Μαθηματικό στο πανεπιστήμιο Paris XI και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Paris VΙΙΙ, ενώ ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση με πολλούς Έλληνες του Παρισιού (Ν. Σβορώνο, Ν. Πουλαντζά, Θ. Πάγκαλο, Ζάσα Θέοκ.ά}’ παράλληλα ως στέλεχος του ΚΚΕ και μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής (1968- 1973) μετείχε ενεργά στο μεγάλο κίνημα καταδίκης της ελληνικής χούντας που αναπτύχθηκε στην δυτική Ευρώπη.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα (1976) και μετά από ακύρωση της εκλογής του στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, (με μεθοδεύσεις του τότε πρύτανη Μουτσόπουλου), εργάστηκε για δύο χρόνια  στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, υπέβαλε διατριβή επί Υφηγεσία στον τομέα της Θεωρητικής Φυσικής στο Φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και τελικά εξελέγη το 1981 τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου δίδαξε έως το 1993, ενώ διετέλεσε Πρόεδρος και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής.

Η αδιέξοδη πολιτική μιας γραφειοκρατικής αριστεράς, που δεν μπόρεσε να ανασυνταχθεί και να δημιουργήσει στις νέες συνθήκες της νόμιμης λειτουργίας της, οδήγησαν τον Μπιτσάκη εκτός ΚΚΕ: Τα θραύσματα της Αριστεράς ήταν τα προϊόντα  μιας γενικότερης κρίσης, όχι μόνο του ελληνικού  κομμουνιστικού κινήματος. Τώρα χρειαζόταν μια άλλη Αριστερά δημοκρατική και επαναστατική. Το ’89 και το ’91 θα σημάδευαν με τον πιο βάναυσο και τραγικό τρόπο το τέλος μιας ολόκληρης περιόδου του κομμουνιστικού κινήματος.

Αλλά στην αέναη κίνηση της κοινωνίας και της φύσης κάθε τέλος εμπεριέχει και μια νέα αρχή.

Ο Ε Μπιτσάκης σταθερός εραστής της συλλογικής προσπάθειας παίρνει μέρος στον αγώνα συγκρότησης μιας σύγχρονης επαναστατικής και βαθειά δημοκρατικής Αριστεράς.

Οργανώνεται μαζί με εκατοντάδες συντρόφους στο Νέο Αριστερό Ρεύμα.

Παράλληλα διατηρεί γόνιμη επαφή με κάθε συλλογικότητα εργατικής αναφοράς και σύγχρονης κομμουνιστικής στόχευσης έχοντας κατά νου την προώθηση μιας πολιτικής συγκέντρωσης ανάλογων δυνάμεων.

Ταυτόχρονα μπαίνει μπροστά στη σκληρή μάχη των ιδεών συμμετέχοντας στην έκδοση περιοδικών που υπηρετούν την ανάπτυξη του υλισμού με πρώτο και κύριο περιοδικό την «Ουτοπία» την οποία υπηρέτησε ως το τέλος.

Βιβλία:

1. Φυσική και Φιλοσοφία, εκδόσεις Τομή, Αθήνα 1965, σελ. 400 (με το ψευδώνυμο: Κώστας Πολίτης)
2. Το Είναι και το Γίγνεσθαι, εκδ. Ι. Ζαχαρόπουλου, Αθ. 1965 & 2000 (με το ψευδώνυμο: Κ. Πολίτης). ISBN 978-960-227-338-8
3. Physique contemporaine et matérialisme dialectique, Éditions Sociales, Paris 1973 – Ελληνική Έκδοση:Διαλεκτική και Νεότερη Φυσική, εκδόσεις Ι. Ζαχαρόπουλου, Αθήνα 1974, 1990 [μεταφράσεις του: ιταλικά, ουγγρικά, ισπανικά, πορτογαλικά και ιαπωνικά]
4. La nature dans la pensée dialectique, Editions Sociales, Paris 1974 – Ελληνικήέκδοση:ΗφύσηστηΔιαλεκτικήΦιλοσοφία, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα1975, 1989
5. Le problème du déterminisme en physique [Thèse d’État], Paris 1976
6. Τα εννοιολογικά θεμέλια της Κβαντικής Μηχανικής, Αθήνα 1979
7. Θεωρία και Πράξη, Gutenberg, Αθήνα 1980, 1986: ISBN 978-960-010-746-3
8. Les Potentialités du minime – Ελληνική έκδοση:Η δυναμική του ελάχιστου, εκδόσεις Ι. Ζαχαρόπουλου, Αθήνα 1979, 1984, 1987 [μετάφραση του: Ιταλικά]
9. Φιλοσοφία του ανθρώπου, εκδόσεις Ι. Ζαχαρόπουλου, Αθήνα 1980, 1981, Gutenberg, Αθήνα 1991. ISBN 978-960-010-286-4
10. Physique et matérialisme, Editions Sociales, Paris 1983 [μετάφρασητου:Ουγγρικά].
11. Καρλ Μαρξ, ο Θεωρητικός του προλεταριάτου, Gutenberg, Αθήνα 1983. ISBN 978-000-010-301-7
12. Τι είναι Φιλοσοφία, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1984, 1985
13. Ιδεολογικά, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1986
14. Ρήξη ή Ενσωμάτωση;, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1989
15. Ένα φάντασμα πλανιέται, εκδόσεις Στάχυ, Αθήνα 1992. ISBN 978-960-675-063-2
16. Το αειθαλές δέντρο της γνώσης, εκδόσεις Στάχυ, Αθήνα 1995. ISBN 978-960-325-611-3
17. Le nouveau Réalisme Scientifique, L’ Harmattan, Paris 1997. Ελληνική έκδοση: Ο νέος επιστημονικός Ρεαλισμός, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1999. ISBN 978-960-010-817-0
18. Ο Δαίμων του Αϊνστάιν, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2000. ISBN 978-960-010-829-3
19. Γονίδια του Μέλλοντος, εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 2001. ISBN 978-960-705-787-7
20. Δρόμοι της Διαλεκτικής, εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 2003. ISBN 978-960-325-501-7
21. Οι πόλεμοι της Νέας Τάξης, εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα 2005. ISBN 978-960-831-827-4
22. Η εξέλιξη των θεωριών της Φυσικής, εκδόσεις Δαίδαλος, Αθήνα 2008. ISBN 978-960-227-373-9
23. Από την πυρά στον άμβωνα, εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2009. ISBN 978-960-6863-40-0
24. Η Ύλη και το Πνεύμα, εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 2011, ISBN 978-960-325-919-0
25. Ανθρώπινη Φύση και κομμουνισμός, εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2013, ISBN 960-499-078-0.
26. Για μια εγκόσμια ηθική, Α/Συνέχεια 2025,ISBN 987-960-6625-54-1.

Άρθρα:

• Θεωρητική φυσική Θεμέλια: 32
• Φιλοσοφία Επιστημολογία: 74
• Φιλοσοφία – Κοινωνιολογία 37
• Συμμετοχές σε συνέδρια, ως προσκεκλημένος ομιλητής: 74